İşitme sorunu yaşayan milyonlarca insan var ama Türkiye’de lisans düzeyinde odyoloji eğitimi daha iki yıl önce başladı. Bu alanda kariyer yapmak isteyenleri parlak bir gelecek bekliyor. Yeni mezun maaşı 3 bin, tecrübeli uzmanınki ise 6 bin TL…
ÜLKEDE iş bulmak zor, bulanan işte tutunmak ise daha da zor. Milyonlarca işsizin bulunduğu ülkemizde, gençler iş bulmak için kıyasıya rekabet ediyor. Küçük bir azınlığın iyi bir okulda okuma ve dil bilme imkanı olduğu için geri kalan yığın az sayıdaki nitelikli, çok sayıdaki niteliksiz iş için mücadele ediyor. Bazı sektörlerde faaliyet gösteren şirketler ise şaşırtıcı bir şekilde yetişmiş eleman bulma sıkıntısı yaşıyor. Eğitim ve sağlık gibi yıldızı daima parlak olan sektörlerde eleman açığı hiç bitmiyor. Özellikle sağlık sektöründe ara eleman açığının 2050’li yıllara dek süreceği belirtiliyor.
Ekonominin en hareketli sektörlerinden birisi olan sağlıkta ara eleman açığı özellikle dikkat çekiyor. Sektörün ara eleman açığının yoğun olarak yaşandığı segmentlerinden birisi de odyoloji... İşitme ve denge bozukluklarının araştırıldığı ve tedavi edildiği odyoloji alanında, işitme bozukluğu uzmanı bir diğer adıyla odyologlara ihtiyaç had safhada. Piyasada ciddi bir odyolog açığı var. Bu nedenle bu alanda işe başlayacakları parlak bir gelecek bekliyor, hem de 3 bin TL’den başlayan maaşlarla...
ODYOLOG NE İŞ YAPAR?
‘İşitme bozukluğu uzmanı’ olarak tanımlanan odyologlar, işitme kaybı ya da denge bozukluğu tanısını koyuyor ve hastaya kulak burun boğaz (KBB) hekimiyle birlikte tedavi ve rehabilitasyon konusunda danışmanlık yapıyor. Örneğin, bir odyolog doğuştan işitme kaybı olan bir bebeğe işitmesi için implant takılması kararını KBB hekimiyle birlikte veriyor ve implant ameliyatı sırasında hekimle işbirliği yapıyor. Odyolog, implant sonrası hastasının işitme ve konuşma gelişimini takip ediyor. İşitme bozukluğunun derecesine göre işitme cihazı, implant gibi seçenekler sunan odyologlar, hastanelerin odyoloji bölümlerinde veya işitme merkezlerinde çalışıyor. Türkiye’de yaklaşık 700 işitme merkezi var. Bu merkezler dışında odyologların kimisi de konuşma terapisti olarak özel eğitim merkezlerinde, özel kliniklerde ve üniversitelerde çalışıyor.
ODYOLOĞUN İŞSİZLİK DERDİ YOK
İşitme kaybı yalnızca doğumla gelen bir rahatsızlık değil; ilerleyen yaşlarda organ yorgunluğu sebebiyle de işitme kayıpları oluşuyor. Buna bağlı olarak piyasada odyologlara olan ihtiyaç gittikçe artıyor. Türkiye’de ciddi bir odyolog açığı olduğunu belirten İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Görevlisi Raziye Karakök, bu alanda kariyer yapacak olanların işsiz kalmasının imkansız olduğunu söylüyor:
Karakök sözlerini şöyle sürdürüyor: “Gençlere odyolog olmalarını şiddetle tavsiye ediyorum. Çünkü tüm dünya hızla yaşlanıyor. Yaşa bağlı işitme kaybına uğramış hasta sayısı giderek artıyor. Diğer taraftan, hayatımız gitgide daha gürültülü bir hale geliyor. Trafik, yüksek sesle dinlenen mp3 çalar gibi şeyler bu gürültüde etkili unsurlar. Yani organ yorgunluğu daha erken yaşlarda başlayacak. Çağımızın ve yaşam hızımızın getirdiği bir diğer hastalık olan stresin sebep olduğu kulak çınlaması da bir başka sorun. Bütün bunları göz önüne aldığınızda, emin olun odyologların işsiz kalması için çok çaba sarf etmesi gerekiyor.”
6 BİN TL MAAŞ
Kişiden kişiye değişmekle beraber odyologlar ayda 3 bin ile 6 bin TL arasında gelir elde edebiliyor. Bugün odyolog olmak isteyenlerin üniversitelerin Odyoloji Bölümü’nü bitirmesi şart. Dört yıl süren lisans eğitiminden sonra mezun olanlar “odyolog” unvanı alırken, iki yıllık eğitim veren sağlık meslek yüksek okullarından mezun olanlar “odyometrist” unvanı alıyor. Odyoloji konusunda Türkiye’de 2011 yılına kadar lisans düzeyinde eğitim verilmediğini de hatırlatalım. Ön lisans düzeyinde odyometrist eğitimi vardı ve odyolog açığı böyle kapatılmaya çalışılıyordu.
Önlisans eğitimi dışında, psikoloji, fizik tedavi ve rehabilitasyon gibi bölümlerin mezunları, odyolojide yüksek lisans yaparak bu mesleği icra edebilecek uzmanlığı kazanıyorlardı. Fakat odyolog ihtiyacı ön lisans ve yüksek lisans eğitimiyle karşılanamayınca, 2011 yılında İstanbul Üniversitesi Sağlık Fakültesi’nde Odyoloji Bölümü açıldı ve lisans düzeyinde eğitim vermeye başladı. Son yıllarda piyasadaki odyolog açığından hareketle, giderek daha fazla sayıda üniversitenin odyoloji bölümü açtığını görüyoruz. Halihazırda yedi üniversite odyoloji eğitimi verirken, 2014 yılında dört üniversitenin daha bu alanda eğitime hazırlandığını belirtelim.
BİN ODYOLOG ARANIYOR!
Ear Teknik Yönetim Kurulu Başkanı ve aynı zamanda İşitme Cihazları Akustik Akademi Derneği’nin (İCAAD) Başkanı Mehmet Emin Ağaç, odyoloji disiplininin Türkiye’de yeni kurulduğuna dikkat çekiyor. Bu dalın ciddi biçimde ihmal edildiğini ve gelişmesine olanak verilmediği vurgulayan Ağaç şunları söylüyor: “Bu disipline yeterince önem verilmediği için ülkemizde odyolog değil, odyoloji uzmanları yetiştirildi. Dünyada bu alanda oldukça gerideyiz. Odyolog yetiştiren fakülteler iki yıl önce açıldı ve ilk mezunlarını 2015 yılında verecekler. 2017 yılından sonra ise, yılda 200 odyolog sektörde hizmet vermeye başlayacak. Sektördeki odyolog açığının kapanması için en az 10 yıl gerekiyor. Halen piyasanın bin odyologa ihtiyacı var.”
Türkiye’de sadece Ear Teknik yeri işitme cihazlarıı üretiyor. Şirketin ürünleri Earnet, Helixhearing, Anaton ve Audibel markalarıyla piyasada satılıyor. Üretilen cihazların önemli bir kısmı 30 ülkeye ihraç ediliyor. Dünya çapında işitme cihazı üreten az sayıda şirketten biri olan Ear Teknik’in ayrıca Almanya, Pakistan, Libya ve Irak’ta şubeleri var. İşitme cihazları yüksek teknoloji kategorisine girdiğinden bu cihazların Ar-Ge ve üretimi de oldukça maliyetli. Mehmet Emin Ağaç, cihazın üretimi için gereken yazılımların üretiminin çok karmaşık süreçler olduğunu söylüyor. Ağaç, bu yüzden dünyada üretici sayısının çok az olduğuna dikkat çekiyor.
“EĞİTİM DÜZENİ HENÜZ OTURMADI”
Öte yandan, üniversitelerde açılan yeni bölümler eğitmen konusunda ciddi bir sıkıntı yaşıyor. Birçok hastane, üniversite ve eğitim araştırma hastanesinde odyoloji kadrosu var, ama yeterince odyolog olmadığından bu kadrolara atama yapılamıyor. Yani bu alanda ilerlemek isteyenlerin önünde akademik kariyer gibi güçlü bir seçenek de var. Ülkemizde 3 milyon işitme engelli birey bulunduğuna dikkat çeken Odyoloji Derneği Genel Sekreteri Kadriye Önal, “Odyoloji ülkemizde henüz oturmuş bir bilim dalı değil. Odyologlar, şu an sadece hastanelerde ve özel işitme merkezlerinde çalışabiliyor. Fakat önümüzdeki yıllarda çalışma alanının çeşitleneceğini düşünüyoruz. ” diyor. Bu bölümler açılmadan önce psikoloji, fizik tedavi ve rehabilitasyon gibi bölüm mezunlarının odyolojide yüksek lisans yaparak odyoloji mesleğini icra ettiklerini söyleyen Önül, odyometri bölümü açıldıktan sonra bu yanlış uygulamanın devam ettiğini belirtiyor. Diğer Avrupa ülkelerinde olduğu gibi tek bir odyoloji lisans programı olması gerektiğini savunan Önal, bunu düzeltmek için 25 yıldır açık olan odyometri bölümlerinin odyoloji bölümlerine çevrilmesi, mezun odyometristlerin lisans eğitimlerinin tamamlatılması ve en önemlisi yüksek lisans yaparak unvan sahibi olunmaması gerektiğini vurguluyor.
Odyoloji sözlüğü
ODYOLOJİ: İngilizce audiology (ses bilimi) kelimesinden gelen, genel anlamda işitmenin fiziksel ve nörolojik sorunlarını inceleyen, işitme kayıp ve sorunlarını tespit eden ve rehabilitasyonuyla ilgilenen bilim dalı.
ODYOLOG: Kişilerde işitme ve denge kontrolleri ile işitme bozukluklarının önlenmesi için çalışmalar yapan ve ilgili uzman doktorun teşhis veya tedavi için yönlendirmesiyle işitme ve denge bozukluklarını tespit eden, rehabilite eden ve bu amaçlarla kullanılan cihazları belirleyen sağlık meslek mensubu.
ODYOMETRİST: Meslek yüksekokullarının odyometri programlarından mezun, endikasyonu belirlenmiş hastalara ilgili ekipmanı kullanarak gerekli testleri uygulayan sağlık teknikeri.
Rakamlarla işitme pazarı
• Türkiye’de yaklaşık 3 milyon işitme engelli birey bulunuyor.
• Yılda 160 bin civarında işitme cihazı satılıyor.
• SGK bu cihazların yenilenmesi için yetişkinlerde beş, çocuklarda üç yılda bir hak veriyor.
• Türkiye’de yaklaşık 700 işitme merkezi bulunuyor.
• Almanya’da 6 binden fazla işitme merkezi bulunuyor.
Odyoloji eğitimi veren üniversiteler
İstanbul Üniversitesi, Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Özel İstanbul Aydın Üniversitesi, İnönü Üniversitesi, Turgut Özal Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Gelişim Üniversitesi
2014’te odyoloji eğitimi vermeye başlayacak üniversiteler
Medipol Üniversitesi, Medeniyet Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Şifa Üniversitesi
Ezgi Güler/Para Dergisi