Deniz DALLI
Lesotho... Sotho dilini konuşan insanların ülkesi. Bağımsızlığın kazanıldığı 1966 yılına kadar kullanılan ismi Basutoland ise Basotoluların yaşadığı ülke anlamına geliyor.
30 milyon 370 kilometre karelik Afrika Kıtası'nın 30 bin 355 kilometrekarelik bir ülkesi. ABD Başkanı Donald Trump'ın "Hiç kimsenin adını bile duymadığı bir ülke" diye nitelendirdiği Losotho'yu Türkiye'yle karşılaştırdığımızda ise Konya'dan küçük Sivas'tan biraz büyük bir Afrika ülkesi.
Dünya üzerinde San Marino ve Vatikan dışında ülke topraklarının tamamının bir ülke ile paylaşıldığı üçüncü ülke konumundadır, yani ülke topraklarının tamamı Güney Afrika Cumhuriyeti'nin içerisindedir.
1820'lerde Shaka Zulu önderliğindeki Zuluların meydan okumalarını püskürtmek için çeşitli grupları bir araya getiren Moshoeshoe I tarafından Basutoland adında kurulan ülke, savaşlar onlarca yıl sürünce Kraliçe Victoria'ya başvurup İngiliz himayesine girdi.
İngiliz kolonisi oldu, hatta İkinci Dünya Savaşı sırasında 20 bin Sotho, İngiliz kuvvetlerinde görev yaptı. Neden mi İngilizler? Cevap her zaman durduğu yerde: Elmas ve altın.
Dünyanın en küçük ülkelerinden biri ama dünyanın en yüksek rakımdaki elmas madeni de bu ülkede. Küresel çapta elmas üretiminin yaklaşık yüzde 60'ını karşılayan Botsvana, Güney Afrika, Angola, Namibya ve Lesotho gibi Afrika ülkelerinin dünyada altın madeni üretimindeki payı ise yaklaşık yüzde 20.
Bağımsızlıklarına 1966 yılında kavuşuyor. Moshoeshoe II'nin kral ve Şef Leabua Jonathan'ın (Basotho Ulusal Partisi) başbakan olduğu Lesotho Krallığı bağımsızlığını ilan ediyor ve Basutoland olan adını değiştiriyor.
Etnik yapısını yüzde 99,7'sini Basotho'lulardan oluşan ülkenin başı siyasi krizlerden hiç kurtulmuyor. Siyasi krizler ekonomik ve toplumsal çöküntüyü de beraberinde getiriyor.
Dünyada HIV yaygınlık oranlarının en yüksek olduğu ülkelerden biri Lesotho. 2020 verilerine göre yüzde 50'si 0-24 yaş aralığında olan ülkede her 5 yetişkinden 1'i HIV ile yaşıyor. 100 bin kişi başına düşen enfeksiyon sayısı, komşuları Namibya, Botsvana ve Esvatini de dahil olmak üzere çoğu ülkeden daha fazla.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı'nın internet sitesinde "Yönetim şekli Anayasal Monarşidir. Devlet Başkanı Kral olmakla birlikte, yetkileri Anayasa ile sınırlandırılmıştır. Lesotho Devlet Başkanı, 1996 yılından bu yana Kral III. Letsie’dir. Ülkede demokrasi, bilhassa askeri yönetimin sona erdiği ve yeni Anayasa’nın kabul edildiği 1993 yılından bu yana giderek güçlenmektedir" deniliyor bu küçük krallık için.
2012'de başbakan olan Thomas Motsoahae Thabane'nin askeri darbe sonrasında görevden alındığı, 2017'de yeniden başbakanlık görevini üstlendiği bilgisi de yer alıyor.
Şu anki başbakan mı? Elmas kralından siyasetçiye dönüşen Sam Matekane. Refah İçin Devrim (RFP) partisini kurduktan sadece 7 ay sonra, Ekim 2022 seçimlerini kazanarak başbakan oldu.
Dünyanın bu küçük ülkesi büyük dertleriyle uğraşırken sahneye ABD Başkanı Donald Trump çıktı.
Nisan ayında küresel ekonomiyi ateşe attığı gümrük tarifesi kararlarıyla Trump, alay ettiği 2.3 milyonluk nüfusa sahip Lesotho'ya yüzde 50 gümrük tarifesi uygulanacağını açıkladı ve ABD'nin karşılıklı tarifeler kapsamında en yüksek tarifeyi uyguladığı ülke oldu.
Trump, mart ayında ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) tarafından finanse edilen dış yardımların ifşasına ilişkin açıklamasında, 8 milyon dolarlık yardım alan Lesotho'yu "hiç kimsenin adını bile duymadığı bir ülke" olarak nitelendirdi.
Trump'ın açıkladığı gümrük tarifesi durdurulsa da, ikinci en büyük ihracat partneri ABD olan Lesotho ekonomisinde iş kayıpları üzerinden yıkıcı etkilere neden oldu.
Ve beklenen açıklama da bu yıkıcı etkinin ardından açıklandı. Lesotho'nun Başbakan Yardımcısı Nthomeng Majara, yüzde 30 seviyesine ulaşan yüksek işsizlik oranı ve artan kitlesel iş kayıpları nedeniyle ulusal afet hali ilan edildiğini duyurdu.
Başbakan Yardımcısı Majara, işsizlik etkilerinin en aza indirilmesi için gerekli tüm tedbirlerin alınmasını öngören ulusal afet halinin 30 Haziran 2027 tarihine kadar geçerli olacağını söyledi.
Bu küçük krallıkta resmi verilere göre 2025 itibarıyla genç işsizlik seviyesi ise yüzde 50'ye ulaşmış durumda.
Ekonomik veri platformu OEC verilerine göre, 2023 yılında Lesotho, ABD'ye 228 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirirken, bu ülkeden ithalatı 8 milyon doların altında kalmıştı.
Dış ticaretinin yüzde 80'inden fazlasını tek komşusu Güney Afrika Cumhuriyeti ile gerçekleştiren Lesotho için ABD'ye yapılan ihracat, ülke GSYİH'sinin yüzde 10'dan fazlasına denk geliyor.
Lesotho'dan ABD'ye yapılan ihracatın temelini tekstil sektörü meydana getirirken, bu sektör ülkede yaklaşık 40 bin kişiyi istihdam ediyor.
patronlardunyasi.com