Alman, Amerikan, İngiliz, Fransız, İtalyan…. Her birinin sahip oldukları otomotiv şirketlerinin tarihçeleri yüz yıldan eski. Ancak bu tecrübe teknolojik devrim karşısında bir şey ifade etmiyor. Bugün dünyada satılan her 10 araçtan biri, otomotiv üretimine son 30 yılda başlayan Çinli şirketlere ait. Üstelik bu şirketlerden bazıları otomotiv üretmek için bile kurulmamıştı.
BUZDOLABI ÜRETECEKTİ OTOMOTİVDE DÜNYA DEVİ OLDU
İsveç’in dünyaca ünlü markası Volvo’nun yanı sıra, Mercedes’in üreticisi daimler AG’nin yüzde 9,69’unu, İngiltere’nin efsane spor otomobili Lotus’un yüzde 51’ini satın alan Çinli Gelly, 1986 yılında buzdolabı parçaları üretmek için Eric Li tarafından Çin’in Zhejiang Eyaleti’ndeki Taizhou şehrinde Huangyan ismiyle kuruldu. Fabrika 8 yıl boyunca buzdolabı, dondurucu ve dekorasyon malzemeleri üretti. 1994 yılında Eric Li Çin pazarında alıcısı çok olduğu için Huangyan Huatian Motosiklet Fabrikası’na da devreye aldı ve Geely markasıyla motosikletler üretti.
Takvimler 1997’yi gösterdiğinde fabrikada ucuz otomobiller de üretilmeye başlandı. Böylece Geely Çin’in ilk özel otomobil üreticisi oldu. Özellikle elektrikli araçların yollarda boy göstermeye başlamasıyla Geely’nin yıldızı parladı. Geely bugün dünyanın en büyük otomotiv üreticileri arasında yer alıyor. 2024 yılında küresel bazda sattığı araç sayısı ise 2.2 milyon adet.
CEP TELEFONU PİLİ ÜRETİYORDU, TESLA’YI SOLLADI
Türkiye yollarında da çok sayıda gördüğümüz ikinci Çinli otomotiv markası ise BYD. Şirket 1994 yılında Çinli kimyager Wang Chuanfu tarafından cep telefonu pilleri üretmek için kuruldu. Amacı pahalı Japon pilleri için uluslararası piyasaya uygun fiyatlı ürünler sunmaktı. 2000’li yılların hemen başında Amerikan Motorola ve Finlandiya’nın Nokia marka telefonlarına pil üretir hale geldi.
BYD, 2003 yılında Xi'an Qinchuan Automobile adlı küçük bir otomobil üreticisini satın alarak otomotiv sektörüne adım attı. İlk benzinli modeli olan F3’ü 2005 yılında piyasaya sürdü. Şirket 2008'de hibrit F3DM piyasaya çıkarttıktan sonra, Borsa Sihirbazı olarak tanınan ABD’li yatırımcı Warren Buffet yüzde 10’luk hisse karşılığında 230 milyon dolarlık yatırım aldı ve yıldızı parladı.
BYD 2010 yılına gelindiğinde Çin piyasasının dışında da otomobillerini pazarlamaya başladı. Elektrikli araçlar çoğaldıkça BYD’nin pazar payı da büyüdü. 2024 verilerine göre, yılda 4 milyon 272 bin 145 araç sattı. Mart 2025 itibarıyla BYD'nin 11,6 milyon elektrikli araç satarak, 7.5 milyon araç satan dünyanın en büyük elektrikli araç üreticisi olan Tesla’yı geçtiği biliniyor.
SİSTEM SATACAKTI, SUV ÜRETMEYE BAŞLADI
Çin’de en çok kullanılan mobil tarayıcı olan UCWeb’in tasarımcısı He Xiaopeng, 2014 yılında şirketini 4.3 milyar dolara Çinli Ali Baba’ya satınca akıllı sürüş teknolojileri üretmek için Xpeng’i kurdu. Şirket tanınan markalar için yapay zeka destekli sürüş teknolojileri üretecekti ancak öyle olmadı. Xpeng 2017 yılında elektrikli SUV modeli Xpeng G3’ü piyasaya sürdü. 2020’de ise P7 modeli geldi. Xpeng 2025’in ilk yarısında 197 bin 189 araç teslim etti. Bugüne kadar sattığı araçların toplam sayısı ise 752 bin 957 oldu.
TELEFONDAN OTOMOBİLE UZANDI
Çinli yazılım şirketi Kingsoft’un eski başkanı Lei Jun 2010 yılında yedi ortağıyla birlikte mobil telefonlar üretmek için Xiaomi’yi kurdu. Ürettikleri telefonlar ve elektronik eşyalar dünyanın dört bir yanına hızla yayıldı. Şirket 2024’te küresel cep telefonu pazarının yüzde 13.8’ine hakim oldu. Xiaomi’nin otomotiv sektörüne girişi ise 2021 yılına dayanıyor. 10 milyar dolarlık yatırımla elektrikli araç sektörüne giren Xiaomi ilk elektrikli aracı olan SU7’yi 2023 yılında tanattı. 2025’in haziran ayında ise dünyada büyük sükse yapan U7 modeli satışa çıktı. Xiaomi SU7 Ultra, ünlü yarış pisti Nurburgring'i sadece 7 dakika 4 saniyede turlayarak en hızlı elektrikli seri üretim otomobil oldu. Xiaomi U7 için ön siparişleri açtığında, 3 dakikada 200 bin sipariş aldığını açıkladı.
ORJİNALİNDEN OTOMOTİVCİ TEK ÇİNLİ
Çin’de otomobil üretmek için kurulan tek şirket ise Chery oldu. 1996 yılında hükümet destekli olarak kurulan şirket, motor üretim ekipmanlarını İngiltere’deki Ford fabrikasından, takım tezgahlarını ise Volkswagen’in sahibi olduğu Seat firmasından satın aldı. İlk aracını 1999 yılının sonunda üretti. Tam 21 yıldır Çin’in en büyük araç ihracatçısı olan Chery, 2024’te 2.6 milyon araç sattı ve Almanlar’ın efsane markası BMW’yi solladı.
patronlardunyasi.com