Özelleştirilmesi gündemde olan Halk Bankası ile ilgili iş dünyasında önemli bir tartışma yaşanıyor. IMF'ye verilen niyet mektubunda önümüzdeki yıl özelleştirilmesi gereken Halk Bankası konusunda özellikle Erdemir, Telekom ve Tüpraş'takine benzer bir 'yerli sermaye - yabancı sermaye' tartışması alevleniyor.
İzmir kökenli ticaret ve sanayi odaları, "Yabancıya satılmasın, binlerce şirketin bilgisi var" görüşünde. Bu konuda açıklama yapan odaların önerisi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) önderlik edeceği bir yapılanma ile Halk Bankası'nın yerli sermaye tarafından alınması. Ancak TOBB, bu öneriye sıcak bakmıyor.
Hükümet, küçük esnaf ve saniyiciye verdiği krediler nedeniyle bir KOBİ bankası olan Halkbank'ın satışını kolaylaştırmak için banka satılsa bile beş yıl vadede devlet desteğinin süreceğini garanti eden bir düzenlemeyi Meclis'e sundu ve yasa Meclis Plan ve Bütçe Komisyon'undan geçti.
Ancak, özellikle KOBİ'lerin kredi kullandığı bankanın beş yıl sonra bu işlevinin ortadan kalkacak olması da tedirginlik yaratıyor.
TOBB almak istemiyor
Bankadan devlet desteğiyle uygun faiz oranları ve vadelerde kredi alan esnaf ve sanayiciler, yabancıların Türk şirketlerinin bilanço bilgilerine sahip olmasını sakıncalı buluyor. Bankanın yerli sermaye tarafından alınması konusunda öneri sahiplerinin işaret ettiği kurum TOBB.
Bankanın yabancıya satılmasının bankalardan sonra zora girebilecek Türk şirketlerinin de ucuza satılması yoluyla bir 'ekonomik tasfiye yaşanabileceği' gerekçesi ile karşı olanlar da var.
Bankanın ekonomideki varlığının önemini çizen bazı sanayici ve bürokratlar ise satış şartnamesinin çok iyi düzenlemesi gerektiğini belirterek, Halkbank benzeri bankaların dünyanın diğer ülkelerindeki mevcudiyetlerine dikkat çekiyor.
Sanayicinin görüşü yerli - yabancı ekseninde yoğunlaşsa da bürokrat ve ekonomistlerin düşünçeleri dünyadaki gelişmeler örnek gösterilerek ekonomide ilerde yaşanacak olumsuzlukların dikkate alınması yönünde ağırlık gösteriyor.
Görüşler
'Satış şartnamesi önemli' İSO Meclis Başkanı Hüsamettin Kavi:
"Halk Bankası herhangi bir Türk bankası değil. KOBİ kredi garanti fonu miniden microya ve orta ölçekli işletmelere kredi sağlamayı görev ve misyon olarak benimsemiş. Bu misyonununun özelleştirme sonrası sürmesi sağlanmalı. Talip olacak yatırımcıların bu şartnameyi bilerek gelmesi gerekir. Tasarruflar yetmiyor büyümek için yabancı sermayeye ihtiyaç var. Bunları Türkiye hedeflerine uygun tarif etmeli."
Yabancı payı tedirgin ediyor İzmir Ticaret Odası Başkanı Ekrem Demirtaş:
"Bankacılık sektöründe yabancı payının artması tedirginlik veriyor. Halk Bankası, esnaf, tüccar ve sanayici ortaklığıyla alınarak bir iş dünyası bankası haline getirilmeli. Bu konuda TOBB'a büyük görev düşüyor. Kredi verilmeyen ya da bankanın hizmetinden memnun kalmayan işadamı, yönetime düşman olur korkusuyla banka önerisi kabul edilmemişti. Ancak bankacılık sistemi yabancılara teslim edilmek üzere. "
'Şirket sırları var' EBSO Başkanı Tamer Taşkın:
"Halk Bankası'nın arşivleri Türk sanayisi için çok önemli. Yıllardır banka tornacıdan en büyük sanayi kuruluşuna kadar, tüm işletme ve fabrikalara kredi veriyor. Tüm fabrikaların dosyalarına sahip en önemli bankamız. Yabancıların eline geçerse, sanayimizin tüm sıraları da yabancıların eline geçecek. Halk Bankası arşivindeki bilgileri kimse küçümsemesin. Sadece bu nedenle bile milli bir banka olarak kalması gerekir."
'Halka niye satılmıyor? Ankara Ticaret Odası Başkanı Sinan Aygün:
"Halkbankası 6 milyon kişinin bankası. Üç yıllık bilançolarına bakın, çok güzel yerlere geldi. Başarılı, niçin satıyorsunuz? Herşey para değil. İlla satacaksanız halka arz edin. Eğer bu banka da yabancıların eline geçerse Türk KOBİ'leri de Türk sanayicisi de zora düşen şirketlerden dolayı yabancıların eline geçer. Bu bir tasfiye sürecidir. Bilançoların yabancıların eline geçmesi sakıncalı. Türk özel sektörüne öncelik tanınmalı. TOBB öncülük ederse, destek veririz."
Uzman yorumu
Milliyet Ekonomi Yazarı Faik Öztrak:
"Yabancı bankalara satılmasına karşı değilim. Bunun belli limiti olması lazım. Tüm bankaları yabancılara verdiğiniz zaman belki sistemin güvenliği açısından kendinizi daha güvende hissedersiniz ama sonuç itibariyle baktığınız zaman oynanan oyun sizin yararınıza olmayabilir.
Örneğin Hazine kağıtlarına olan talep ya da yerli firmalara kredi açılmasıyla ilgili gelişmeler. Hep bizi AB'ye yeni giren ülkelerle karşılaştırıyorlar. 'Orada yüzde 100 yabancı banka var' diyorlar. Ancak orada banka yoktu ki zaten. Bunlar sosyalist rejimden gelen ülkelerdi. Türkiye'de işleyen mali finansal bir sistem zaten var.
Literatüre baktığımız zaman gelişen ülkelerde yabancı bankaların sisteme girmesi büyümeyi hızlandırmıyor. Zaman zaman tanımadıkları için o ülkeyi önleyici de oluyor. Mali sistemin tamamı veya büyük bir kısmının yabancılara verilmesini doğru bulmuyorum. Halk Bankası KOBİ'lerin bankası.
Enformasyon bazında değil ama dünyanın her yanında KOBİ'lerle uğraşan başka bankalar vardır. Bugün Halk Bankası'nın elindeki bilgi birikimiyle bu piyasada önemli bir işlevi vardır. Özelleştirilirken fonksiyonunu sürdürmesi için şartlar konulabilir. Özelleştirme sürecinde yine Avrupa'da Halk Bankası'nın daha önce işbirliği içine girmiş olduğu KOBİ'ler uğraşan bankalar var.
Yüzde 99.9'u satılacak
Halkbank'ın yüzde 99.9'u kamuya ait. Hazine ve Özelleştirme İdaresi bankanın satış takvimini yürütüyor. Banka, blok satılacak. Bugüne değin bankanın satışına ilişkin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'ndan alınmış bir görüş yok.
Bu üç kurum Halkbank'tan sorumlu olmasına karşın birlikte yürütülen stratejik bir çalışma yok. Bankanın halka arz danışmanı İş Yatırım. Alıcı listesinde adı geçenler ise Garanti - General Electric, Citi-Akbank, İspanyol Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (BBVA) ve Belçika - Hollanda ortaklı Fortis. Halkbank'ın 850 bin KOBİ müşterisi var.
850 bin KOBİ müşterisi var (YTL)
Toplam aktif 32.6 milyar
Toplam krediler 10,1 milyar
KOBİ kredisi 6 milyar
Net kâr 651 milyon
Şube sayısı 523
Yurtdışı şube 3
Çalışan sayısı 11 bin
Mevduat 19.667
Kadife Şahin/Milliyet