Elon Musk geçen hafta Katar Ekonomik Forumu'na verdiği video röportajda siyasi bağışlarını azaltmayı planladığını söyledi. “Gelecekte çok daha az bağış yapacağım. Sanırım yeterince bağış yaptım” diyen Musk, 2024 seçim döngüsünde Donald Trump'ı desteklemek için 290 milyon dolar harcayarak en büyük bireysel bağışçı oldu. Dünyanın en zengin insanı, “Gelecekte siyasi harcama yapmak için bir neden görürsem, bunu yapacağım. Şu anda bir neden görmüyorum” dedi.
BAĞIŞLARININ KARŞILIĞINI ALDI
Trump yönetimi sadece dört ay içinde Musk'a yatırımının karşılığını fazlasıyla verdi. Mevzuat cephesinde, Musk'ın DOGE ile birlikte çok sayıda federal kurumu feshetme ve içini boşaltma çalışmaları sayesinde, haklarındaki bazı hükümet soruşturmaları kapatıldığı veya durdurulduğu için işletmeleri daha az incelemeyle karşı karşıya. Başta SpaceX olmak üzere şirketleri milyarlarca dolarlık yeni hükümet sözleşmeleri almak üzere konumlanmış durumda. Küresel sahnede Musk, genellikle Trump yönetiminin desteğiyle, diğer ülkelerde de faaliyet göstermek için anlaşmalar yapıyor ve onay alıyor. Bir de kişisel çıkarlar var. Musk şu anda Trump'ı desteklemeden önce olduğundan çok daha zengin. Net serveti şu an 419 milyar dolar. Bu Trump'ın Pennsylvania'da bir suikast girişiminden kurtulmasından sadece iki gün sonra, Musk'ın onu desteklemeye başladığı 15 Temmuz'daki servetinden yaklaşık 170 milyar dolar daha fazla.
Tesla'nın hisse senedi fiyatı Trump'ın ocak ayı sonunda Beyaz Saray'a dönmesinden bu yana yüzde 20 düştü ancak Temmuz 2024 ortasına göre yüzde 35 daha yüksek. SpaceX'in değeri şu anda 350 milyar dolar, yani Musk'ın destek vermeye başladığı zamanki değerinin neredeyse iki katı. Şu anda sosyal medya platformu X ve yapay zeka girişimi xAI'yi içeren üçüncü büyük şirketi xAI Holdings, son birleşmesinde 113 milyar dolar değerindeydi ve bu değer iki firmanın bir yıl önceki değerinin üç katından fazlaydı. Trump ve Musk'ı eleştirenler, Musk'ın DOGE'ye katılımının ve başkanla olan ilişkisinin kendisine finansal olarak fayda sağladığını söylüyor. ABD Temsilciler Meclisi'ndeki Demokrat azınlık üyeleri tarafından nisan ayında hazırlanan bir raporda, “Musk'ın işlerinin doğası ve devlet sözleşmelerinden elde ettikleri önemli kazançlar, şu anda şekillendirme yetkisine sahip olduğu hükümetin düzenleyici işlevlerine derinden karıştığı anlamına geliyor. Başkan Trump, çıkar çatışmalarına daha yatkın bir kişi seçemezdi” denildi. Trump bunu reddediyor. ABD Başkanı şubat ayında Oval Ofis'te yaptığı açıklamada “Eğer bir çatışma varsa, o zaman yaklaşmasına izin vermeyiz” demişti. Musk da çıkar çatışması olduğunu reddetti ve SpaceX'in hükümet sözleşmeleri için yaptığı başvurularda hiçbir rolü olmadığını söyledi. Trump'ın basın sözcüsü yardımcısı Harrison Fields, Forbes'a e-posta yoluyla gönderdiği açıklamada, “Elon Musk'ın şirketlerinin Beyaz Saray'da geçirdiği zamandan bir şekilde fayda sağladığı iddiası temelsizdir ve gazetecilik dürüstlüğünden yoksundur” dedi.
TRUMP’LA İLİŞKİSİNDEN ZARAR DA GÖRDÜ
Gerçekten de Trump döneminde Musk için her şey güllük gülistanlık değil. Yönetimin Çin'den yapılan ithalata yüzde 30 gümrük vergisi uygulamasını da içeren tarife rejimi, Tesla, SpaceX ve xAI için tedarik zinciri maliyetlerini artıracaktır. Tesla araçlarının satışları, büyük ölçüde Musk'ın Hükümet Verimlilik Departmanı'ndaki faaliyetlerine karşı artan tüketici tepkisi nedeniyle tüm büyük pazarlarda düşüş gösteriyor.
Reuters/Ipsos tarafından bu ay Amerikalılar arasında yapılan bir ankete katılanların yüzde 58'i Musk hakkında olumsuz görüş bildirirken, yüzde 39'u olumlu görüş bildirdi. Barışçıl protestocuların yanı sıra vandallar ve kundakçılar da Tesla bayiliklerini ve showroomlarını hedef aldı. Tesla'nın satışlarının toparlanmakta olduğu konusunda ısrar eden Musk, Katar'daki röportajda tepkileri kişisel olarak aldığını ifade etti.
“MUSK’A PAHALIYA MAL OLDU”
D.A. Davidson'da teknoloji analisti olan Gil Luria, “Musk'ın DOGE ile ilgili yaptığı çalışmalar Tesla markasına hem yurt içinde hem de yurtdışında büyük zarar verdi ve bu nedenle Musk'a pahalıya mal oldu. Marka üzerindeki leke otomotiv endüstrisinde neredeyse eşi benzeri görülmemiş bir durum” ifadelerini kullandı.
Yine de Trump Musk'a gülümseyecek çok şey verdi. Ocak ayında Trump, Tesla'nın fabrikalarında ayrımcılık yapıldığı iddialarını soruşturan Çalışma Bakanlığı Federal Sözleşme Uyum Programları Ofisi'ni engelleyen bir kararname imzaladı. San Francisco Standard'ın haberine göre bunun sonucunda Tesla'ya yönelik soruşturma durduruldu. Mart ayında Başkan, Beyaz Saray bahçesinde yaptığı bir satış konuşmasında Amerikalıları Tesla otomobilleri satın almaya teşvik etmişti. Tesla'nın gelecekteki büyüme beklentileri için en önemli soru, Trump yönetiminin kısmen ve tamamen otonom otomobillere yönelik tutumu. NHTSA'nın soruşturmasına ve kurumun bir sözcüsüne göre Ulusal Otoyol Trafik Güvenliği İdaresi geçen yıl ilki Tesla'nın tam otonom sürüş özelliklerine, ikincisi ise Tesla'nın uzaktan otonom sürüş özelliklerine yönelik olmak üzere iki soruşturma açtı ve bu soruşturmalar halen devam ediyor.
Geçen ay Ulaştırma Bakanlığı, kısmi ve tam otonom sürüş özelliklerine sahip otomobil üreticilerinin belirli türdeki ölümcül olmayan kazaları bildirme zorunluluğunu ortadan kaldırdı. Wedbush Securities analisti Dan Ives, kural değişikliğinin Tesla'ya fayda sağlayacağını ve halihazırda birçok şehirde faaliyet gösteren ve Tesla'nın rekabet etmeyi amaçladığı Alphabet'e ait tamamen otonom araç şirketi Waymo'ya zarar vereceğini söylüyor. Ulaştırma Bakanlığı sözcüsü kural değişikliğinin Tesla'ya fayda sağladığını reddediyor ve kurumun bu değişikliği “kurumun güvenlik çalışmalarına daha fazla katkıda bulunan kaza türlerine odaklanabilmek” için yaptığını söylüyor.
SPACEX’E AÇILAN DAVALAR DA DURDU
SpaceX de yeni rejimle birlikte rahat bir nefes aldı. Adalet Bakanlığı, SpaceX'in bazı göçmenleri işe almayı reddetmesi üzerine açtığı davayı geri çekti. Musk'ı eleştiren açık bir mektup yazan sekiz çalışanın haksız yere işten çıkarıldığı iddiasıyla Ocak 2024'te SpaceX'e dava açan Ulusal Çalışma İlişkileri Kurulu, geçen ay SpaceX ile ortak bir başvuruda bulunarak, kurumun orijinal iddialarını sürdürmek için yargı yetkisine sahip olup olmadığını sorgulayan kendi davasını sonlandırmak için harekete geçti.
NLRB'nin eski bir başkanı karara katılmıyor. Şu anda bir düşünce kuruluşu olan Century Foundation'da kıdemli araştırmacı olan Lauren McFerran, “Bu ani rota değişikliği son derece olağandışı ve SpaceX çalışanları için büyük bir gerileme, SpaceX'in çalışanlarının işte söz sahibi olma çabalarını geciktirmek ve engellemek için bir başka başarılı girişimini temsil ediyor” dedi.
SpaceX, Trump'ın Beyaz Saray'a dönüşünden önce de ABD'nin en büyük geliştiricilerinden biriydi ve şimdi daha fazla devlet yatırımı almaya hazırlanıyor. ABD Temsilciler Meclisi'ndeki Demokrat azınlık üyelerinin nisan ayı raporuna göre SpaceX'in şu anda hükümetle yaklaşık 16 milyar dolarlık aktif sözleşmesi bulunuyor ve bu sözleşmeler arasında geçen ay Savunma Bakanlığı tarafından verilen 6 milyar dolar da yer alıyor. Musk'ın roket üreticisinin, Trump'ın arzuladığı altın kubbe savunma kalkanının inşasına yardımcı olmak için Pentagon ile milyarlarca dolarlık bir sözleşme imzalamaya aday olduğu bildiriliyor; projenin üç yılda 175 milyar dolara mal olması bekleniyor. Üst düzey bir savunma yetkilisi Forbes'a e-posta yoluyla yaptığı açıklamada, “Şu anda, Bakanlığın altın kubbe çabasıyla ilgili gelecekteki sözleşmelere ilişkin herhangi bir duyurusu bulunmuyor” dedi.
YAPAY ZEKA GİRİŞİMİ DEVLET KURUMLARINDAN ALDIĞI VERİLERİ KULLANIYOR
Bu arada, Musk'ın büyük dil modeli Grok'a güç veren yapay zeka girişimi xAI, The Information'ın bildirdiğine göre devlet kurumlarından aldığı verilerin yardımıyla hükümet odaklı bir iş kurarken kendisini hükümet sözleşmeleri için konumlandırıyor. Reuters'ın cuma günü bildirdiğine göre Musk'ın DOGE'si GROK'u halihazırda hükümet çalışmalarında kullanıyor ve İç Güvenlik Bakanlığı'ndaki personeli GROK'u kullanmaya zorluyor. Musk'ın küçük şirketlerinin bile fayda sağladığı görülüyor. Ocak ayında, federal kurumlardaki genel müfettişlerin daha geniş çaplı tasfiyesinin bir parçası olarak Trump, Musk'ın tartışmalı beyin implantı girişimi Neuralink'i hayvanlara kötü muamele iddiasıyla soruşturan Tarım Bakanlığı genel müfettişi Phyllis Fong'u görevden aldı. New York Times'ın haberine göre Musk'ın tünel açma girişimi Boring Company, 2017'deki kuruluşundan bu yana Las Vegas'taki bir tünel dışında henüz önemli bir proje tamamlamadı ancak Federal Demiryolu İdaresi ile 8,5 milyar dolarlık bir Amtrak projesine katılma konusunda görüşmeler yürütüyor. Ulaştırma Bakanlığı'ndan bir sözcü, teklifler konusunda henüz bir karar verilmediğini ve “Amtrak'ın DOT ile koordinasyon içinde, sözleşme ve taşeronluk ihaleleri için standart prosedürleri izleyeceğini” söyledi. Trump'ın Ortadoğu ziyareti sırasında Musk da peşine takıldı ve bunu iş anlaşmaları takip etti. Suudi Arabistan Starlink'i denizcilik ve havacılık sektörlerine tanıtmayı kabul etti ve Abu Dabi Neuralink ile bir klinik deneme gerçekleştireceğini söyledi.
patronlardunyasi.com