Keneden korunmak için kenesavar şapkadan, tişört, pantolon ve kene çıkartma kartına kadar çeşitli ürünler piyasaya sürüldü.
Girişimciler, sadece iki ay içinde 37 kişinin ölümüne neden olan kene ile mücadele için birbirinden ilginç iş fikirlerini hayata geçiriyor. Girişimciler, kenesavar şapkadan, tişört, pantolon ve kene çıkartma kartına kadar çeşitli ürünlerle yeni bir iş kapısı yarattı.
Şirketlerden belediyelere, açık alandaki işletmelerden piknikçilere her alandan müşteri kazanan kenesavar ürünler yok satıyor. Girişimciler "Herkes kenelerden korkmuş durumda. Korunacak bir şey arıyor. Bu pazara giren kazanıyor" derken, ilaçlama firmaları da kene mesaisi yapıyor.
Ancak madalyonun diğer yüzünde ise kene yüzünden kan kaybeden işletmeler var. Açık hava eğlence sektörü müşterilerini tekne turlarına kaptırırken, tavukçular bu yıl mangal sezonunda umduğunu bulamadı.
Yeni bir pazar doğdu
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığına yol açan kenelere karşı Türkiye çapında ilaçlama ve bilgilendirme çalışmaları sürerken "kenesavar" ürünler kendi pazarlarını yarattı. Tüm ülkede artan korkuyla beraber piyasaya sürülen tüm kene karşıtı ürünler girişimcilerin yüzünü güldürüyor. En çok tercih edilen ürünlerin başında ise haşere kovucu madde ile üretilen t-shirt ve şapkalar geliyor. Giyen kişinin 5 metre yakınına kene, sivrisinek, pire gibi hiçbir haşeratı yaklaştırmayan kıyafetlerin etkisi ise 6 ay sürüyor.
Bu yıl Narkon Tekstil tarafından piyasaya sürülen kenesavar t-shirt, şort ve pantolon takımlar sadece bir buçuk ayda 20 bin satışa ulaştı. Yıl sonu hedefi ise 50 bin adet. Türk Silahlı Kuvvetleri'ne kenesavar şapka üreten Gurur Ticaret'e ise promosyon şapka dağıtmak isteyen firmalardan teklif yağıyor.
Diğer yandan, keneyi görenin telefona sarıldığını söyleyen ilaçlama şirketleri ise sektör olarak son 2 ayda yüzde 100 büyüdüklerini ifade ediyor. "Normalde günde 10 yere gidiyorsak şimdi en az 300 ilaçlama yapıyoruz" diyen Gezer Şirketler Grubu Sahibi Ömer Gezer, artan taleple beraber korsan ilaçlamacıların türediğine dikkat çekti.
Keneleri deriden ayırmaya yarayan ithal kene çıkartma kartlarına ise 2 ay içinde 10 bin adetten fazla sipariş geldi. 5 YTL'ye satılan eczanelerde satılan kartlara şimdi yerli bir de rakip geliyor. 1.5-2 YTL'ye satılacak olan kartlar BİM market zinciriyle görüşme halinde.
Şirketler kenesavar şapka için sıraya girdi
İzmirli işadamı Orhan Gökyayla, kene sorununa kayıtsız kalamayan girişimcilerinden. Amerikan ordusunun kullandığı kenelerin yaklaşmasını engelleyen maddeyi şapkaya uyarlayarak kendi patenti ile biri ürün tasarlayan Gurur Ticaret'in sahibi Orhan Gökyayla, şapkanın keneleri kullanan kişinin 5 metre yakınına sokmadığını söylüyor. Gökyayla, kenesavar şapkaların ilk müşterisinin de Türk Silahlı Kuvvetleri olduğunu belirtiyor. Şapkanın özel sektörden büyük bir ilgi gördüğünü kaydeden Gökyayla, şirketlerin özellikle promosyon olarak vermek için şapka almak istediğini açıklıyor.
Şapkanın perakende satışını yapmadığını firmalara toplu satışlar yaptığını anlatan Gökyayla, şöyle devam ediyor: "Şapkalar için şimdiye kadar birçok şirketle görüştük. Lipton, Çaykur ve Turkcell logolu promosyon kenesavar şapkalar istedi. Şu anda 1 milyon adetlik teklifleri değerlendiriyoruz. Bu hafta içinde görüştüğümüz firmalardan biriyle el sıkışacağız." İstanbul Belediyesi'nin de vatandaşlara dağıtmak üzere 1 milyon adet şapka talebinde bulunduğunu belirten Gökyayla, İzmir'deki fabrikalarında günde 10-15 bin adet üretim kapasiteleri olduğunu söylüyor.
Gökyayla, "Belli bir üretim adedimiz var. Bunun üstüne çıkamayacağımız için en fazla bir ya da iki firmayla anlaşabiliriz" diyor. Gökyayla ayrıca şapkaların halen Amerikan ordusu tarafından kullanıldığını hatırlatırken Türkiye dışında kene sorunun görüldüğü Irak'tan da sipariş aldıklarını ekledi. Kenesavar şapkaların fıyatları ise 5 YTL.
Narkon, 1.5 ayda 20 bin parça kıyafet sattı
Narkon Tekstil tarafından piyasaya sürülen kenesavar t-shirt, şort ve pantolon takımlar ise 1.5 ayda 20 bin satışa ulaştı. Yıl sonuna kadar 50 bin adet satmayı hedeflediklerini söyleyen Narkon Tekstil AŞ Yönetim Kurulu Üyesi Tolga Narbay, özellikle İç Anadolu'dan yoğun sipariş aldıklarını belirtti. Narbay şu an için Türkiye'de tüm Boyner mağazaları ve 90 bayide sattıkları ürünlere gelen talep üzerine eczanelere de vereceklerini ekledi.
Ayrıca yurtdışından da talep aldıklarını aktaran Narbay, ilk sevkiyatı Almanya'ya yaptıklarını açıkladı. "Avrupa'da genelde bu tip sorunlar yok ama Almanya'da Türkiye'ye geleceklere yönelik satış yapıyorlar" diyen Narbay, Ortadoğu ülkeleri ve Rusya'yla da kenesavar t-shirt için görüşmelerinin devam ettiğini söyledi. 25-30 yıkamaya kadar en az yüzde 87 koruma sağlayan ürünlerin fiyatı ise 20 ile 25 YTL arasında değişiyor.
İlaçlama şirketlerine talepte 30 kat artış
Kene korkusu en çok ilaçlama sektörüne yaradı. "Normalde günde 10 yere gidiyorsak şimdi en az 300 ilaçlama yapıyoruz. Kene yüzünden bu sene köşeyi döndük" diyen Gezer Şirketler Grubu Sahibi Ömer Gezer, İstanbul, İzmir ve İzmit'teki 20 şubelerinde de aynı oranda artış olduğunu söyledi. "Gece 24'de bile arayıp ilaçlama isteyenler var. Bahçesi olan her yerden talep geliyor" açıklamasını yapan Gezer, bu durumun fırsatçıları da beraberinde getirdiğini söylüyor.
Bazı fırsatçıların ise sırtlarına pompayı alıp korsan ilaçlamacılığa başladığına dikkat çeken Gezer, "Fırsatçılar şirket gibi kart bastırıp dağıtıyorlar sonra da tarım ilaçlarıyla evleri ilaçlayıp insanları zehirliyorlar. Özellikle İstanbul'da 100'den fazla korsan ilaçcı var" diyor. Proser Haşere Kontrol Servisi Yöneticisi Ali Turgut ise sektörün yüzde 100 büyüme gösterdiğini söylerken İstanbul'da en çok bahçeli evlerin bulunduğu Beykoz, Kilyos, Zekeriyaköy, Çatalca'daki villa ve sitelerden talep geldiğini dile getiriyor. T
urgut müstakil evlerden sonra ise İkitelli ve Arnavutköy tarafındaki fabrikaların ilaçlama istediğini ekliyor. Tarla ve bahçelerde dönümü 150 YTL olan ilaçlama servisinin evlerdeki karşılığı metrekare başına 15 kuruş ile 50 kuruş arasında değişiyor.
Yerli kene kartları marketlerde satılacak
Keneyi en sağlıklı şekilde deriden ayırmaya yarayan kene çıkartma kartları pazarın en çok tercih edilen ürünlerinden. Kredi kartı boyutlarındaki kartlar eczanelerde 5 YTL'den satılıyor. Almanya'dan ithal edilen kartlara sadece son 2 ay içinde başta İç Anadolu olmak üzere 10 binden fazla sipariş geldi. Ancak yerli girişimciler Bülent Okçu ve Mete Balbay geliştirdikleri kartlarla Alman kene kartların tahtını sarsmaya hazırlanıyor. Bülent Okçu toplam 35 bin YTL yatırımla büyüteç ve evcil hayvanlara yönelik tımar tarağı da ekleyerek geliştirdikleri kene kartlarını 1.5 - 2 YTL'den pazara sokacaklarını söyledi. Türkiye çapında ağı olan market zincirlerini hedeflediklerini söyleyen Okçu, şu an BİM ile görüştüklerini belirtiyor. Okçu ayrıca bir gazetenin de promosyon olarak dağıtmak üzere teklif verdiğini belirtti.
Açıkhava eğlenceleri tekne turuna kaydı
Kır düğünleri, lansman ve şirket toplantıları için yazı bekleyen orman ve bahçe işletmeleri kenelere kurban gitti. Zekeriyaköy'de ormanlık alanda yer alan Garden Fiesta Satış Müdürü Ayşe Kanal geçen seneye oranla yüzde 70 düşüş yaşadıklarını söylerken, "Düğünler bir yıl önceden rezervasyonlu olduğu için çok etkilenmedi ama kurumsal organizasyonlar tamamen bitti" diyor.
Kene vakası olmamasına rağmen müşterilerin endişeli olduğunu söyleyen Event Garden Pazarlama Müdürü Hümeyra Durukan da "Günde 20-30 kere bahçemizi tamamen ilaçlattığımızı anlatıyorum. Müşteriler karar verse bile davetliler ikna olmuyor. Korkudan kardeşinin düğününe gelmeyen insanlar tanıyorum" diye konuştu. Durukan açık hava aktivitelerinden çekilen müşterilerin ise tekne turlarına kaydığına işaret ediyor.
Aplus Tekne Turu şirketinin sahibi Banu Dalaman, mayıs ve haziran aylarında geçen yıla göre iş yoğunluklarının yüzde 40 arttığını belirtiyor. Dalaman, "Bu artış kesinlikle kene korkusundan. Çünkü arayanlar kene korkusundan bizi tercih ettiğini açıkça dile getiriyor. Özellikle iş yemeklerinde ciddi bir artış oldu. Eskiden boğaz turları sadece gece olurdu. Şimdi pikniklerin yerine gündüz de boğaz turları yapılıyor" diyor.
Sağlıklı Tavuk Bilgi Platformu Başkanı Zuhal Daştan, tavukçuluk sektörünün kış boyunca yazı beklediğini ama kenenin mangal mevsiminde büyük sıkıntı yarattığını söyledi. Daştan kene sıkıntısının devam etmesi durumunda, yaz mevsiminde beklenen tüketim artışı olmayacağı için tavuk üreticilerinin zora gireceğine dikkat çekiyor.
Yazın yapılan ilaçlama kene sayısını artırır
Ankara Üniversitesi (AÜ) Veterinerlik Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Karaer, kenelerin aktif oldukları yaz aylarında ilaçlama yapılmasının gelecek yıl kene sayısında artışa neden olacağını bildirdi. Kenelerin pasif dönemlerinin ekim-mart ayları arasında olduğunu aktaran Karaer, pasif dönemde toprak altında yaşayan ve kışı burada geçiren kenelerin yaz aylarında uyanarak, faaliyete geçtiğini söyledi. Karaer, "İlaçlama, kenelerin aktif döneminde, bu aylarda yapılırsa gelecek yıl sayılarında artış olur. Keneler bu dönemi toprak altında geçiriyor. Bu nedenle ilaçlar kenelerin yerine, onları yiyen canlıları yok ediyor, böylece çoğalıyorlar.
Yumurtlama dönemlerinde, yerleri tespit edilmeli. İlaçlar yerine, bazı mantarlar toprağa bırakılarak kene üremesi önlenebilir veya kene yiyen canlılar toprağa bırakılabilir" diye konuştu.
Kene üç can daha aldı
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığına yol açan keneler can almaya devam ediyor. Son olarak Samsun, Çanakkale ve Bursa'da keneler tarafından ısırılan üç kişi yaşamını yitirdi. Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde kene ısırması nedeniyle tedavi gören 74 yaşındaki Cafer Sağlam önceki gün yaşamını yitirdi.
Bursa'da 10 gün önce kamp yaparken kene tarafından ısırılan 46 yaşındaki Mustafa Kayrı yoğun bakımda tutulduğu Özel Medikal Park Hastanesi'nde hayata gözlerini yumdu. Çanakkale'de de KKKA şüphesiyle Devlet Hastanesi'nde 12 gündür tedavi gören 61 yaşındaki İbrahim Güven ise dün hayatını kaybetti. Böylece son iki ayda kene nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 37'ye ulaşmış oldu.
Nazlı Topçuoğlu/Referans