ABD'nin daha önce açıkladığı bütün paketlerin bütçe ve Hazine borçlanmasına dayanan bir kaynağı vardı. 800 milyar dolarlık son paketin dayanağı ise doğrudan FED'in matbaası oldu.
Küresel krize bir buçuk yıldır çözüm bulamayan ABD sonunda 'Bunu da yaptı' dedirtecek bir karar aldı. Dün açıklanan 800 milyar dolarlık kurtarma paketi, kaynağı bakımından tarihi bir dönüşümün işareti. Ve en az ABD'nin 1972'de Bretton Woods anlaşmasını tek taraflı feshederek doların arkasından güvence olarak altını çekmesi kadar önemli.
100 DOLARIN FİYATI 4.7 CENT
Dün açıklanan 800 milyar dolarlık pakete göre ABD Merkez Bankası FED piyasalara mortgage tahvilleri ve tüketici kredisi aracılığıyla 800 milyar dolar enjekte edecek. Bu paranın sadece 20 milyar doları ABD Hazine'si tarafından sağlanacak. Kalan 780 milyar doları ise FED'in para basma makinalarından.
Konuyu yakından izlemeyen okuyucularımız için bu olağanüstü bir gelişme sayılmayabilir. Daha önce açıklanan banka kurtarmaları ve 700 milyar dolarlık ilk kurtarma paketinin de ABD Merkez Bankası'nın para basması yoluyla karşılandığını düşünülebilir. Ancak son örneğin tersine daha önceki planlar ve harcamaların hepsinin bir karşılığı var. Örneğin ABD'nin ilk açıkladığı 600 milyar dolarlık vergi indirim paketinde Maliye'ye giren vergilerden fedakarlık edildi. 700 milyar dolarlık ilk kurtarma paketinin kaynağı ise ABD Hazine'sinin yeni borçlanmalarıyla karşılandı.
Batan bankalar ya bir başka bankaya devredildi ya da ABD'nin TMSF'si FDIC'in kasasındaki paralarla kurtarıldı. Bu bankalara ABD hükümetinin aktardığı paralar doğrudan ABD Hazinesi'nin kasasından çıktı. Bu kez ise durum farklı. ABD hiçbir kaynak göstermeden piyasadaki ölü yatırım araçlarına Merkez Bankası'nın kaynaklarını yani matbaasını kullanarak para akıtıyor. 100 dolarlık ABD Doları banknotunun basım maliyetinin 4.7 cent olduğu düşünülürse söz konusu 800 milyar dolarlık paketin ABD hükümetine maliyeti 376 milyon doları geçmeyecek.
DOLAR DÜŞÜŞE GEÇTİ
Bu açıdan bakıldığında çok kárlı. Ancak doların tüm dünya çapında rezerv para olduğu düşünüldüğünde madalyonun diğer yüzü çok farklı. Birkaç etken ABD doları açısından büyük bir değişimin habercisi. Değişimle ilgili İlk etapta akla gelenler şunlar:
Bretton Woods'un iptalinden sonra ABD doların arkasından altını çekerken güvence olarak kendi dev ekonomisi ve katı mali kurallarını gösterdi. Son hareket bunların da bir anlamı kalmadığı anlamına geliyor.
FED bastığı paralarla batık mortgage tahvillerini alacak. Bu tahvilleri FED'e satarak paralarını kurtaran yatırımcıların ne yapacağı merak konusu. Örneğin paketin açıklanmasının ardından Euro/dolar paritesinde zıplama oldu. Euro'nun değeri yeniden 1.30 ABD Doları'nın üzerine çıktı.
Kısa vadede olmasa da bu kadar para basımının enflasyonist etki yapması kaçınılmaz. Enflasyonist etki olmaması yani bir şekilde karşılıksız basılan dolarların faturasının ABD'ye çıkmaması durumunda, bunun bedeli tüm dünya ekonomileri tarafından ödenecek.
Oğuz Karamuk/Star