Toygun ATİLLA

COCA COLA 1964'TE TÜRKİYE'YE GİRDİ

Coca Cola Türkiye'ye 1964 yılında giriş yaptı. İlk Coca Cola fabrikası 16 Eylül 1964'te İstanbul'da üretime başladı. Bu, Türkiye'de uluslararası bir içecek markasının ilk büyük endüstriyel varlığıydı. 

Gelin şimdi o hep birlikte o yılların Türkiye'sine gidelim. 

Coca Cola Türkiye'de üretime başladığında 28.Türkiye hükümeti, 3'ncü İnönü Koalisyonu görev başındaydı. İsmet İnönü Başbakandı.

Türkiye, 1960 darbesinin ardından yeniden çok partili hayata dönmüş, siyasetin koalisyonlarla yönetildiği kırılgan ve çatışmalı bir dönemdi. 

O YILLARIN TÜRKİYE'Sİ

O yılların arşivlerine bakarsanız, Türkiye, 1963'te başlayan Kıbrıs bunalımı ile boğuşuyor, 1964 Haziranındaki Johnson mektubu ise Ankara-Washington ilişkilerini temelden sarsmıştı. 

Tam da bu dönemde Coca Cola Türkiye'ye ilk kez girmişti. 

İLK DÖNEMİNDE MARKA REKLAMI 

Coca Cola Türkiye'deki ilk yıllarında büyük sponsorluklara girmedi. Türkiye'deki ilk 20 yıllık döneminde büyük reklam kampanyaları ile marka tanıtımını ve bilinirliğini güçlendirdi. 

90'lı yılların ikinci yarısından itibaren ise Coca Cola'yı üniversite şenlikleri ve popüler kültür etkinliklerinde görmeye başladık. 

FUTBOLDA SPONSORLUKLAR

Sponsorlukların 2000'lerin başında Türkiye'de kurumsallaşması ile birlikte bunun en büyük aktörlerinden biri ise Coca Cola oldu. 

Şöyle ki, 

2004'ten itibaren Türkiye Futbol Federasyonu'nun ana sponsorluğu da dahil olmak üzere A Milli takımlardan genç milli takım düzeylerine kadar bir çok alanda federasyonla iş birliği yaptı. 

2015-2020 arasında ise Süper Lig kulüplerinden Galatasaray, Fenerbahçe ve Trabzonspor ile genş kapsamlı sponsor anlaşmaları gerçekleştirdi. 

Gençlik festivallerinde de sponsor olan Coca Cola'yı 2020'den sonraki dönemde ise Espor ve dijital sponsorluk alanlarında gördük. 

DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE COCA COLA BOYKOTLARI 

Gelin görün ki dünyanın en büyük "markalarından" biri olan Coca Cola'ya yönelik boykot ve protestolar da hem Türkiye'de hem de dünyada bugüne kadar marka değeri kadar yoğun oldu. 

Bunlardan hiç şüphesiz en büyüğü Hindistan Kerala eyaletindeki Plachimada'daki fabrikalarının sı kaynaklarını tükettiğinin bilimsel raporlarla doğrulanması sonucu oluşan protestolardı. 2002-2004 arasında gerçekleştirilen protestolar sonunda Kerala hükümet ve mahkeme kararı ile Coca Cola fabrikası 2004'te kapatıldı. 

En kapsamlı global boykotlardan biri de çeşitli ülkelerde sendikalar ve aktivist gruplar tarafından Coca Cola'yı işçi hakları ve siyasi gerekçelerle hedef alınması oldu. 

Müslüman ülkelerde sık sık boykotların hedefi olan Coca Cola, Türkiye'de bunu ilk kez yoğun olarak 2014'te ve sonrasında ise 2023'te Gazze olayları sonrasında yaşadı. 

TBMM yemekhanesi ve kafeteryalarından Coca Cola çıkartıldı, bu kararı THY'de uyguladı. 

Türkiye'de boykotlardan en derin yarayı alan şirketlerden biri hiç şüphesiz Coca Cola oldu. 

TÜRK FİRMASI AÇIKLAMASI KARŞILIK BULMADI

Boykot kararlarından sonra bile sessiz kalma stratejisini benimseyen Coca Cola, Anadolu Grubu bünyesinde faaliyet gösteren bir Türk firması olduğunu bir şekilde kamuoyuna anlatmaya çalışma çabası da yetersiz kaldı. 

Anadolu Grubu, Coca Cola İçecek'in (CCI) kendi bünyesinde faaliyet gösterdiğini vurgulayarak çok uluslu bir Türk içecek şirketi olduğuna vurgu yaptı. CCI'nin Pakistan, Kazakistan, Irak, Özbekistan, Azerbaycan, Kırgızistan, Bangladeş, Ürdün, Tacikistan, Türkmenis'tan ve Suriye'de faaliyet gösterdiğine ısrarla vurgu yapıldı. Hatta Filistin'deki fabrikaların da Türk Anadolu grubu bünyesindeki CCI'ya bağlı olduğu kamuoyuna sessiz bir şekilde anlatılmaya çalışıldı. 

Fakat Coca Cola boykotuna olan bu direnç kırılmadı. 

Bilakis son olarak büyük futbol kulüplerinin Coca Cola'ya karşı oldukları tavır, krizin derinleşerek devam ettiğinin de bir göstergesi oldu. 

Şimdi gelin, bu paradoksa göz atalım. 

Bir yanda Coca Cola İçecek (CCI) merkezi İstanbul'da Anadolu Grubu ağırlıklı ortaklığı ile yönetilen Borsa İstanbul'da işlem gören, 11 ülkede faaliyet gösteren bir Türk şirketi. Diğer yandan ise sokaktaki insanın zihninde Coca Cola markası, "Amerikan markası/küresel sistemin sembolü" 

İşte tam da bu noktada tüketici algısı, "Bu kola Türk üretimi mi ?" diye   oluşmuyor. CCI, "Biz aslında Türk'üz" diye anlatısı da bu yüzden karşılık bulmuyor ve duvara çarpıyor. 

KÜRESEL İKON ALGISI AĞIR BASTI 

Coca Cola'nın ABD merkezli küresel sistemin en görünür ikonlarından biri olmasından ötürü bütün fatura bu algıya kesiliyor. 

GALATASARAY'IN SAMİMİYETSİZ TAVRI 

Şimdi gelelim Türkiye'de son bir kaç gündür futbol kulüpleri üzerinden gerçekleşen sponsorluk tartışmaları ve gündemine. 

Trabzonspor ve Beşiktaş'ın Coca Cola'nın sponsorluk teklifini kabul etmediğini açıklamasından sonra sponsorluk anlaşmasını imzalayan Galatasaray'ın daha sonra ise taraftar gruplarından gelen eleştiriler üzerine sözleşmesini feshettiği iddiaları bu konuyu bir anda alevlendirdi. 

Trabzonspor ve Beşiktaş'ın Coca Cola'nın teklifini kabul etmemesi Galatasaray'ın tavrına bakıldığında bence daha anlaşılır ve daha doğru bir duruşun yansımasıdır. 

Galatasaray'ın ise sponsorluk anlaşmasını imzalayıp sonrasında taraftar gruplarından gelen baskı üzerine bundan vazgeçmesi benim için samimi bir duruşun ve tavrın göstergesini yansıtmıyor. 

#video_9718139#

SADETTİN SARAN'IN SÖZLERİ

Bu konunun dışında kalmış olduğu gibi gözükse de Fenerbahçe Başkanı Sadettin Saran'ın Coca Cola konusundaki tavrı net. Sadettin Saran geçtiğimiz günlerde sosyal medyaya yansıyan görüntülerinde Sudenaz isimli bir Fenerbahçe taraftarına şunları söylüyordu: "Bol bol kitap oku, spor yap, akşamları geç yatma boyun uzasın, iyi beslen, Coca Cola içme, seviyorum seni Sudenaz, en büyük Fener" 

Bu da aslında Fenerbahçe'nin Coca Cola konusundaki tavrını ortaya koyuyordu. 

SPOR PROGRAMLARINDA SARIYER COLA

Tabi ben Sadettin Saran'ın sözlerini dinlerken bu kez kafam başka bir noktaya takılıyor. Mesela çocuklar, "Sarıyer Kola veya Cola Turka" içsinler mi ? İyi beslenmelerini, spor yapmalarını tavsiye ettiğimiz gençlerimiz sadece Coca Cola mı içmesin, diğer markaları içebilirler mi ? 

Öyle ya, bu ara özellikle spor programlarında her konuğun önünde bir Sarıyer Kola markalı bir içecek görüyoruz. Bu da sanırım sektörde, Coca Cola'nın görünmez oluşundan bir pay alma fırsatı olsa gerek. 

Neyse konumuz bu değil. Tekrar biz kaldığımız yerden devam edelim. 

FUTBOL ASLA SADECE FUTBOL DEĞİLDİR

Şimdi gelelim meselenin başka bir tarafına. Bilenler bilir Simon Kuper'in "Futbol Asla Sadece Futbol Değildir" kitabını yazılarımda çok sık referans veririm. 
Çünkü, o kült kitaptaki yazılanlar ve yazarın ortaya koyduğu kavramı çok önemserim. 

Türkiye'de Coca Cola sponsorluğu anlaşması üzerinden tekrar alevlenen tartışmalar da aslında bunun açık göstergesi. 

YA DİĞER SPONSORLARA NE DEMELİ ? 

Ancak Coca Cola sponsorluk tartışmaları üzerinde kendilerince "etik" "insani" "vicdani" "ahlaki" bir tavır aldıklarını söyleyen futbol kulüplerinin bu konuda asla ve kata samimi olduklarını düşünmüyorum. 

Şöyle, eğer ki durum böyle olsaydı bu kulüplerimizin bugüne kadar sponsorluk anlaşması yaptıkları bir çok markanın (bu markaların isimlerini vermeyeceğim. Merak edenler googledan baksın) soruşturma konusu geçirdikleri ortada. 

Kaldı ki, bu kulüplerin bazılarının bahis şirketlerinin sponsorluklarını aldıklarının ortaya çıkması ve sonrasında anlaşmaların iptal edildiği gerçeği de halen ortada durmaktayken...

GELECEKTE COCA COLA'NIN KAPILARINI AŞINDIRACAKLARDIR 

Tüm bunlardan muhakkak ki en zararlı çıkanlardan biri Türk şirketi Anadolu Grubu. Bu krizi sessizce yönetme/yönetememe durumu ile aşmaya çalışıyorlar. Kamuoyuna seslendirmeye çalıştıkları "Biz Türk şirketiyiz" algısı ise Coca Cola'nın sembolik anlamından ötürü kamuoyunda karşılığını bulmuyor.

En nihayetinde Türkiye'deki futbol kulüpleri siyasi iklim, konjonktür denkleminde bugün bir tavır sergiliyor gibi görünseler de muhtemeldir ki bir kaç yıl sonra Coca Cola'nın kendilerine sponsor olması için şirketin kapısını kendileri aşındıracaktır. 

patronlardunyasi.com

İLGİLİ HABER

Galatasaray’da Coca-Cola sponsorluğu kriz çıkarttı; ultrAslan lideri sosyal medyadan eleştirdi, takım sponsorluğu sonlandırdı