Oğuz Demir'in yazısı
Sucuğa kaş yapayım derken...
HER şey yaklaşık bir ay önce başladı. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, et ürünleri sektöründe taklit ve tağşiş (saflığı bozan katkı maddesi) yapan firmalarla ilgili bir açıklama yaptı. Üretiminde tağşiş olduğu iddia edilen firmaların listesi açıklandı. Bunlar arasında kamuoyunun yakından bildiği bazı markalar da yer aldı...
Peki bu ne anlam ifade ediyordu? Bu firmalar gerçekte halkın sağlığıyla mı oynamıştı?..
Önce tağşiş bölümüne bir bakalım. Et ürünlerinin üzerinde, hangi üründen mamul edildikleri yazılmak zorunda. Örneğin “Bu ürün yüzde 100 dana eti ya da yüzde 80 dana ve yüzde 20 tavuk veya hindiden mamuldür” gibi... Ayrıca söz konusu üretim normalde iki ayrı hatta yapılmalı. Ancak Türkiye’deki firmaların bir kısmı tek hat kullanıyor. Hem kırmızı et hem de beyaz et üretimi o tek hat üzerinden gerçekleşiyor. Etkin hat temizliği yapılması halinde ise ayrı hatlarda üretim yapma zorunluluğu yok.
Bu ve benzeri gıda konularında denetim için bakanlığın İstanbul Florya, Ankara ve İzmir’de il kontrol laboratuarları var. Ancak bu laboratuarlar oransal olarak sucuk içindeki tavuk eti ya da dana eti miktarını ölçemiyor. Yani etiketin üzerinde yazan yüzde 90 ya da 80 dana eti, kalanı tavuk veya hindi eti gibi oranların gerçek olup olmadığını tespit edemiyor.
Sadece yüzde 100 dana diyen bir firmanın mamulünün içinde tavuk veya hindi var mı onu analiz edebiliyor. Bu yüzden de sektörün önemli firmalarında, sözünü ettiğimiz üretim bandı yüzünden binde 1’lik bir bulaşmada bile tağşiş söz konusu olabiliyor.
Tüketiciyi kandırmayan firmalar, muhtemelen talebin yoğun olduğu dönemlerde etkin bir makine temizliği yapmadan hatları peş peşe kullanıyor. Ve bu aşamada bir tağşiş olabiliyor.
Ancak bu durum üretici firmayı hiçbir zaman ‘suçsuz’ kılmaz. Çünkü durumu böyle açıklasalar bile bunu halktan birinin anlaması zor. Yani her durumda tüketicinin kandırılması söz konusu.
Şimdi bakanlık bu riski tamamen ortadan kaldıracak bir taslak üzerinde çalışıyor. Taslak kabul edilirse artık tavuk ve hindi eti ile dana eti karışımı yapılamayacak. Yani artık bütün ürünler yüzde 100 katkısız olacak. Bu teknik olarak uygun, doğru bir nokta.
Ancak taslakta bize göre pek de doğru olmayan bir ayrıntı söz konusu. Yeni yasa taslağında ‘kuru sucuk’ ve ‘yarı kuru sucuk’ tanımı adı altında ilginç bir başlık var. Konuyu anlatmaya çalışalım...
Bir ürüne sucuk diyebilmek için onun fermante (et ürünlerinde fermantasyon, laktik asit bakterileri ve micrococcacceae suşlarıyla yani alt bakteri türleriyle gerçekleşiyor. Bakteri kültürü ilave edilerek ürün fermente ediliyor; tıpkı şarabın yaşlandırılması gibi. Bu bakteriler et karışımında istenen tat, aroma, renk, ph, yapı gibi özellikleri kazandırıyor) olması gerekir. Bir başka anlatımla geleneksel Türk sucuğu fermante bir üründür. Ancak firmalar fermantasyon süresi ve benzeri maliyetleri taşımamak adına ürünü fırınlarda hızlı ısıl işleme tabi tutuyor. Bu durumda sucuk benzeri ısıl işlem görmüş ürün sınıfında ayrı bir ürün oluşuyor. Türkiye’deki hemen tüm et firmalarında bu ürün mevcut. Bu sınıftaki bir kangalı incelediğimizde, etiketinde “ısıl işlem görmüş sucuk benzeri ürün” yazıyordu. Aslında bu ürün bir sucuk değil. Fakat ambalajı, şekli sucuk kangalı gibi...
Şimdi yeni dönemde bu ürünlerin üzerine ‘yarı kuru sucuk’ yazılabilecek. Böylece gerçekte sucuk olmayan bir ürün yarı sucuk adı altında satılabilecek. Bize göre bakanlık, yeni taslak hayata geçerse, bir yanlışı düzeltirken bir başkasına neden olabilir.
Para Dergisi
Not: Bakanlığın yaptığı denetimlerde, sucuklarda at ve eşek eti, tereyağında bitkisel yağ, tulum peynirinde nişasta, pidede domuz eti, yüzde 100 dana sosiste ise kanatlı etine rastlandı. Buna göre, gıdada taklit ve tağşiş yaptığı kesinleşen firmaların adları, ürün adı, markası, parti ve seri numaraları şöyle:
-Nazifoğlu marka, ısıl işlem görmüş sucuk benzeri ürün (yüzde 100 dana), Aliçler Sucuk Erenler, Sakarya, tek tırnaklı eti (at eti, eşek eti) tespiti, parti/seri no: 27.01.2012
-Çiftarslanlı marka, ısıl işlem görmüş sucuk benzeri ürün (yüzde 100 dana), Çiftarslanlı Et ve Et Ürünleri, Afyonkarahisar, tek tırnak eti (at eti, eşek eti), kanatlı eti tespiti, parti/seri no: 29.08.2012
-Elmalı Çiftliği marka, geleneksel tereyağı, Elmalı Çiftliği Süt Ürünleri Gıda San. Tic. Ltd. Şti, Antalya, bitkisel yağ tespiti parti/seri no:1/19.07.2012 ve 01/22.07.2012
-Akdeniz marka, yarım yağlı homojenize yoğurt, Akdeniz Süt Ürn. ve Gıda San. Tic. Tur. Ltd. Şti, Antalya, bitkisel yağ ve jelatin tespiti, parti seri no:4/28.03.2012
-Onurköy marka, yoğurt, Onurtur Ak. İnş. Nak. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. Mardin, bitkisel yağ tespiti, parti/ seri no: 01.04.2012
-Ilgaz Yaylası marka, yağlı tulum peyniri, Mutlu Tolga Gıda İnş. Petrol Turizm Tarım Hay. Orman Ürün. San. ve Tic. Ltd. Şti, Afyonkarahisar, bitkisel yağ ve nişasta tespiti, parti/ seri no: 07/01/2012
-Bacanaklar Güldem Süt marka, yağlı eritme peyniri, Güldemce Gıda İnş. Oto. San. Tic. Ltd. Şti, Konya, bitkisel yağ tespiti, parti /seri no:28/05/2012
-Balderesi marka, süzme çiçek balı, Nurs Lokman Hekim Gıda Tarım Bitki Med. San. Tic. Ltd. Şti Yüreğir, Adana, diastaz sayısı, fruktoz/glikoz, fruktoz glikoz, C4 şeker oranı yüzde, balda protein ve ham delta C13 değerleri farkı, parti/seri no: 006
-Milenyum Pide marka, kıymalı pide, Milenyum Pide Pizza Kebap Salonu Bornova, İzmir, domuz eti tespiti, parti/seri no:20.04.2012, günlük üretim
-Milenyum Pide marka, kuşbaşılı pide, Milenyum Pide Pizza Kebap Salonu Bornova, İzmir, domuz eti tespiti, parti/seri no: 20.04.2012, günlük üretim.
-Pınar marka, uzun soyulmuş sosis (yüzde 100 dana), Pınar Entegre Et ve Un Sanayi A.Ş Kemalpaşa, İzmir, kanatlı eti tespiti, parti/seri no: 52228 M
-Salihli Özok marka, ısıl işlem görmüş sucuk benzeri ürün (dana eti), Özok Gıda Salihli, Manisa, kanatlı eti tespiti, parti seri no:01 Nisan 2012
| FİRMA ADI |
ÜRÜN ADI | MARKA |
| Aliçler Sucuk Erenler/SAKARYA | Isıl İşlem Görmüş Sucuk Benzeri Ürün (% 100 Dana) Tek Tırnaklı Eti (At Eti, Eşek Eti Tespiti) |
Nazifoğlu |
| Çiftarslanlı Et ve Et Ürünleri AFYONKARAHİSAR | Isıl İşlem Görmüş Sucuk Benzeri Ürün (%100 Dana) Tek Tırnaklı Eti (At Eti, Eşek Eti) Kanatlı Eti Tespiti |
Çiftarslanlı |
| Elmalı Çiftliği Süt Ürünleri Gıda San. Tic. Ltd. Şti. ANTALYA | Geleneksel Tereyağı (Bitkisel Yağ) |
Elmalı Çiftliği |
| Akdeniz Süt Ürn. ve Gıda San. Tic. Tur. Ltd. Şti. ANTALYA | Yarım Yağlı Homojenize Yoğurt (Bitkisel Yağ ve Jelatin) |
Akdeniz |
| Onurtur Ak. İnş. Nak. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. MARDİN | Yoğurt (Bitkisel Yağ) |
Onurköy |
| Mutlu Tolga Gıda İnş. Petrol Turizm Tarım Hay. Orman Ürün. San. ve Tic. Ltd.Şti. AFYONKARAHİSAR | Yağlı Tulum Peyniri (Bitkisel Yağ ve Nişasta) |
Ilgaz Yaylası |
| Güldemce Gıda İnş. Oto. San. Tic. Ltd. Şti. KONYA | Yağlı Eritme Peyniri (Bitkisel Yağ) |
Bacanaklar Güldem Süt |
| Nurs Lokman Hekim Gıda Tarım Bitki Med. San. Tic. Ltd. Şti Yüreğir/ADANA | Süzme Çiçek Balı (Diastaz Sayısı, Fruktoz/Glikoz, Fruktoz+Glikoz, C4 Şeker Oranı %, Balda protein ve ham delta C13 değerleri farkı) | Balderesi |
| Milenyum Pide Pizza Kebap Salonu Bornova /İZMİR | Kıymalı Pide Domuz Eti Tespiti |
Milenyum Pide |
| Milenyum Pide Pizza Kebap Salonu Bornova /İZMİR | Kuşbaşılı Pide Domuz Eti Tespiti |
Milenyum Pide |
| Pınar Entegre Et ve Un Sanayi A.Ş Kemalpaşa/İZMİR | Uzun Soyulmuş Sosis (%100 Dana) Kanatlı Eti Tespiti |
Pınar |
| Özok Gıda Salihli MANİSA |
Isıl İşlem Görmüş Sucuk Benzeri Ürün (Dana eti) Kanatlı Eti Tespiti |
| FİRMA ADI |
ÜRÜN ADI | MARKA |
| Aliçler Sucuk Erenler/SAKARYA | Isıl İşlem Görmüş Sucuk Benzeri Ürün (% 100 Dana) Tek Tırnaklı Eti (At Eti, Eşek Eti Tespiti) |
Nazifoğlu |
| Çiftarslanlı Et ve Et Ürünleri AFYONKARAHİSAR | Isıl İşlem Görmüş Sucuk Benzeri Ürün (%100 Dana) Tek Tırnaklı Eti (At Eti, Eşek Eti) Kanatlı Eti Tespiti |
Çiftarslanlı |
| Elmalı Çiftliği Süt Ürünleri Gıda San. Tic. Ltd. Şti. ANTALYA | Geleneksel Tereyağı (Bitkisel Yağ) |
Elmalı Çiftliği |
| Akdeniz Süt Ürn. ve Gıda San. Tic. Tur. Ltd. Şti. ANTALYA | Yarım Yağlı Homojenize Yoğurt (Bitkisel Yağ ve Jelatin) |
Akdeniz |
| Onurtur Ak. İnş. Nak. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. MARDİN | Yoğurt (Bitkisel Yağ) |
Onurköy |
| Mutlu Tolga Gıda İnş. Petrol Turizm Tarım Hay. Orman Ürün. San. ve Tic. Ltd.Şti. AFYONKARAHİSAR | Yağlı Tulum Peyniri (Bitkisel Yağ ve Nişasta) |
Ilgaz Yaylası |
| Güldemce Gıda İnş. Oto. San. Tic. Ltd. Şti. KONYA | Yağlı Eritme Peyniri (Bitkisel Yağ) |
Bacanaklar Güldem Süt |
| Nurs Lokman Hekim Gıda Tarım Bitki Med. San. Tic. Ltd. Şti Yüreğir/ADANA | Süzme Çiçek Balı (Diastaz Sayısı, Fruktoz/Glikoz, Fruktoz+Glikoz, C4 Şeker Oranı %, Balda protein ve ham delta C13 değerleri farkı) | Balderesi |
| Milenyum Pide Pizza Kebap Salonu Bornova /İZMİR | Kıymalı Pide Domuz Eti Tespiti |
Milenyum Pide |
| Milenyum Pide Pizza Kebap Salonu Bornova /İZMİR | Kuşbaşılı Pide Domuz Eti Tespiti |
Milenyum Pide |
| Pınar Entegre Et ve Un Sanayi A.Ş Kemalpaşa/İZMİR | Uzun Soyulmuş Sosis (%100 Dana) Kanatlı Eti Tespiti |
Pınar |
| Özok Gıda Salihli MANİSA |
Isıl İşlem Görmüş Sucuk Benzeri Ürün (Dana eti) Kanatlı Eti Tespiti |
Salihli Özok |