Patronlar

Melik Duvaklı'nın haberi

1980'li yılların başında Türkiye'yi kasıp kavuran banker furyasının en öne çıkmış ismiydi. Turgut Özal'ın Ankara'daki evinde Semra Özal'ın elleriyle çay servisi yaptığı 24 Ocak kararlarını alan çekirdek kadronun içinde o da vardı.   
 
Milyar dolarlara hükmediyordu. Sonra işler onun için ters gitmeye başladı. Senetleri protesto oldu. Bunalıma girip mezarlıkta sıktığı kurşunlarla geldi gündeme. "4 milyar dolarlık servet görmüş adamım; 16 bin 500 YTL'lik senedim protesto edildi. Nasıl bunalıma girmem?" derken adeta sinirden titriyordu. İş gelip evini satmaya kadar dayanmıştı. Servetinin, borcuna kıyasla daha fazla olduğunu söylüyordu: "Evimdeki tablo ve antikaları satsam birkaç milyar dolar eder." Bir zamanlar milyar dolarlık servete hükmeden ve kamuoyunda 'Banker Kastelli' adıyla bilinen Cevher Abidin Özden'den söz ediyoruz. Özden, en son iki ay önce oğlunun naaşının bulunduğu Karacaahmet Mezarlığı'nda sıktığı kurşunlarla ilgili olarak gözaltına alındığında hatırlandı. Nam-ı diğer Banker Kastelli, kendisini bu olaya sürükleyen gelişmeleri Kadıköy'deki ofisinde Zaman'a anlattı.

Temmuz ayında bir senedi ödenmediği için protesto gördüğünü söyleyen Kastelli, "1974'ten beri protesto görmüş değilim. İlk kez geçtiğimiz temmuzda başıma geldi. Hem de 16 bin 500 YTL'lik bir meblağ yüzünden." diyor. Bu olayın, kendisini bunalıma sürüklediğini söyleyen Özden, "Nasıl bunalıma girmeyeyim? 4 milyar dolarlık servet görmüş adamım. Cumartesi-pazar da evde kapalı kalınca müthiş canım sıkıldı. Aldım silahı, gittim mezarlığa. Sıktım öyle." diyerek anlatıyor ruh halini. Banker Kastelli, ayrıca, bu girişiminin intihar amaçlı olmadığını savunuyor.

700-800 bin YTL borcu olduğunu söyleyen Banker Kastelli, piyasadan en az 10 milyon dolarlık alacağı bulunduğunu belirtiyor. Ancak ona göre piyasa çok kaypak ve borçlular parasını ödemiyor. Kastelli, "Servetim borcuma göre çok daha fazla. Evimdeki tablo ve antikaları satsam 4 milyar dolar eder." diyor.

Bankerler furyası patladı

Türkiye, 1970'li yılların sonlarında yine ekonomik krize girmişti. 1980 yılı başında bir azınlık hükümeti kuran Süleyman Demirel, Turgut Özal'ı da tam yetkiyle ekonomi yönetiminin başına getirmişti. Özal, göreve gelir gelmez "24 Ocak kararları" olarak bilinen istikrar paketini uygulamaya koydu. Bu paketin en önemli özelliklerinden biri de faizlerin serbest bırakılmasıydı. O dönemde Türkiye'de faaliyet gösteren 38 bankadan 31'i bankerler aracılığıyla mevduat sertifikası pazarlıyordu. Ülkede adeta bir banker furyası patlak vermişti. 1981 yılında banker sayısı bini aşıyordu.

1980'lerin başında yıllık enflasyon yüzde 30 iken bankerler aylık yüzde 12 faiz ile para topluyordu. Milli gelirin 70 milyar dolar olduğu 1980'de bankerlerde toplanan para 150 milyar lirayı geçiyordu. Döviz kuru hesaba katıldığında bankerlerin elinde bir buçuk milyar doların biriktiği ortaya çıkıyordu. Bu 150 milyarlık paranın 100 milyarı da bankerlerin en büyüğü olan Banker Kastelli'de toplanmıştı. 1982 yılına gelindiğinde küçük ölçekteki bankerler birer ikişer batmaya başladı. Türkiye'de faaliyet gösteren 40 bankanın 18 Haziran 1982'de aldığı kararla Banker Kastelli'yi de iflasa götüren süreç başlamış oldu. Buna göre artık bankalar bankerler aracılığıyla mevduat sertifikası satmayacaklar ve pazarlamayacaklardı. Abidin Cevher Özden, bu kararın arkasında 1980 darbesinin mimarı Kenan Evren olduğunu iddia ediyor. Evren'in daha sonra kendisinden özür dilediğini de söylüyor: "Özür diledi; ama 50 milyon dolar değerindeki otelimi de 5 milyon dolara orduya aldı."

Bankaların aldığı bu karardan sonra hızlı bir çöküş sürecine giren Kastelli, 1982'de ülkeyi terk etti. Aynı yıl yakalanıp getirildiğinde yargılanıp beraat etti. Kendisini 'para sihirbazı' olarak tanımlayan Kastelli, "Benim hocalarım Yahudiler, Ermeniler ve Rumlardır." diyor.

'Kastelli' lakabı 'dere'den geliyor

1933 yılında Trabzon Sürmene'ye bağlı Baştımar köyünde doğan Abidin Cevher Özden, daha çok Banker Kastelli olarak tanınıyor. Kurduğu şirketleri de Kastelli namıyla ticaret defterlerine kaydettiriyor. Babasının babası Hacı Tahirzade Tevfik Kaptan 25 mavnadan oluşan bir deniz filosuna sahip olup Karadeniz sahilleri ve Rusya'daki ticari faaliyetleriyle meşhurmuş. Varlıklı bir aileden gelen Özden, Baştımar dağlarından çıkarak Karadeniz'e dökülen Baştımar Deresi'nin sahil kısmına adını veren Kastel mevkiinden. Bu yüzden Cevher Özden, iş hayatında da unvan olarak 'Kastelli' adını kullanıyor. 
 
Zaman