Tuğçe Altınsoy'un haberi/Para Dergisi
Kahve zincirleri gençler için yeni iş kapısı oldu. Ulusal ve global markalarda “barista” olarak çalışan çoğu yeni mezun genç ayda en az bin 500 lira kazanıyor. Maestroluğa yükselenlerin kazancı 2 bin 500 liraya kadar çıkıyor...
KAHVE barmeni yani “barista” olmak gençler arasında son dönemin en moda işlerinden biri. Kahve zincirlerinin her geçen gün çoğalması da bu mesleği icra edebilecek gençlere duyulan ihtiyacı artıyor.
Baristalar kahve evinin (coffee-house) kriterlerine uygun “doğru” kahveyi yapmakla yükümlüler. Kahve evinde satılan kahveden ve kahve ekipmanlarının kullanımından sorumlu olan baristaların işi kahveyi hazırlayıp sunmakla bitmiyor. Kahvenin kavrulmasından içilebilir hale gelmesine kadar tüm aşamalara onlar karar veriyor. Baristalar için hızlı olmak şart. Örneğin, Türk kahvesini ortalama 1.5 dakikada, espressoyu ise 25 saniye gibi kısa bir zamanda hazırlamaları gerekiyor. Kahve evlerinin kültüründe yer alan samimiyet ve cana yakın tavır da baristalardan beklenen özellikler arasında bulunuyor. Baristalar, hangi ürünün ne kadar süre ısıtılacağı, bir ürünün yanına en çok hangi kahvenin yakışacağı gibi görevlerin yanı sıra misafirlerin mağazadan mutlu ayrılmasından da sorumlular.
Peki her isteyen barista olabiliyor mu? Eğer hizmet sektöründe çalışmaya yatkın bir kişiliğe sahipseniz yani güler yüzlü, sosyal ve pozitif biriyseniz şansınız yüksek. Önemli kriterlerden biri elbette genç ve hızlı olmak. Genellikle fakülte ayırt etmeksizin yeni mezunlar tercih edilse de bu işi yapan öğrenciler de bulunuyor. Elbette 18 yaşını geçmiş olma şartı aranıyor.
Barista olmaya giden yolda bir diğer unsur da eğitim. Kahve zincirlerinin işe aldığı adaylara verdiği teknik eğitimlerde işin incelikleri detaylı olarak anlatılıyor, kahvenin doğru yapımı gösteriliyor. Ayrıca marka, servis, misafir ilişkileri ve koçluk da verilen diğer eğitimler arasında yer alıyor.
Aylık kazançları en az bin 500 bin lira olan baristaların yükselme imkanına sahip olduğunu da belirtelim. Genellikle sınavdan geçerek önce maestroluğa yükselen baristaların maaşı 2 bin 500 liraya kadar çıkabiliyor. Ve önlerinde önce mağaza müdürü, ardında da bölge müdürü olmaya giden bir kariyer fırsatı bulunuyor.
STARBUCKS COFFEE
Yöneticiliğe terfi etmek mümkün
Starbucks’ın Türkiye’de 11 ilde bulunan mağazalarında bini aşkın barista görev yapıyor. Starbucks Coffee Genel Müdürü Can İkinci, kahve konusunda özel eğitim almış baristaları, “Bizim ‘ortaklarımız’ olarak adlandırdığımız, Starbucks başarısının gizli kahramanları” olarak tanımlıyor.
Starbucks’ın baristaları, kahvenin tarihçesi, temel espresso bilgisi, espressoyla nasıl farklı tatlar yaratılacağı gibi konularda geniş bilgiye sahip. Ayrıca bu bilgilerle misafirlerin beklenti ve ihtiyaçlarına uygun kişiselleştirilmiş kahveler de yaratabiliyorlar. Bu arada kahve konusundaki bilgileriyle kahve kültürünün yaygınlaştırılmasına da destek oluyorlar.
Adaylarda aranan özellikler şöyle: Starbucks Coffee yetkinliklerine sahip, takım çalışmasına yatkın, kendini geliştirmeye istekli, çalışkan, güler yüzlü ve misafirlere üçüncü adres deneyimini yaşatabilecek kişiler. Bunların yanı sıra 18 yaşını doldurmuş, her eğitim düzeyinden kişi yukarıdaki yetkinliklere sahip olduğu takdirde Starbucks’ta çalışabiliyor. Çalışanların yaş ortalamasının yaklaşık 25 olduğunu da belirtelim. Diğer yandan, yarı-zamanlı çalışma uygulamasına da sahip olan Starbucks, kriterlere uygun olmak koşuluyla gerek ev hanımları gerek emeklileri de işe alabiliyor.
Starbucks’ta barista olabilmek için oldukça zorlu, ancak bir o kadar keyifli, dört haftalık bir eğitim sürecinden geçmek gerekiyor. Ve öğrenme süreci meslek yaşamı boyunca devam ediyor. Profesyonel kariyer planlama desteğiyle çalışan baristalar, performans değerlendirmesine bağlı olarak yönetici pozisyonuna yükselme fırsatı bulabiliyor. Gerekli değerlendirmelerden geçen baristalar öncelikle ‘kahve uzmanı’ unvanını alıyor. Gelişimlerine bağlı olarak onları ‘mağaza kahve uzmanı’, ‘bölge kahve uzmanı’, ‘kahve elçisi’ gibi farklı uzmanlıklar bekliyor.
Starbucks’ta baristalar aylık ücretlerine ek olarak prim sisteminden yararlanabiliyor. Ayrıca yemek ve yol yardımının yanı sıra tüm Shaya markalarından da indirim alıyor.
Starbucks’ta barista olarak çalışmak isteyenler internet sitesinde ya da mağazalarda bulunan başvuru formunu doldurabilir. Hem internet hem de form aracılığıyla gelen başvuruları değerlendiren İK ekibi uygun adaylarla düzenli olarak yüz yüze görüşmeler yapıyor.
GLORIA JEAN’S COFFEES
Avrupa bölgesinin lideri
300’e yakın baristanın çalıştığı Gloria Jean’s’te ortalama yaş aralığı 20-25 arasında ve eğitim seviyesi genellikle lise mezunu düzeyinde. Gloria Jean’s merkez ofisinde eğitim salonları ve uygulama alanları bulunuyor. Her çalışan temel eğitim aldıktan sonra işe başlıyor. Temel eğitimin bir bölümünde espresso ve süt hazırlama teknikleri hakkında teorik ve pratik eğitim veriliyor. Şubelerde yeni işe başlayanlar ilk dönemde espressolu ürünleri yönetici gözetiminde hazırlıyor. Ürün standartları sürekli şube yöneticileri ve eğitim departmanı tarafından denetleniyor ve gerektiğinde destek veriliyor.
Gloria Jean’s, baristaların profesyonelleşmesine destek vererek uluslararası platformda yarışmalar düzenliyor. Kahve tüketiminin arttığı günümüzde baristanın önemli bir meslek haline geldiğinin bilincinde olduklarını vurgulayan Gloria Jean’s Coffees Türkiye Eğitim ve Ar-Ge Müdürü Muna Sinanoğlu, “Bu nedenle 2006 yılından beri baristaların yarıştığı GJC World Cup organizasyonu iki yılda bir düzenli olarak gerçekleştiriliyor. Bu yarışmalarda baristalar global ölçekte kendilerini değerlendirme imkanı buluyorlar” diyor.
Hemen belirtelim; bu yıl GJC Dünya Barista Yarışması Disneyland’de gerçekleştirilecek. Bu yarışmaya katılacak ülkeler için elemeler 2009 yılında gerçekleştirildi. Ve Kuzey Kıbrıs, Romanya, Birleşik Krallık ve Türkiye’nin katıldığı Avrupa bölgesi elemelerinde Türkiye birinci seçildi.
Sinanoğlu, herkesin espresso makinesini kullanıp kahve hazırlayabileceğini, ancak iyi bir barista olmanın bazı incelikler gerektirdiğini vurguluyor: “İyi barista olmak için kahveyi ve kahve hazırlamayı sevmek, tutkulu ve yetenekli olmak şart. Bir barista hazırladığı kahveyle hem damak hem de göze hitap edebilmeli.”
Gloria Jean’s’te baristalar görevlerini iyi bir şekilde yerine getiriyor ve yöneticilik becerilerine sahipse şirkette uygun bir pozisyon olduğunda önce supervisor, ardından da şube müdürü olabiliyor.
KAHVE DÜNYASI
Günde 200 bardak kahve
48 mağazasında 160 barista görev yapıyor. Kahve Dünyası’nın baristaları 100’ün üzerinde farklı içeceği hızlı bir şekilde hazırlamakla yükümlü. Kahve Dünyası Marka ve İletişim Yöneticisi Eda Terçin, baristaların önemli bir teknik bilgiye sahibi olduğunu ve bu tekniği çok hızlı uyguladıklarını belirtiyor. Örneğin Türk kahvesinin ortalama 1.5 dakikada, espresso’nun 25 saniyede hazırlanması gerekiyor. Böylece bir barista günde ortalama 200 bardak kahve hazırlamış oluyor.
Terçin, baristaları sempatik, güler yüzlü, iletişim becerisi kuvvetli, işini ve kahveyi seven, hızlı ve pratik kişiler arasından seçtiklerini vurguluyor. Yine çevreye duyarlı, sosyal ve pozitif kişiler de tercih sebebi oluyor.
Kahve Dünyası’nın barista ekibi üniversite öğrencisi ya da yeni mezun olan gençlerden oluşuyor. Bu kişilerin arasında işletme mezunları da var bankacılık bölümü öğrencileri de... Ortak özellikleri, kahve tutkunu ve güler yüzlü olmaları.
Kahve Dünyası’nın baristaları öncelikle servis personeli olarak işe alınıyor. En fazla 1.5 yıl sonra barista olmaya yatkın olanlar tespit ediliyor ve önce teorik kahve eğitimi, ardından uygulamalı kahve yapım eğitimi veriliyor. Son olarak da makine ekipman uygulama eğitimi görüyorlar. Baristalar yeterlik sınavına girerek eğitimlerini tamamlıyorlar.
Eda Terçin, görevini başarıyla yerine getiren, işine katma değeri olan herkesin Kahve Dünyası’nda önünün açık olduğunu vurguluyor. Bugün barista olan bir kişinin belli yetkinleri edinmesiyle mağaza sorumlusu da olabileceğine değiniyor.
Kahve Dünyası’nda barista olarak çalışmak isteyenler Kariyer.net ve Yenibiris.com'dan başvuru yapabiliyorlar. Mağazalar sabah 07.30'da açılıyor. Özellikle yaz aylarında gece 01.00’a kadar açık kaldığından vardiya sisteminde çalışılıyor.
Bu arada Kahve Dünyası’nın baristalarından Murat Üstün’ün Latte Art Klasmanı Türkiye Şampiyonu; Zehra Bol ve Demir Mete’nin ise Türk Kahvesi Klasmanı Türkiye Şampiyonu olarak bu yılki Dünya Kahve Şampiyonası’nda (World Barista Championship-WBC) Türkiye’yi temsil ettiğini belirtelim.
TESTA ROSSA
4 yeni barista alacak
Testa Rossa’nın Levent, Taksim ve Avcılar eğitim şubesinde görev yapan toplam 6 baristası var. Lise ve üniversite mezunu olan baristaların yaş ortalaması ise 20-35 arasında değişiyor.
Baristaların iyi bir eğitim almış olmasının şart olduğunu vurgulayan Testa Rossa Caffe Yönetim Kurulu Başkanı Ali Barut, iyi bir baristayı şöyle tarif ediyor: “Çok hızlı olması gerekiyor. İnsan ilişkileri de çok iyi olmalı. Güzler yüzlü ve yaptığı işi severek yapmalı. 18 yaşını doldurmuş ve baristalık yapmaya hevesli, güler yüzlü, pratik olmalı.”
Testa Rossa’nın bir Barista Akademisi bulunuyor. Akademide önce barista olmak için firmaya başvuranlar arasından seçim yapılıyor. Bu seçimde diksiyon, fiziki görünüm ve güler güz gibi kriterler dikkate alınıyor. Seçilen kişilere 2 gün süreyle sözlü eğitim veriliyor. Bu kapsamda “Kahve nedir?”, “Biz kimiz ve neler yapıyoruz?”, “Hedeflerimiz neler?” gibi konular çerçevesinde seminerler düzenleniyor. Ardından 1 hafta boyunca ürün ve müşteri hizmetleri eğitimleri veriliyor. Bu eğitimlerde kahvenin tanıtımı yapılıyor, hazırlanışı ve sunumu da gösteriliyor.
Testa Rossa zincirlerinde baristalar, önce barista şefi, daha sonra barista eğitim müdürü olabiliyor. Testa Rossa’nın barista alımları açılan şube sayısına göre değişiyor. Yıl sonuna kadar 4 şube daha açmayı planlayan kahve zinciri, bu doğrultuda 4 baristayı daha ekibine dahil etmeyi hedefliyor.
Çiğdem KÖSEOĞLU / One World Consulting
“Baristalık iyi bir ‘ilk iş’ fırsatı”
Orta ve üst düzey yöneticilerle yaptığımız görüşmeler esnasında ilk iş yıllarında kazanılmış bu tarz bir deneyimin kariyerin ileriki yıllarında bir avantaja dönüşebildiğini görüyoruz.
Baristalık günümüzde özellikle gençler tarafından tercih edilen bir meslek. Bu mesleği yapanların bir bölümü üniversite döneminde yarı zamanlı ve geçici bir iş olarak yürütmekle birlikte, bazı kişiler için bir kariyer yolu da olabiliyor.
Baristalık mesleği özellikle gençler için iş dünyasına girmek ve bazı becerileri geliştirmek açısından güzel imkanlar sunabiliyor. Özellikle iletişim, insan ilişkileri, müşteriyi tanıma/anlama, zor insanlar ve durumlarla başa çıkma, multi-task çalışma, stres altında çalışma gibi becerilerin büyük ölçüde geliştirildiği bir meslek dalı. Böylelikle üniversite dönemindeki bu tarz bir deneyim sahibi olmak, ileride farklı işkollarında üstlenilecek görevler için kişilerin becerilerini geliştirmelerini sağlıyor.
Ancak günümüzde baristalık sadece öğrencilik döneminde yapılan yarı zamanlı ve geçici bir iş olmaktan çıkıp bir kariyer yolu haline geliyor. Kahve zincirlerinde barista olarak göreve başlayan kişilerin sonrasında yine aynı zincir içinde terfi ederek vardiya müdürlüğü, mağaza müdürlüğü, bölge müdürlüğü, kahve uzmanı veya yiyecek uzmanı gibi konumlara geldiklerini görüyoruz.
Bunun yanı sıra baristalık mesleğinde işin yaratıcı yönü ve şov tarafı da göz önünde bulundurulmalı. Bu da genç nesil için bu mesleği cazip hale getiriyor.