Mustafa Ali AYKOL
Polonya’nın Krakow kentinde düzenlenen Dünya Haber Medyası Kongresi 2025 kapsamında yapılan duyuruyla, medya kuruluşları “Yapay Zeka Çağında Haber Bütünlüğü” başlıklı küresel bir girişimi kamuoyuna tanıttı. Bu girişimin temelinde, yapay zeka teknolojilerinin gelişimiyle birlikte, haber içeriklerinin izinsiz kullanımı ve dezenformasyonun yayılması gibi risklerin ciddi boyutlara ulaşması yatıyor. Avrupa Yayın Birliği (EBU), Dünya Gazeteciler Birliği (WAN-IFRA), Asya-Pasifik Yayın Birliği (ABU) ve çok sayıda bağımsız yayıncı, bu girişime destek vererek sektörün sesini birleştirmiş oldu.
BEŞ İLKELİK MANİFESTO
Yayımlanan bildiride, yapay zeka geliştiricilerinin uyması beklenen beş temel etik ilke şu şekilde sıralanıyor:
1-İçerik Kullanımı İçin Açık İzin: Haber kuruluşlarının içerikleri, yalnızca açık ve şeffaf bir izin süreciyle yapay zeka modellerinde kullanılabilir.
2-Kaynakların Açıkça Belirtilmesi: İçeriklerin kökeni net bir şekilde gösterilmeli, yapay zeka tarafından üretilen bilgi ile insan eliyle yazılmış haberler birbirinden ayırt edilebilmelidir.
3-Haber Bütünlüğünün Korunması: AI modelleri, gerçek dışı, yanıltıcı veya bağlamından koparılmış içerikler üretmemeli; halkı yanlış yönlendirmemelidir.
4-Görsel ve İşitsel İçeriklerde Etik Kurallar: AI tarafından oluşturulan görseller veya ses kayıtlarında, içeriğin yapay üretim olduğu açıkça belirtilmelidir.
5-Yapay Zeka ile Üretilen İçeriğin Arşivlenmesi ve Etiketlenmesi: Gelecekte yapılacak denetimler için yapay zeka destekli içeriklerin kimliği ve üretim tarihi saklanmalıdır.
NEW YORK TIMES DAVASI EMSAL OLDU
Girişimin ortaya çıkışında, özellikle The New York Times’ın OpenAI ve Microsoft’a karşı açtığı telif hakkı davası etkili oldu. Times, içeriğinin izinsiz olarak büyük dil modellerine eğitim verilirken kullanıldığını öne sürerek, yapay zekaların gazetecilik ürünlerinden “bedelsiz kazanç sağladığını” savunmuştu.
Ayrıca, yapay zeka sistemlerinin bazı durumlarda yanlış veya uydurma haber başlıkları üretmesi, kamuoyunda güven kaybına neden olabiliyor. Yapay zekanın gazetecilik alanına girmesi, potansiyel faydaların yanı sıra ciddi etik ikilemler de yaratıyor.
"İÇERİK KAYNAKLARINA SAYGI OLMAZSA BİLGİ EKOSİSTEMİ ÇÖKER"
EBU Genel Müdürü Noel Curran, kongrede yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Eğer yapay zeka sistemleri, gazetecilerin oluşturduğu içerikleri izin almadan kullanırsa, sonunda doğru bilgiye ulaşabileceğimiz kaynaklar ortadan kalkar. Gerçek haberciliği desteklemek için içerik üreticileriyle iş birliği kaçınılmaz.”
WAN-IFRA Başkanı Vincent Peyrègne de, medya sektörünün uzun süredir zor şartlar altında sürdürülebilir bir model kurmaya çalıştığını, yapay zekayla yeni bir fırsat penceresi açılabileceğini ancak bunun etik ilkeler çerçevesinde olması gerektiğini belirtti.
Bu girişim hem gazeteciliğin geleceği hem de yapay zekanın güvenilirliği açısından önemli bir dönüm noktası olarak görülüyor. Gözler şimdi, OpenAI, Google, Meta ve Anthropic gibi devlerin bu çağrıya nasıl yanıt vereceğine çevrilmiş durumda.
patronlardunyasi.com