Ekonomi

Türkiye’nin yaptığı anlaşmalarda yer alan ve doğalgaz alınmasa bile parasının ödenmesini düzenleyen “al ya da öde” maddesi nedeniyle BOTAŞ 679.5 milyon lira zarar edecek. Finansman darboğazı nedeniyle sadece Gümrük TIR Müdürlüğü’ne 2.5 milyar lira KDV borcu bulunan BOTAŞ’ın toplam borcu 9.4 milyar lira.

Doğalgaz anlaşmalarında yer alan “al - ya da - öde” şartı nedeniyle BOTAŞ 679.5 milyon lira zarar edecek.

Sayıştay, İran, Rusya ve Azerbaycan’a şart kapsamında “asgari alım tutarı kadar gaz alınamaması” nedeniyle ödenen 679.5 milyon liranın gaz alınarak mahsubunun yapılamaması halinde hem BOTAŞ hem de ülke ekonomisi için kayıp olacağına dikkat çekti. Bu durumun giderilmesine yönelik raporda şöyle denildi:

“Kuruluşun (BOTAŞ) doğalgaz alım sözleşmelerinde yer alan al - ya da - öde hükmü kapsamında İran, Rusya ve Azerbaycan’a ödenen ve mukavele hükümleri gereği 5-12 yıl içersinde alınacak, asgari alım miktarı üzerindeki doğalgaz bedeline mahsup edilmek üzere 2013 sonu itibarıyla bilançoda 679.5 milyon lira olarak yer alan alacağın, sözleşme hükümleri kapsamında telafi edilememesi ve zarar kaydedilmesi halinde kuruluşun mali yapısını olumsuz yönde etkilemesi kaçınılmaz görünmektedir.

Rapora göre ayrıca Başkent Doğalgaz A.Ş’den 676 milyon 977 bin liralık alacak da, şirketin özelleştirilmesi sonucu tasfiye edildi. BOTAŞ’ın içinde bulunduğu finansman darboğazı nedeniyle Gümrük TIR Müdürlüğü’ne 2.5 milyar lira KDV borcu bulunuyor. Kısa ve uzun vadeli borçlar toplamı da 9.4 milyar lira. Rapora göre, söz konusu yabancı kaynaklar için 154.4 milyon lira faiz ve kur farkı ödendi. 473 milyon lira kambiyo zararı oluştu.

Rapora göre, Dünya Bankası kredisi ile finanse edilen Erzincan Kompresör İstasyonu’nun sözleşmesi ve Tuz Gölü Yeraltı Doğalgaz Depolama projesinin sözleşmesi bedelleri toplamı 688 milyon dolar oldu. Tuz Gölü Yeraltı Doğalgaz Depolama Projesi’nin 363 milyon dolar finansman açığı ortaya çıktı. Projenin danışmanlık hizmetleri sözleşmeleri ile birlikte 400 milyon dolar ek finansman açığı oluştu.

Dünya Bankası kredisinin 2006’da işlerlik kazanmasına rağmen, yatırımların zamanında tamamlanamaması nedeniyle kredinin ödemesiz 7 yıllık süresi 2012’de doldu. 2013’ten itibaren geri ödemeleri başladı. Bu arada Irak’a borç kaydedilmek üzere Irak-Türkiye ham petrol boru hattının Irak tarafında kullanılmak üzere BOTAŞ tarafından 1997 ve 1999 yıllarında satın alınıp Petrol İşletmeleri Bölge Müdürlüğü ambarında bekleyen 463 bin 54.02 dolar maliyetli elektrik motoru ve yedeklerin, bedeli karşılığında bir an önce Irak Noc/Somo firmasına gönderilmesi de istendi.

Mustafa Çakır/Cumhuriyet