Türkiye İhracat Kredi Bankası’nın Türkiye’de yapılacak iki geminin ihracatının finansmanı için “gerekli niteliklere sahip olmayan ve gerekli teminatları göstermeyen” bir firmaya 42.4 milyon lira kredi verdiği ve parayı geri alamadığı bildirildi.
Türkiye İhracat Kredi Bankası’nın (Türk Eximbank), Türkiye’de bir tersanede yapılacak iki geminin ihracatının finansmanı için verdiği 42.4 milyon TL’lik krediyi batırdığı ortaya çıktı. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun (YDK) konuya ilişkin “Özel İnceleme Raporu”nda “kredi verilen firmanın kredi alabilmek için gerekli niteliklere sahip olmadığı, gerekli teminatları göstermediği ve buna karşın kredilerin dilimler halinde verilmeye devam edildiği” tespit edildi.
YDK’nin, Eximbank’ın geri dönmeyen kredisi için hazırladığı “Özel İnceleme Raporu”nda şu ifadelere yer verildi.
Kredi şartlarını taşımıyor: Firma’nın kredi talebi üzerine hazırlanan 31 Aralık 2007 tarihli mali tahlil ve istihbarat raporunda firmanın kısa vadeli yabancı kaynaklarının çok yüksek olduğu, dönen varlıkların istenen düzeyde olmadığı ve sahip olduğu özkaynak tutarıyla söz konusu borçlarını ödeme konusunda yetersiz kalacağı, bu nedenle firmanın kredi değerliliğinin bulunmadığı tespit edildi.
Yeterli teminat da alınmadı: Ayrıca kredinin geri dönüşünü sağlayabilecek ölçüde likit değeri yüksek teminat alınmadığı anlaşıldı. İpoteklerden biri, bankanın Hukuk İşleri Daire Başkanlığı’nın, “zaten bir başka banka tarafından 1. dereceden ipotekli olduğu için, yargılama sürecinde alacağımızın tahsiline yönelik fayda sağlamayacaktır” şeklindeki olumsuz görüşüne karşın tesis edildi. Ayrıca sonradan yapılan eksper raporunda, maliyeti 21 milyon Avro’yu aşacak olan ipotekli iki geminin değerinin ancak 5-6 milyon Avro edeceği de ortaya çıktı.
Buna karşın kredi verildi: Olumsuz verilerin görülebilmesine ve mali verilerin kötü olmasına rağmen kredi talebi 18 Mart 2008 tarihli yönetim kurulu kararı ile uygun görüldü ve ilk etapta 11 milyon Avro kredi kullandırıldı.
Yetersiz firmaya ikinci kredi: Mali durumunun yetersiz olduğu açık bir şekilde görülebilmesine rağmen, firmanın, Almanya’daki alıcısının almaktan vazgeçtiği gemileri tamamlayabilme gerekçesiyle istediği yeni kredi talebi gündeme alındı. 12 Kasım 2008’de başlangıçta belirlenen kredi limitleri arttırılarak, firmaya toplam 16 milyon Avro kredi kullandırıldı.
Sanal kontratla ikinci kredi: Banka ikinci dilim kredinin tahsis edilmesini “Kredibilitesi yeterli yeni alıcı bulunması ve satışın kontrata bağlanması” şartına bağlamıştı. Firma, bir başka firmayla sözleşme yaparak krediyi kullandı. Ancak kontratın, her iki tarafı bağlayıcı hükümler içermemesi nedeniyle gerçek bir ticari ilişkiyi düzenlemediği ve tamamen ilave krediyi almaya yönelik bir belge olduğu tespit edildi.
Krediyi verdikten sonra raporunu hazırlamışlar: Banka tüm bu gelişmelere karşın, firmaya 26 Mart 2009 tarihinde 3 milyon Avro’luk bir kredi dilimi daha kullandırdı. Bu kredide bankacılık usul ve esaslarına aykırı olarak krediye ilişkin güncel mali raporun, kredi kullandırımı yapıldıktan yaklaşık 3 ay sonra hazırlandığı tespit edildi.
Raporda sorumlular hakkında Başbakanlık Teftiş Kurulu’nca inceleme ve soruşturma yapılması istendi.
Murat Kışlalı/Cumhuriyet