Ekonomi

Fikri Türkel yazdı

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, biraz önce Kale Pratt&Whitney uçak motoru ekipmanları üreten fabrikayı İzmir'de açtı. 

Fabrikanın ilk etabında 50 kadar uçak parçası üretmeye başlanacak ama tamamlandığında 1000'i aşkın uçak motoru parçası burada üretilebilecek. Projenin önemi için şunu anlatmak istiyorum.

Nisan ayında Japon Başbakanı Shinzo Abe, ilginç bir karar açıkladı. Artık savunma sanayiinde de pozisyon alacak. Japonya, 1971 yılında savunma sanayiinde yer almayacağına dair stratejik bir karar almıştı.

Bunun ilk adımı olarak en gelişmiş askeri uçak projesi olan F35 uçaklarından 42 adet sipariş verdi. İstedikleri tek şart ise uçakların parça tedarikinde yer almak. 

Haliyle bu süreçten en çok Çin ve Güney Kore rahatsız oldu. Malum Güney Kore geçen yıl 3 milyar dolardan daha fazla savunma sanayi ihracatı gerçekleştirdi. Türkiye'nin savunma sanayi ihracatı ise 1,7 milyar dolar olduğu göz önünde bulundurulursa almamız gereken mesafe daha çok.

Ancak sevindirici bir taraf şu: Japonya'nın F35 uçakları projesinde tedarikçi olmak için yeni uğraştığı bir süreçte Türkiye fabrikasını açtı.

F35 projesi şudur: Geleceğin askeri uçağı olan bu uçak, insansız uçaktan önceki en gelişmiş uçak olarak kabul ediliyor. Helikopter gibi dikey yükselebilen, manevra kabiliyeti, enerji tasarrufu, hızı ve motor güvenliği bakımından pekçok üstünlüğü bulunuyor. 

Amerika, 25 yıl ortalama ömrü olan uçaklarını bunlarla yenilemek istiyor. 
Şimdiye kadar Fransa ve Rusya'dan tedarikte bulunan Hindistan, artık Amerikaya yüzünü dönmüş durumda. En büyük F35 müşterilerinden biri olması bekleniyor. 
Savunma sanayiinde kendini güçlü hissetmek isteyen bütün ülkeler, mutlaka F35 filosu kurmak istiyor.

Dünyada sayılı uçak üreticisi şirket var. Ve daha da az uçak motoru üreticisi bulunuyor. Sayılı uçak şirketlerinden olan Lockheed Martin, F35 uçaklarının üretici şirketi. 
F190 ve F100 serisini de aynı grup üretiyor. Uçağın geliştirilmesinde 8 ülke ile partnerlik anlaşması ve 30 ülke ile de tedarik anlaşması bulunuyor.

Pratt&Whitney de uçak motorları konusunda uzman bir şirket. Bağlı olduğu UTC grubu uçak motorunun yanı sıra uzay ve havacılık alanında başka şirketleri de bulunuyor. 58 milyar dolar cirosuyla, ilk sıradaki Boeing'den sonra ikinci büyük savunma sanayi şirketi.

Pratt&Whitney, sadece F100 uçakları için 7 bin motor teslim etmiş durumda. Kale Grubu ile de F190 projesi için parça üretmek sürecinde tanışıyorlar. 
Gelinen nokda durum şu:

En gelişmiş savaş uçağı F35’lerin F135 olarak adlandırılan gelişmiş motorunun kritik parçaları üretmek için Kale Grubu ve Pratt & Whitney ortaklığıyla kurulan Kale Pratt & Whitney Uçak Motor Sanayii tesisleri, 75 milyon dolarlık yatırımla hayata geçti. 

İzmir serbest bölgede kurulan fabrika dün Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün katılımıyla yapılan resmi açılış töreniyle faaliyetine başladı. Yıllık 100 milyon dolarlık ciro ile F35 uçak motoru parçası üretecek fabrikada önümüzdeki 5 yıl içinde 700 kişinin istihdam edilmesi planlanıyor. 

F35, tüm zamanların en yüksek bütçeli savunma sanayi projesi olarak kabul edilen yatırım bugüne kadar geliştirilen tek 5’inci nesil uçak projesi olarak gösteriliyor. 

Fabrika açılışı öncesinde basına bilgi veren ve sorularını yanıtlayan Kale Grubu Başkanı ve CEO’su Zeynep Bodur Okyay, Türkiye’nin gelişmiş ülke hedefinin bulunduğunu belirterek, “Grup olarak önemli sanayicilik kültürümüz ve vizyonumuz bulunuyor. Türkiye’nin dünyadaki başarısında sanayi üretiminin önemli olduğuna inanıyoruz, Kale Grubu olarak bu hedefe katkı sağlayacak projelere öncülük etmekten gurur duyuyoruz” dedi. 

Grubun üretime topraktan başladığını şimdi ise gökyüzüne çıktığının altını çizen Okyay, “Bu işbirliği ile bütün ortaklıklarımızda olduğu gibi uzun soluklu yatırım hedefiyle yola çıkıyoruz. Uzun vadede sivil savunma ve havacılık sanayinde derinleşmemizi sağlayacak  bir yatırım olarak görüyoruz” dedi. Ürettikleri motor parçalarının kilogram değerinin 177 dolar olduğunu ifade eden Bodur, “Tam kapasite üretim yaptığımızda yıllık 564 ton üretebileceğiz. 

Bu da yıllık 100 milyon dolarlık ciroya tekabül ediyor” dedi. Okyay, Grubun yıllık cirosunun 1.3 milyar lira olduğunu belirterek bunun yüzde 2.2’sinin Ar-Ge’ye ayrıldığını ifade etti.

Toplantıda konuşan Kale Grubu Teknik Bölüm Başkanı Osman Okyay ise, “Havacılık sanayinde, Boeing, Lockheed Martin, Airbus gibi dünyanın en büyük havacılık firmalarının, birinci seviye, kritik gövde ve kanat parçaları üreticisi konumundayız. Bugün havacılık sektöründeki bu yatırım ile birlikte uçak motor sanayine de giriş yapmış oluyoruz. Tüm bu faaliyetler, Kale Grubu olarak, bizim bu sektöre ne kadar stratejik baktığımızı göstermektedir” diye konuştu.

Okyay, yine bu sektörde, şu ana kadar Türk Silahlı Kuvvetleri’nin envanterine girmiş ilk Milli İnsansız Hava Araçları’ı ürettiklerini ve Milli Piyade Tüfeği’nde seri üretim aşamasına geldiklerini kaydetti. Yüzde 51 Kale Grubu, yüzde 49 Pratt & Whitney ortakılığıyla kurulan Kale Pratt&Whitney Uçak Motor Sanayi A.Ş. fabrikasının temeli 2011 yılı Mayıs ayında, yine Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından atılmıştı.

İş bu kadarla da kalmıyor. İki hafta önce Lockheed Martin ileTürk hükümeti arasında bir anlaşma imzalandı. Buna göre Türkiye'nin alacağ F35'lerin montajları da Türkiye'de yapılacak ve bakımlarını üstlenecek bir merkez de kurulacak. 

F35 sadece uçak sanayiinde değil, ülkelerin savunma sanayiilerinde de stratejik üstünlükler sağlayacak bir proje.  Türkiye'nin bu projede Kale Grubu ile yer alması da aynı derecede bir öneme sahiptir.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün ifadesiyle "Bu tür tesisler ülkemize güveni artıyor".