ABD'de açıklanan makroekonomik veriler ülke ekonomisinin gücünü koruduğuna dair iyimserliği öne çıkarmasına karşın en son açıklanan istihdam verisinin kötü gelmesi ABD ekonomisine ilişkin belirsizliklerin artmasına neden oldu.
Buna göre, ABD'de tarım dışı istihdam temmuzda 73 bin kişi artarak beklentilerin altında gerçekleşirken, işsizlik oranı yüzde 4,1'den 4,2'ye çıktı.
Tarım dışı istihdama ilişkin mayıs ve haziran ayı verilerinde yapılan büyük aşağı yönlü revizyonlar da dikkati çekti. Haziran ayında daha önce 147 bin artış yönünde açıklanan veri ise 14 bine revize edildi. Son iki aya ilişkin aşağı yönlü 258 binlik revize yapıldı.
Trump'ın gümrük vergilerinin nihai olarak nereye varacağı konusundaki belirsizlikler sürerken, kötü gelen istihdam verileri ABD ekonomisine ilişkin endişelerin artmasına neden oldu.
Bununla birlikte Trump'ın politikaları şirketlerin ileriki döneme ilişkin öngörülerini zorlaştırıyor.
Zayıf gelen istihdam verileri, ABD Merkez Bankasının (Fed) eylül ayındaki toplantısında faiz oranlarını düşüreceğine dair beklentileri artırdı. Para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed'in eylül toplantısında faiz indirimine gitme ihtimali yüzde 80'in üzerine çıktı.
Analistler, Fed'in faiz indirimlerine ilişkin beklentilerin artmasına karşın ABD ekonomisinin gücünü kaybedeceğine dair endişelerle küresel piyasalarda risk algısının arttığını kaydetti.
ABD Başkanı Trump ise temmuz ayına ilişkin istihdam verilerinin zayıf gelmesinin ardından, istatistiğin hazırlanmasından sorumlu yetkilinin görevden alınması talimatını verdi. Ayrıca Trump, "Bence bugünkü istihdam verileri Cumhuriyetçileri ve beni kötü göstermek için hileliydi." yorumunda bulundu. Analistler, bu gelişmenin ardından ABD'de kamu kurumlarının bağımsızlığına ilişkin soru işaretlerinin de artabileceğini kaydetti.
Bu arada Fed Denetimden Sorumlu Başkan Yardımcısı Michelle Bowman ile Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller, bu haftaki toplantıda faiz indirimi yönünde oy kullanmalarının gerekçesi olarak, iş gücü piyasasına dair artan endişeleri gösterdi.
Trump, Fed Başkanı Jerome Powell'ın faiz oranlarını düşürmemesi halinde Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) yönetim kurulu üyelerinin "kontrolü üstlenmesi" gerektiğini söyledi. Trump'ın bu açıklaması Fed'in bağımsızlığına ilişkin endişelerin artmasına neden oldu.
Öte yandan, ABD'de Tedarik Yönetim Enstitüsünün (ISM) İmalat Sanayisi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) de temmuzda 48'e inerek sektörde daralmanın sürdüğüne işaret etti.
Bu arada Fed, Yönetim Kurulu Üyesi Adriana Kugler'in 8 Ağustos itibarıyla görevinden ayrılacağını duyurdu. Trump, Kugler'in Fed Başkanı Jerome Powell ile faiz oranları konusunda anlaşamadığını öne sürdü.
Fed yönetim kurulunda artık boş bir koltuk olduğunu belirten Trump, bu durumdan oldukça memnun olduğunu ifade etti.
ABD yönetiminin korumacılık kapsamında uyguladığı tarifelerin küresel ekonomi üzerindeki etkilerine ilişkin belirsizlik ve bu hususta değişkenlik gösteren politikalar piyasaları baskılamaya devam ediyor.
Trump'ın geçen hafta imzaladığı kararnameyle, karşılıklılık esasına dayalı tarife oranlarında değişikliğe gidildi. Buna göre, ülkelere yüzde 10 ila yüzde 41 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanmasının öngörüldüğü bildirilmişti.
Öte yandan Trump, Kanada'ya uygulanan gümrük vergisi oranının 1 Ağustos itibarıyla yüzde 25'ten yüzde 35'e çıkarılmasını öngören kararnameyi de imzalamıştı.
Bu arada, ABD Başkanı Trump ile eski Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev'in karşılıklı açıklamaları iki ülke arasında nükleer savaş çıkabileceği korkularının fitilini ateşledi.
ABD'nin ticaret politikalarına ilişkin belirsizliklerin yanında ABD ile Rusya arasında çıkabilecek olası bir nükleer savaş endişesi de piyasalardaki mevcut risklerin en başına yerleşti.
Trump, eski Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev'in nükleerle ilgili açıklamalarına tepki gösterirken, nükleer silahlar hakkında tamamen hazır olduklarını belirterek iki nükleer denizaltının uygun bölgelere konuşlandırılması emrini verdiğini açıkladı.
Medvedev, pazartesi günü yaptığı açıklamada, Trump'a sert çıkarak, Washington'ın politikalarının "Rusya ile ABD arasında daha geniş çaplı bir çatışmayı tetikleme riski taşıdığını" savunmuştu.
Bu gelişmelerle Dow Jones endeksi yüzde 1,23, S&P 500 endeksi yüzde 1,60 ve Nasdaq endeksi yüzde 2,24 değer kaybetti. ABD'de endeks vadeli kontratlar yeni güne ise pozitif bir seyirle başladı.
ABD'de yavaşlayan ekonominin kredi büyümesini olumsuz etkileyebileceği endişesiyle banka hisselerinde sert düşüşler yaşandı. Cuma günü JPMorgan Chase hisseleri yüzde 2'den fazla gerilerken, Bank of America ve Wells Fargo hisseleri yüzde 3'ten fazla değer kaybetti.
Fed'in faiz indirimlerine gideceğine ilişkin öngörülerin güçlenmesiyle ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,24'e geriledi. Dolar endeksi ise ABD ekonomisine ilişkin endişelerle yeni haftada yüzde 0,4 azalışla 98'e indi. Altının ons fiyatı ise yüzde 0,1 düşüşle 3 bin 360 dolardan işlem görüyor.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubu üyesi 8 ülkenin eylül ayında petrol üretimini ağustos ayına göre günlük 547 bin varil artırma kararı alması sonrasında Brent petrolün varil fiyatı yeni haftada yatay seyirle 69,3 dolardan işlem görüyor.
AVRUPA BORSALARI GEÇEN HAFTA NEGATİF SEYRETTİ
ABD ile Avrupa arasında ticaret anlaşması sağlanmasına karşın mevcut gümrük tarifelerinin ileriki dönemde bölgede şirketleri hangi boyutta etkileyebileceğine dair belirsizlik sürüyor.
Anlaşmayla birlikte, Avrupa Birliği'nin ABD'den enerji ithalatının imzalanan yeni anlaşmayla 2,5 kat artması öngörülüyor.
ABD Başkanı Trump'ın ilaç şirketlerinin fiyatları düşürmelerini istemesi de cuma günü Avrupa'daki ilaç şirketlerinin hisse fiyatlarında gerilemelere neden oldu.
Bölgede açıklanan makroekonomik verilere göre, Avro Bölgesinde temmuz ayına ilişkin Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık sabit kalırken, yıllık yüzde 2 arttı.
İmalat sanayi PMI ise Avro Bölgesi'nde 49,8 ve Almanya'da 49,1 seviyesinde gerçekleşti.
Analistler, Bölgede enflasyon verisinin Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) yüzde 2 olan hedefi doğrultusunda geldiğini belirterek, Bankanın faiz indirimlerinde aceleci davranmayabileceğini ifade etti.
Öte yandan bu hafta Avrupa'da İngiltere Merkez Bankası'nın (BoE) faiz kararı piyasaların odağında bulunacak. Bankanın enflasyonla mücadelede yeterli ilerleme kaydedilmesinden dolayı ve işgücü piyasasında daha fazla zayıflamaya karşı önlem almak amacıyla bu hafta politika faizinde indirime gitmesi bekleniyor.
BoE'nin sözle yönlendirmesinde "Para politikasındaki gevşemeye yönelik kademeli ve dikkatli bir yaklaşım uygun olmaya devam ediyor" açıklamasına devam etmesi öngörülürken, Bankanın beklenen bu indirimden sonra 2026 yılına kadar beklemede kalması tahmin ediliyor.
Bu gelişmelerle, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,7, Almanya'da DAX 40 endeksi yüzde 2,47, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 2,91 ve İtalya'da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 2,55 değer kaybetti. Avrupa'da endeks vadeli kontratlar güne karışık seyirle başladı.
ASYA BORSALARI JAPONYA HARİÇ POZİTİF
Asya borsalarında Fed'in eylül ayında faiz indirimlerine ilişkin ihtimallerin artmasıyla Japonya hariç pozitif bir seyir izleniyor.
ABD ekonomisine ilişkin endişeler küresel piyasalarda risk iştahının azalmasına neden olurken, Asya piyasalarında Fed'in faiz indirimlerine ilişkin iyimserlik fiyatlanıyor.
Buna karşın Japonya tarafında satış ağırlıklı bir seyir öne çıkıyor.
ABD ile Japonya arasında yakın zamanda yapılan bir ticaret anlaşmasına karşın ticaret politikası Japonya için belirsiz olmaya devam ederken, Japon şirketlerinin ABD gümrük tarifeleri nedeniyle bu yılda karlarının düşebileceği tahmin ediliyor.
Analistler, şirketlerin daha önce ABD vergilerinden kaçınmak için sevkiyatları önden yüklemeli olarak yaptığını ve bunun da şirketlerin ticaret hacimlerini geçici olarak iyileştirdiğini ancak bu etki ortadan kalktığında, tarifelerin gerçek etkisinin ortaya çıkabileceğini kaydetti.
Bu gelişmelerle, kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 1,5 değer kaybederken, Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 0,5, Çin'de Şanghay bileşik endeksi de yüzde 0,2 ve Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 0,9 değer kazandı.
BORSA CUMA GÜNÜNÜ YÜKSELİŞLE TAMAMLADI
Cuma günü alış ağırlıklı bir seyir izleyen Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,04 değer kazanarak 10.746,98 puandan tamamladı. Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'nda (VİOP) BIST 30 endeksine dayalı ağustos vadeli kontrat ise cuma günü akşam seansında normal seans kapanışın yüzde 0,1 altında 12.191,00 puanda işlem gördü.
Dolar/TL, cuma günü yatay seyirle 40,6170'ten kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında yüzde 0,1 artışla 40,6750'den işlem görüyor.
Analistler, bugün yurt içinde enflasyon, yurt dışında ise ABD'de fabrika siparişleri ve dayanıklı mal siparişlerinin takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.850 ve 10.950 puanın direnç, 10.650 ve 10.550 seviyelerinin ise destek konumunda bulunduğunu kaydetti.
AA Finans Enflasyon Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler, temmuz ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 2,34 artacağını tahmin ediyor.
Ekonomistlerin temmuz ayı enflasyon beklentilerinin ortalamasına göre (yüzde 2,34) bir önceki ay yüzde 35,05 olan yıllık enflasyonun yüzde 33,90'a ineceği öngörülüyor.
Öte yandan, ekonomistlerin 2025 sonu enflasyon beklentisi temmuz ayı itibarıyla yüzde 30,32 oldu.
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:
10.00 Türkiye, temmuz ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)
10.00 Türkiye, temmuz ayı Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yi-ÜFE)
11.30 Avro Bölgesi, ağustos ayı Sentix yatırımcı güven endeksi
17.00 ABD, haziran ayı fabrika siparişleri
17.00 ABD, haziran dayanıklı mal siparişleri