Kerim ÜLKER
Hisse senetleri 300 milyon Euro içinde 275 milyon Euro’yu kapsayacak. Geri kalan 25 milyon Euro ise Air Europa’ya aktarılacak. Şu anda İspanyol şirketin patronu görünen Yönetim Kurulu Başkanı Juan Jose Hidalgo ve ailesinin yönettiği Globalia, bu sermaye girişiyle birlikte payını yüzde 80’den yüzde 53’e düşürecek ancak çoğunluk hisse yine kendilerinde olacak. Geri kalan hisse olan yüzde 20’lik pay yine İngiliz Bitish Airways’e ait International Airlines Group’da (IAG) kalmaya devam edecek. Her ne kadar İspanyol Hükümeti’nin onayına kalsa da sürecin tamamlanması bekleniyor. Elde edilecek bu fonlar, Air Europa'nın pandemi sırasında SEPI (devlet şirketi Sociedad Estatal de Participaciones Industriales) tarafından sağlanan 475 milyon Euro’luk krediyi karşılamasına olanak sağlayacak.
PORTEKİZ VİTRİNE ÇIKTI, RAKİPLER ÇEKİLDİ
Gelelim ihale sürecinde yer alan diğer taliplilerin neden çekildiğine. Bildiğiniz üzere süreçte THY ile birlikte, Air France-KLM, Alman Lufthansa'nın da adı geçiyordu. Bu iki teklif veren, süreçten çekildiklerini daha önce açıklamışlardı. Bunun en önemli nedenlerinden biri de Portekiz’de vitrine çıkan bir havayolu şirketi. 14 Ağustos’ta yani geçtiğimiz hafta Portekiz Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa, ülkenin ulusal havayolu şirketi Tap Air Portugal’ın (TAP) kısmi özelleştirme sürecini onaylayarak yasa olarak imzaladı. Önerilen özelleştirme süreciyle hükümet, havayolunda kontrol hakkı vermeyen yüzde 49,9’luk bir hisseyi satmayı hedefliyor. Bunun için de bağlayıcı olmayan teklifler sunması için 90 gün süre tanındı. Lufthansa Grubu, Air France-KLM ve International Airlines Group (IAG) şimdiden sürece ilgi gösterdi. Yani Air Europa’ya talip olanlar, süreçten çekilerek rotasını İspanya’dan Portekiz’e çevirdiler. Burada da Lizbon Hükümeti’nin amacı, pandemi sürecinde tıpkı TAP’a yaptığı 3.2 milyar Euroluk kredi ve yatırımı geri kazanmak. TAP, 2021 yılında da vitrindeydi. O dönem THY’nin de adı geçmiş, Türk şirket teklif sürecinde olmadığını açıklamıştı. Hatta fiyat bile Portekiz basınında yer almıştı: 1.9 milyar Euro.
THY’NİN İLK ORTAKLARI GAZETELERDİ
Gelelim THY’nin küresel işbirliklerine. THY, 5 uçakla kurulduğu 1933 yılından bu yana yaptığı atılımlar ve yayıldığı coğrafyayla Türkiye’nin en önemli küresel markası oldu. 2033 yılında 100’üncü yaşını kutlamaya hazırlanan THY’de bu süreç vizyon proje olarak hedeflendi. Air Europa’nın alımında da bu sürecin payı var.
92 yıllık THY tarihinde ilginç bir dönem vardır. Basının içinde olduğu. Çoğumuz bilmeyiz ama THY’nin bir dönem ortakları, medya kuruluşlarıydı. 1956 yılında Anonim şirketi haline gelen THY’de ana ortak Hazine Müsteşarlığı’ydı. Diğer kurucu ortaklar ise Cumhuriyet Gazetesi, Hürriyet’in kurucusu Sedat Simavi, Haldun Simav, Erol Simavi, Yeni Sabah Gazetesi’nin sahibi Sefa Kılıçoğlu, Milliyet’in o dönem sahibi olan Ercüment Karacan, Vatan Gazetesi, Hayat Mecmuası, İstanbul Gazetesi’nin sahibi Mithat Perin, Akbaba Yayınevi’nin sahibi Yusuf Ziya Ortaç. Bir süre sonra ise bu ortaklık yapısı değişti, Türk medyası yeni yapıda yer almadı.
KIBRIS ÇIKARMASINDAN SONRA KTHY’Yİ KURDU
Bu kısa hatırlatmadan sonra THY’nin küresel işbirliklerinin tarihine bakalım. KKTC’nin ilk havayolu olan Kıbrıs Türk Hava Yolları yani KTHY’nin kuruluşunda THY vardı. Kıbrıs çıkarmasının hemen ertesinde Aralık 1974’te kurulan KTHY, 2010 yılında iflas etti ve kapandı. Ardından Alman devi Lufthansa Havayolları ile 1989’da Antalya’da 49+1-49+1 eşit paylarla Sun Express kuruldu. Başarıyla devam eden bu ortaklıkta filoda 78 uçakla devam ediliyor. Ardından rota Avrupa’ya çevrildi. Bir dönem Air Serbia’nın satışında adı geçti. Olmadı. Sonra Bosna-Hersek’e çevrildi. 1994 yılında Bosna Hersek’te kurulan B&H Havayolları Şirketi’nin (Air Bosna) hisselerinin yüzde 49’unu 2008 yılında satın aldı. THY, 2010 yılında kalan yüzde 51’lik hisseyi de almak istedi ve şirket filosuna da iki uçak kattıysa da beklenen olmadı. THY uçaklarını alıp, ortaklıktan çekilince bu şirket Haziran 2015’te kapandı. Ardından bu kez Air Albania’nın kuruluşu gündeme geldi.
2018 yılında THY, Arnavutluk’un bayrak taşıyıcısı olma hedefiyle kurulan Air Albania’nın yüzde 49’una ortak oldu. Bu şirketin de şu anda filosunda sadece 2 uçak bulunuyor. Biri arızalı. Elde kalan tek uçak ise sadece İstanbul-Tiran seferini yapabiliyor. Filosunda 500’e yakın uçağı bulunan THY’nin dün resmi süreci başlattığı İspanyol Air Europa’da ise 55 uçak var. Hedef ise özellikle Latin Amerika pazarı. THY, 2033 yılına hazırlanıyor. İspanyol Air Europa ile bu projeksiyona ulaşacaktır.
patronlardunyasi.com