Yekta Kılıç/Murat Arslan/Forbes
Fotoğraflar: Şeref Yılmaz
Emre Derman genç yaşına etkileyici bir kariyer hikayesi sığdırmayı başarmış bir hukukçu. Dünyanın en büyük hukuk ofislerinden biri olan Amerikalı White & Case"in partneri olarak Türkiye"nin yakın tarihindeki önemli birleşme ve satın alma operasyonlarının pek çoğu onun elinden çıktı.
Emre Derman"ın fazla kalabalık ve birbiriyle ilişkisi olmayan iki ayrı grup tarafından hayranlıkla takip edilmesinin anlaşılır gerekçeleri var. Genç hukukçular için ışıltılı bir kariyerin sembolü olan bu adam, büyük patronların yabancı sermaye ile yaptığı heyecan dozu yüksek dansın kurallarını yazan bir simyacı.
Amerikalı White & Case"in birlikte çalıştığı Derman Düren Akol Avukatlık Bürosu"nun kurucusu olan genç hukukçunun liderlik ettiği avukat timi AKP iktidarında iyice ivme kazanan doğrudan yabancı yatırım operasyonlarının ve halka arzların pek çoğunun hukuksal altyapısını hazırladı. Tüpraş"ın özelleştirilmesi, Denizbank"ın Dexia tarafından alınması, TEB"in Fransız BNP Paribas"a satışı, Vakıfbank"ın halka arzı gibi büyük rakamlı operasyonların hepsi Derman ve ekibi tarafından yazılan hukuki çerçevede hayata geçirildi.
Ancak Derman"ın yeniden yapılanma sürecinde Çukurova Holding için harcadığı mesainin sonuçları bütün bu dosyaları gölgede bırakan cinsten. Başarılı avukat, küllerinden doğan holdingin yaptığı çok önemli operasyonların hukuki çerçevesini hazırladı.
İki bankasını birden kaybettiği halde Forbes"un Küresel Zenginler Listesi"ne 2006 yılında 2.4 milyar dolarlık servetiyle sürpriz bir dönüş yapan Karamehmet"in servetini 2007"de 4,3 milyar dolara yükselttiğini hatırlayanlar, Çukurova grubundaki yeniden yapılanma sürecinin anlamını daha da net biçimde algılayabilir. Bu çarpıcı yükseliş elbette grubun patronu başta olmak üzere öngörülü yöneticilerinin başarı hanesine yazılacak. Ancak yine de Derman"ın bu karmaşık süreçteki kritik katkıları Karamehmet"in yeni bir yetenek keşfettiği tahminlerini tetiklemiş görünüyor.
Söylentilerin şimdilik tek dayanağı, Emre Derman"ın iş dünyasının belki de en romantik bölümü olan birleşme ve satın almalar dünyasındaki çalışmalarını sonlandırması. Yakın ekonomi tarihinde önemli roller oynayan büyük şirketlerin çok önemli sırlarına vakıf olan genç hukukçu geçtiğimiz mart ayında hukuk kariyerini ani biçimde noktaladı. Bu karar dünyanın en büyük hukuk firmalarından biri olan White & Case"in partnerliğine ve firmanın Türkiye"de birlikte iş yaptığı Derman Düren Akol Avukatlık Bürosu"nun bir numaralı koltuğuna veda anlamına geliyor.
Derman"ın mesleğe vedası Karamehmet"in pırıltılı yöneticiler bulma konusundaki tartışılmaz yeteneğiyle birleştirildiğinde kulislerin hareketlenmesi biraz daha anlam kazanıyor. Fısıltılara göre cesur denemeler yapmayı seven Karamehmet, genç hukukçuya özel bir görev vermiş. Plan, yatırım bankacılığı; adres ise Balkan ülkeleri.
Emre Derman hayata şanslı başlayanlardan. Dönemine göre toplumda hatırı sayılır pozisyonlar elde etmiş bireylerden kurulu bir ailede dünyaya gelmiş. Baba Uğur Derman, Türkiye"nin en genç onkoloji profesörlerinden. Anne Gül Derman ise ressam. Annesinin sanatçı yönüyle babasının pozitif bilime yatkınlığının bir potada eritilmesinden nasiplenmiş. Evdeki entelektüel havadan etkilendiğini söylüyor. Robert Kolej yıllarında münazara takımının kaptanlığını yapan Derman, mesleğini babasının yönlendirmeleriyle seçenlerden. İletişim alanındaki yeteneği baba Derman"ın -o dönemde çok popüler olmasa da- oğlunu hukuk eğitimi için teşvik etme nedeni olmuş.
Robert Kolej"in korunaklı dünyasından çıkarak İstanbul Üniversitesi"nin Beyazıt kampüsünde toplumun nabız atışlarını gözlemleme şansı bulan Derman"ın kurumsal finansman kavramı ile tanışması dönemin ünlü avukatlarından Prof. Dr. Ahmet Tekeli"nin yanında staj yaptığı dönemde gerçekleşmiş. Derman"ın staj sonrası adresi ise tüm dünyadan “crème de la crème” öğrencileri kabul etmesiyle tanınan Harvard Law School olmuş. Seçkin okula kabul edilme gerekçelerini sıralarken, açıklıkla o sıralar Türkiye"den hukuk öğrencilerinin ilgisizliğinin altını çizse de yazdığı etkileyici kompozisyonun da önünü açan detaylar arasında olduğunu ekliyor.
“Şimdi değilse ne zaman?” sorusunu merkeze alan kompozisyonu ile kabul edildiği Harvard"ın kişisel tarihine katkısının CV"sindeki parlak bir satırdan fazla olduğu ortada. Getiriler listesinin ilk sırasında ise kuşkusuz White & Case"den gelen iş teklifi var. Beyaz yakalılara yakın muhafazakar bir duruşa sahip Amerikalı şirket aldığı dosyaların boyutu itibariyle mükemmel bir okul olarak görülüyor. Kurumsal kültüre sahip bir şirket olması da White & Case"i hukukçular için cazip hale getiriyor.
Şirketin New York ofisinde bir yıl görev yapan genç Derman, 1990 yılında yurda dönüş yapmış. Bu tercih onun için inanılmaz bir koşuşturmanın başlangıcı. Yaklaşık dört yıl devam eden bu sürece sığdırdığı dosyalar Türk ekonomisinin tartışmalı dışa açılma serüveninin kilometre taşları niteliğinde. Sabancı Holding ile birlikte hareket ederek Türk pazarına açılma kararı alan Philip Morris, Kraft, Toyota ve Carrefour gibi küresel devlerin danışmanlığı, üstlendiği önemli dosyalar listesinin ilk sırasında.
Emre Derman için o dönemin önemli dosyalarından biri de bir zamanların azgın enerji devi Amerikalı Enron"un Türkiye serüvenindeki danışmanlık mesaisiydi. Doğalgaz santralleri sektöründe Türkiye"nin ilk yap-işlet-devret projelerinden biri olan Trakya Doğalgaz Santrali anlaşmalarında Enron"un başını çektiği konsorsiyumun danışmanı olarak çalıştı.
Derman"ın “Sabah 08:00"den gece 02:00"ye kadar her gün çalıştım. Hiçbir sosyal hayatım yoktu, eşimi göremiyordum” cümlesi hukuk ekiplerinin birleşme ve halka arz operasyonlarında sarf ettiği sıradışı eforu özetliyor.
Benzer hukuk ofislerinin bu vakalarda tam olarak neler yaptığına gelince… Hukukçular bu tip operasyonlarda karargah olarak “bilgi oda”larını kullanıyor. Bu, şirketle ilgili her detayı didik didik etme hakkı anlamına geliyor. İşler, şirketin hukuki bir probleminin olup olmadığının araştırılmasıyla başlıyor. Vergiler, tapular, genel kurul tutanakları yönetim kurulu kayıtları, çalışanların sigortaları gibi akla gelebilecek her ayrıntının yakın plana alındığı hukuki inceleme safhasından sonra ön anlaşma denilen satıcı ve alıcının kararlarının kağıda dökülmesi işlemine geçiliyor.
Niyet mektubunun yazılması hukukçuların müzakere yeteneklerini konuşturdukları aşama. Bu aşamanın anlaşmayla tamamlanmasıyla birlikte işin türüne göre Rekabet Kurumu"ndan RTÜK"e kadar ilgili kamu kurumlarından izin alınma süreci başlıyor. Onayların alınmasıyla paranın el değiştirmesini sağlayan sözleşmelerin hazırlanması, şirket pay defterlerine yeni isimlerin kaydı ile hukukçuların çalışması tamamlanmış oluyor.
Derman"ın ciddi bir dayanıklılık gerektiren ilk dönem temposu üç yıl sürmüş. 1994 yılında Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası"ndan (EBRD) gelen iş teklifini kabul etmiş. Böylece genç hukukçunun kabuk değiştiren Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan, Bulgaristan, Moldova gibi eski Doğu Bloku ülkelerinde kredi görüşmeleri yaptığı bu süreç, iş yaşamındaki en rahat dönem olmuş. Sistem değiştirme sürecindeki ülkelere -yüksek riski çok umursamadan- kredi veren EBRD temsilcisi olmak Derman"ın rahatlığının dayanağı.
Derman"ın kariyerindeki en baskın figür kuşkusuz White & Case. Soğuk coğrafyadaki rutin tempodan bir yıl sonra sıkılan Derman şirketle yollarını yeniden kesiştirerek Londra ofisinde çalışmaya başlamış. Yeniden karmaşık hukuki sözleşmeler dünyasında nefes almaya başlayan genç hukukçu Londra defterini özel ve yakıcı bir gerekçeyle erken sonlandırmak zorunda kalmış. O yıl ailesini bir trafik kazasında kaybeden Derman, planlarını tadil ederek Türkiye"ye yerleşme kararı almış. Küçük kardeşiyle ilgilenmek tercihin temel gerekçesi.
Dramatik bir gerekçeyle alınsa da bu karar Derman"ın White & Case"teki üçüncü ve en verimli döneminin ilk adımı olmuş.
Yeni dönemin en önemli dosyası ise kuşkusuz Sabancı Holding"in ilk borsa serüveni. Başta bu dosya olmak üzere üstlendiği önemli projelerdeki performansıyla Amerika"nın dikkatini çeken Derman"ın “partner” unvanı alması gecikmemiş. Partnerlik önemli bir unvan. White & Case, 24 ülkede 36 ofis ve 2 bin 300"ü aşan avukatla çalışan Amerikalı bir hukuk firması. Özellikle “corporate finance” alanında faaliyet gösteriyor. Birleşme ve satın almalar, halka arzlar, arbitraj şirketin uzmanlık alanları. Bloomberg"in 2006 yılında dünyanın en büyük beş hukuk firmasından biri olarak tanıttığı ve son olarak Visa"nın halka arzını yapan şirketin etkileyici dosyalarından biri de tartışmalı Microsoft-Avrupa Birliği (AB) davası.
1998 yılında Sun Microsystems'in şikayeti üzerine Microsoft için rekabet soruşturması başlatmıştı. Microsoft'u rakiplerine kasten gerekli bilgileri vermemekle suçlayan komisyon, şirketi, Media Player'ı Windows sistemine dahil edip rekabeti engellemekle suçlamıştı. Kurucusu Bill Gates"i 59,2 milyar dolarlık servetle dünyanın en zengin ikinci ismi yapan Microsoft bu sıradışı dava için White & Case"e vekalet vermişti.
Parayla ilgili anlaşma ve anlaşmazlıkların olduğu hemen her yerde çözüm üreten şirketin partneri olmak bütün bu olağanüstü müşteri portföyünden edinilen gelirlere ortaklık anlamına geliyor. 2 bin 300 uzman hukukçunun saat başı danışmanlık ücreti aldığı sistemin mensuplarının yüzünü fazlasıyla güldürdüğünü tahmin etmek zor değil.
Şirkete partner olmak zorlu bir süreç. Başarılı anlaşmalara imza atmış olmak temel şart. Zehir gibi uzmanların özel hayatlarından vazgeçerek ve ortalama 10 yılın sonunda yerel ortağı olduğu sistem, esas olarak ana hissedarların ekmeğine yağ sürüyor. Yerel ortakların iki ila üç yıl arasında değişen zamanın ardından aldığı bu unvanın getirisi tüm sistemin gelirlerine ortaklık. Derman, bu unvanı ortalama 40 yaşında veren şirkete 30 yaşında equity partner (ana hissedar) olmayı başarmış. Bu onu sisteme en erken kabul edilen uzman olarak şirket tarihine ekleyen bir detay…
“Problemi çabuk anlar, iyi müzakere ederim” cümlesi genç hukukçunun başarılı kariyerinin sırlarını anlatırken kullandığı tek cümle. Mütevazı bir eklemesi de var: “Müvekkillerim "bu adam kendi parası da olsa böyle hareket ederdi" derlerse kendimi başarılı sayarım.”
Derman"ın ketum kaldığı “başarı sırları” konusunda eklemeler 50 uzman avukatın görev yaptığı Gün Avukatlık Bürosu"nun kurucu ortağı Mehmet Gün"den geliyor. “Çok parlak bir hukukçu ve insandır. Bütün resmi ve içindeki detayları da iyi görür. Kariyer gelişimi öyledir. İnanılmayacak derecede çok çalışır. Ve bu çalışması başarı olarak dönmüştür ona.”
Meslekte 27 yılı geride bırakan deneyimli hukukçu Gün, çalışkanlığı Derman"ın bireysel vasıflarından biri olarak görüyor ama meslek yaşamında en fazla mesai verdiği kurum olan White & Case ile ilgili eleştirileri de var. “Biraz daha insani çalışma ortamı olabilir. Gereğinden fazla çalışıyorlar. Hukuk camiasında espri konusudur, White & Case ofislerinin önünde ambulans hazır bekler.”
2000 yılında Tüpraş hisselerinin İstanbul ve Londra borsalarındaki halka arzı işleminde Özelleştirme İdaresi"nin, 2002 senesinde Kent Gıda'nın yüzde 51"lik hissesinin Cadbury Schweppes'e satışı işleminde Tahincioğlu Grubu"nun danışmanlığını yürüten Derman"ın enteresan dosyalarından biri de 2005 yılında TEB-BNP Paribas birleşmesinde Çolakoğlu Grubu adına yürüttüğü işlemlerdi.
Derman"ın kariyerinde Çukurova Grubu için çalıştığı üç yıllık dönemde ele aldığı dosyaların özel bir önemi var. 2001 krizi ile birlikte başlayan ve Pamukbank"a el konulması süreciyle kendini mali sıkıntıların içinde bulan Çukurova Grubu"nun başlattığı yeniden yapılanma sürecinin hukuki altyapısı Derman ve ekibinin elinden geçmiş. Derman"ın Çukurova ile ilk teması Turkcell"in İsveçli ortağı Sonera"yı temsil ettiği bir dosya ile başlamış. Bu dosyadaki performansıyla o dönem patron Mehmet Emin Karamehmet"in sağ kolu olan Osman Berkmen"in dikkatini çeken Derman, aldığı teklifle Çukurova Grubu adına çalışmaya başlamış.
2005 yılında başlatılan çalışmalar holdingin adeta küllerinden doğması anlamını taşıyor. Yapı Kredi"nin yüzde 57,42'sinin Koç Holding ile İtalyan UniCredito'nun eşit ortaklığı bulunan Koç Finansal Hizmetler'e 2 milyar 21 milyon euro toplam bedel üzerinden satışı holdingin yenilenme sürecinde Derman"a emanet ettiği ilk dosya. Günün değerleriyle yüzde 57,4 oranındaki hissedarlık için belirlenen satış fiyatı da 1 milyar 160 milyon euro civarındaydı.
Derman bu dönemde holdingin amiral gemisi Turkcell"in Rus Alfa Grubu ile ortaklık sürecinde de danışmanlık hizmeti verdi. Alfa ile 2005 kasımında varılan anlaşmayla Turkcell"in yüzde 13,22′lik hissesi el değiştirmiş oldu. Bu gelişme holding tarihindeki kritik işlerden biri. Zira İskandinav ortak TeliaSonera hisselerin Alfa"ya satılmasının ardından konuyu uluslararası tahkime taşımıştı.
Daha önce TeliaSonera ile Turkcell"in yüzde 27 hissesinin 3,1 milyar dolardan satılması için anlaşan Çukurova"nın daha yüksek fiyattan daha az hisse almayı öneren Alfa ile anlaşmasının çerçevesini hazırlamak da Derman ve ekibinin maharetli ellerine teslim edilmişti. Derman"ın Karamehmet için yaptığı son operasyon ise JP Morgan"ın liderlik yaptığı konsorsiyumdan 1,5 milyar dolarlık sendikasyon kredisi alınması süreci.
Holdingin son üç yılda yaptığı 5 milyar dolar civarındaki operasyonların uluslararası kurallara uygun halde gerçekleştirilmesine yaptığı katkılar Derman"ın aklına yeni planlar sokmuş olabilir mi? Genç hukukçunun kıskanılacak kariyerini anlaşılmaz biçimde noktalamış olmasının arkasında Türkiye"nin en büyük gruplarından biri olan Çukurova ile yeni ve daha heyecan verici bir açılım yapma isteği mi saklı?
Sorular dedikodulardan besleniyor biraz da. Karamehmet"in yatırım bankacılığı için kendisini görevlendirdiği dedikoduları Emre Derman"ın da kulağına gelmiş: “Çok dedikodu var. Öncelikle Mehmet Emin Bey"in öngörüsü tartışılmaz. Çalışmaktan çok keyif aldığım, çok şey öğrendiğim insanlardan biri. Her zaman kendisiyle çalışırım ama böyle bir plan içerisinde değiliz. Ne teklif ne de proje var.”
Peki ne yapacak genç hukukçu? Ömrüne ikinci bir kariyer yerleştirmek istediğini söylüyor basit cümlelerle. Henüz 40 yaşındaki Derman"ın önündeki seçenekler profesyonel yöneticilik (elbette büyük bir grupta) iştahlı private equityler (özel yatırım fonları) için danışmanlık -ismini sakladığı fonlardan teklifler almış- veya üniversitede hocalık.
Bu seçeneklerden herhangi biri için acele etmeyen Emre Derman satın aldığı yelkenlisinde özlediği denizin tadını çıkarmakla meşgul.