Gücün zirvesindeydiler, ancak şimdilerde emeklilik hayatı yaşıyorlar. Kimi torun seviyor, kimi danışmanlık yapıyor, kimiyse anılarını kitaplaştırıyor. Ancak bir eski mesai arkadaşları var ki, o hala, görevine kesintisiz devam ediyor… Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan bahsediyoruz…
Erdoğan, 21 yıllık liderliği döneminde pek çok dünya lideriyle mesai yaptı. Kah önemli zirvelerde, kah ikili görüşmelerde nice krizler ele alındı, önemli meseleler masaya yatırıldı. O liderlerin çoğu, görev sürelerinin dolması ya da yeniden seçim kazanamamak gibi pek çok nedenle artık koltuklarında oturmuyor. Çoğu sakin bir hayatı seçti ancak Erdoğan hala görevinin başında. Erdoğan’ın ‘eskittiği’ mesai arkadaşlarına yakından bakalım:
MERKEL’LE 16 YIL
Erdoğan: “Merkel 16 senedir görüşmelerde her zaman sağduyulu ve çözüm odaklı bir yaklaşık sergiledi.”
Bu sözler aslında pek çok şeyi anlatıyor. Erdoğan’ın en uzun süreli ve yoğun mesaisini geçirdiği liderlerin başında, Almanya eski Şansölyesi Angela Merkel geliyor. Merkel 2005-2021 yılları arasında Almanya’nın en önemli koltuğunda oturdu. Erdoğan’sa ondan sadece 2 yıl önce başbakanlık koltuğuna oturmuştu.
Merkel 2021’de görevini bırakmaya karar verene kadar, iki ülkenin konumu ve tarihi nedeniyle çok yakın çalıştılar. İki ülke arasında yaşanan onca krize rağmen ikili ortak bir dil ve dostluk kurmayı başardı.
Merkel’in görevini devretmeden son kez ziyaret ettiği İstanbul’da Erdoğan’la şu diyaloğu dikkate değer:
-Merkel: Koalisyon ortaklarımla çalışmaktan mutlu olmadığım anlaşılmasın. Alman hükümetlerinin özelliği budur, koalisyon bizim yapımıza uygundur. Bir başkanlık sistemi uygulamak istemiyoruz.
-Erdoğan: Sayın Şansölye ama zaman zaman hep şikayetlerinizi bana aktardınız.
-Merkel: Doğrudur, hayat böyle. Fakat buna rağmen güzel hayat.
-Erdoğan: Benim torunum diyor ki, "Dede ne yapacaksın, hayat böyle".
FİLM ŞERİDİ GİBİ GEÇEN ABD BAŞKANLARI…
BUSH: Erdoğan’ın 21 yıllık liderlik serüveninde, pek çok ABD lideri film şeridi gibi gözler önünden geldi geçti. Erdoğan başbakanlık koltuğuna oturduğunda Oval Ofis’te George W. Bush vardı. Erdoğan’ın 2009’a kadar, Amerikalı muhatabı oğul Bush oldu. Bu dönemde ikili ilişkilere hiç şüphesiz ki Irak’ın işgali ve Türk askerlerinin başına çuval geçirilmesi gibi krizler damga vurdu.
OBAMA: 2009’da Bush’tan sonra göreve gelen Barack Obama’yla 2017’e kadar yakın çalıştı Erdoğan. Arap Baharı, Suriye savaşı ve 15 Temmuz darbe girişimi nedeniyle gerilen ilişkiler hep bu dönemde yaşandı. Obama başkanlık dönemi sonrasında kaleme aldığı 'A Promised Land' (Vadedilmiş Toprak) isimli kitabında Erdoğan’dan şu sözlerle bahsetmişti:
"Şahsen, Erdoğan'ı cana yakın ve ricalarıma yanıt veren biri olarak buluyorum. Ancak ne zaman onu dinlesem, uzun boylu cüssesi biraz kamburlaşır, keskin sesi alınmalara ya da yakınmalara karşı yükselirdi. Demokrasi ve hukukun üstünlüğüne bağlılığı, sadece kendi iktidarını koruduğu sürece var olacak gibi güçlü bir izlenime sahiptim".
TRUMP: Obama döneminde patlak veren krizlerin pek çok etkisi aslında bir sonraki başkan Donald Trump döneminde (2017-2021) hissedildi. Ancak iki lider yürüyen bir ilişki tutturmanın yolunu buldu. Hatta Trump’ın damadı Jared Kushner ve Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak arasındaki yakın ilişki hep medyanın markajı altında oldu. Trump, ABD basınında sık sık kritik konularda Erdoğan’a boyun eğmekle suçlandı. Ve Erdoğan hakkında şu sözleri de günlerce gündem oldu:
‘’Bir Amerikan Başkanı’nın Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya lideri Vladimir Putin, Çin lideri Şi Cinping ve bazı dünya liderleriyle başa çıkabilmesi için yüzde yüz bilişsel kapasiteye (keskin zekaya) sahip olması gerek. Şansları olsa bize çok daha kötü şeyler yapmak isteyen insanlarla uğraşıyoruz. Ama onlardan daha keskin (zekaya sahip) olmalısın.”
BIDEN: Aslında Biden ve Erdoğan, Biden’ın Obama’nın başkan yardımcısı olduğu dönemden beri pek çok diplomatik mesai yürüttü. Yani ikili birbirini yakından tanıyor. Buna rağmen Erdoğan belki de bir ABD başkanıyla yaşadığı en gergin dönemi Biden’la geçiriyor. Özellikle başkan adayı olduğu dönemde bir röportajda sarf ettiği ‘muhalefeti destekleyip Erdoğan yönetimini seçimle değiştirceğiz’ sözleri hala ikili ilişkilerde gündem. Öyle ki ABD Dışişleri, üç gün önce bu sözler hatırlatılınca ‘’seçimlerde taraf tutmuyoruz’’ açıklaması yapmak zorunda kaldı.
7 İNGİLİZ BAŞBAKAN ESKİTTİ
Erdoğan’ın görev süresi boyunca belki de en yakın ilişki kurduğumuz ve en çok lider değiştiren ülkelerin başında İngiltere geliyor. Erdoğan iktidarını kesintisiz sürdürürken, Britanya tam 7 başbakan eskitti. O isimler şöyle:
…-2007 Tony Blair
2007-2010 Gordon Brown
2010-2016 David Cameron
2016-2019 Theresa May
2019-2022 Boris Johnson
Eylül 2022- Ekim 2022 Liz Truss
2022- günümüz Rishi Sunak
Erdoğan belki de bu liderler arasında en yakın ilişkiyi aslen Çankırılı olan Boris Johnson’la yürüttü. İkili arasındaki ilişkiden en akılda kalan anlardan biri Johnson’ın Erdoğan’a bir NATO zirvesi sırasında Türkçe ‘’çok güzelsin’ demesi oldu.
Tabii unutmamak gerek, bu süre zarfında Britanya tahtı da el değiştirdi. Dünyanın en uzun süre tahtta oturan ismi (1955’ten bu yana) Kraliçe Elizabeth, geçen yıl hayatını kaybetti ve yerine oğlu Kral 3. Charles geçti.
FRANSA 4 KEZ CUMHURBAŞKANI DEĞİŞTİRDİ
Fransa’ysa İngiltere kadar olmasa da, 21 yıllık bu süre zarfında 4 kez cumhurbaşkanı değiştirdi. O isimler şöyle:
1995-2007 Jacques Chirac
2007-2012 Nicolas Sarkozy
2012-2017 Frnaçois Hollande
2017- günümüz Emmanuel Macron
ORTADOĞU’DA DEVRİLEN LİDERLER FURYASI
Erdoğan koltuğunu hiç ara vermeden korurken, içinde bulunduğumuz coğrafya pek çok kanlı isyan, darbe ve halk hareketleri gördü. Özellikle Arap Baharı’yl on yıllardır koltuklarında oturan pek çok lider devrildi. O isimlerden bazıları şöyle:
Libya eski lideri Muammer Kaddafi, Irak eski Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin, Mısır’ın eski lideri Hüsnü Mübarek, Tunus’un eski lideri Zeynel Abidin bin Ali, Yemen Lideri Ali Abdullah salih öne çıkan isimler…
PUTİN’LE KESİNTİSİZ MESAİ
Erdoğan’ın belki de en uzun süreli ve en iyi uyum bulduğu dünya lideri Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin. Putin, tıpkı Erdoğan gibi uzun yıllardır (2009’dan beri) ülkede başbakanlık ve devlet başkanlığı koltuklarında oturdu, oturmaya da devam ediyor.
İki lider, görev süreleri boyunca Türkiye ve Rusya arasındaki stratejik ilişkileri, tüm krizlere rağmen, sürdürmeyi başardı. Rus jetinin düşürülmesi, elçi Karlov suikastı gibi krizlere rağmen ilişkiler derinleşerek sürdü. Öyle ki Türkiye Rus S-400 hava savunma sistemlerini-ABD’nin tüm itirazlarına rağmen- aldı. İki ülke Akkuyu’da beraber nükleer santral bile inşa ediyor. Rusya-Ukrayna savaşında, Erdoğan’ın Putin’le özel ilişkisi de Türkiye’yi arabulucu ülke olarak ön plana çıkardı. İkili arasındaki bu özel ilişkiyi Putin’in şu sözleri çok iyi anlatıyor: "Cumhurbaşkanı Erdoğan güçlü ve sağlam bir lider, Türk halkı, ekonomisi ve Türkiye'nin çıkarları doğrultusunda hareket ediyor. Bunu, Erdoğan'ın enerji, TürkAkım doğal gaz boru hattının inşası konularındaki pozisyonu doğruluyor. Erdoğan tutarlı ve güvenilir ortak. Bu, onun en önemli özelliği.’’
patronlardunyasi.com