Ermenistan'la ilişkilerin normalleşmesi sürecinde tarihi açıklama, önceki gece yarısı geldi. SABAH'ın edindiği bilgilere göre Dışişleri'nin "Üzerinde uzlaştık" dediği yol haritası 5 ana madde üzerine kurulu..
1- Ermenistan, Kars Anlaşması'nı tanıyacak
2- Sınır açılacak, anlaşmalar tamamlanacak
3- Karşılıklı büyükelçilikler açılacak
4- Yol haritasını Meclis onaylayacak
5- Tarih komisyonuna üçüncü ülkeler de katılabilecek
Türkiye-Ermenistan ilişkilerinde yol haritası için mutabakat metninin hazırlanmasının ardından "başlangıç" için geri sayım başladı. Dışişleri Bakanlığı'nın önceki gece yarısı açıklamasından sonra gözler iki ülke arasında belirlenen yol haritasına çevrildi.
İki ülkenin mutabakatında Yukarı Karabağ sorunu yer almadı. Ancak, birbirine paralel atılacak adımları kapsayan yol haritasının Yukarı Karabağ sorununa "de facto" (fiilen) olarak bağlı olduğu belirtildi. Bir yetkili, Yukarı Karabağ konusunda Kıbrıs örneğini aktardı: "Türkiye'nin AB ile ilişkilerinde Kıbrıs bir önkoşul değil ama bir gerçek. Yukarı Karabağ da böyle..."
ARTIK SÜREÇ BAŞLADI'
Mutabakatın Minsk Grubu'na bağlı olarak Mayıs ayında da açıklanabileceği belirtildi. Bu iddiayı gündeme getiren üst düzey yetkili, "Belki Mayıs'ta, belki Eylül'de. Ama artık süreç başladı" dedi. İlişkilerin normalleşmesi için iki ülke arasında üst ve alt komisyonlar kurulacak. Alt komisyonlarda sınır, 1915 olayları, ticaret, diplomatik ilişki kurulması, gümrük ve ulaştırma gibi alt başlıklar bulunacak. Edinilen bilgilere göre mutabakatta şu başlıklar olacak:
* Ermenistan, SSCB ile Türkiye arasında imzalanan Kars Anlaşması'nı aynen tanıyacak. Anlaşma yeniden müzakereye açılmayacak.
* Soykırım iddialarının ele alınacağı tarih komisyonuna üçüncü ülkeler de katılabilecek.
* İki ülke arasındaki sınırlar açılacak ve ticaret için gerekli ekonomik anlaşmalar tamamlanacak.
* İki ülke önce Tiflis büyükelçilerini karşılıklı akredite edecek, daha sonra Ankara ve Erivan'da büyükelçilik açılacak.
* Yol haritasının uygulanmasına yönelik meclis onayı gerektiren anlaşmalar ise TBMM'ye gelecek.
'AÇILIM PARALEL OLMALI'
ABD'nin olumlu tepkisine karşın Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Elkhan Polukhov, mutabakat açıklamasıyla ilgili "Her bağımsız devletin başka devletlerle ilişki kurma hakkı var. Azerbaycan, Türkiye- Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi ve sınırların açılmasının, Ermeni askerlerinin Azerbaycan topraklarından çekilmesine paralel olarak gerçekleşmesi gerektiğini düşünüyor" dedi. Türk diplomatik kaynaklar, 24 Nisan öncesinde bu açıklamanın yapılmasını diasporanın önlemeye çalıştığını savundu.
McCarthy: 3 milyon Türk öldü, o da soykırım
ABD'li profesör Justin McCarthy, 1915 olaylarının soykırım olarak nitelendirilemeyeceğini kaydetti. Alman DPA haber ajansına konuşan Ermeni konularının uzman ismi Profesör McCarthy, "Eğer soykırım diyecekseniz bu iki taraflıdır. Çünkü 1'inci Dünya Savaşı sonunda 3 milyon Müslüman Türk de ölmüştü" dedi. Ünlü profesör, Ermeni tartışmalarının da tamamen iç politika ve para baskılarından kaynaklandığını dile getirdi.
ABD ve AB normalleştirme çabalarından memnun
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Robert Wood, "ABD, Ermenistan ve Türkiye'nin, ikili ilişkilerini normalleştirme yönündeki açıklamasını memnuniyetle karşılıyor. AB de Türkiye ve Ermenistan'ın ikili ilişkilerini normalleştirme çabalarını desteklediğini bildirdi. AB Komisyonu'nun genişlemeden sorumlu üyesi Olli Rehn ve dış ilişkilerden sorumlu üyesi Benita Ferrero- Waldner'in ortaklaşa yaptığı açıklamada, "İki ülke arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi yolunda ilerleme sağlanmasını memnuniyetle karşılıyoruz" dendi.
Pelosi: Soykırımı tanıma zamanı çoktan geldi
Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, "ABD'nin resmen Ermeni soykırımını tanıma zamanı çoktan geldi geçti" dedi. Demokrat Cumhuriyetçi çok sayıda Kongre üyesi ile ülkenin çeşitli yerlerinden gelen 500 kadar Ermeni'nin katılımıyla düzenlenen anma törenine katıldı. Törendeki konuşmasında Temsilciler Meclisi'ne sunulan "soykırım" tasarısının geçmesi için harekete geçilmesini istedi.
Taşnak Partisi: Tanıma olmazsa hükümeti bırakırız
Ermenistan'da koalisyon ortağı aşırı milliyetçi Taşnak Partisi, Ermenistan ile Türkiye arasında ilişkilerin normalleşmesine yönelik ortak açıklamayı kınadı. Hükümetten çekilme tehdidinde bulunan Parti, normalleşmenin ancak, Türkiye'nin Ermeni iddialarını "tanımasından" sonra mümkün olabileceği iddia etti. Açıklamada, bu ortak bildirinin tam da 24 Nisan öncesine isabet etmesinin kabul edilemez olduğu kaydedildi. Parti'nin çekilmesi hükümetin çoğunluğunu etkilemiyor.
Duygu Güvenç/Sabah