Emine Kamışlı ile Ali Sabancı'nın Pegasus'undan sonra Demir-Ömer ve Yalçın Sabancı'nın kurduğu DÖYSA dün jet siparişi vererek ticari uçuşlar için adım attı.
İş bağlantıları için ülkeler arasında mekik dokuyan iş dünyası, uçak alışverişine çıktı. Bu yıl iş jeti üreticilerinin gövde gösterisi ile kapılarını açan Uluslararası Sivil Havacılık ve Havalimanları Fuarı AIREX 2008, sabahın ilk saatlerinde iş dünyasının önde gelen isimlerinin akınına uğradı. İlk siparişler VİP uçuş hizmeti alanında kurduğu DÖYSA isimli şirket ile uçuşa hazırlanan Sabancı Ailesi üyeleri Ömer Sabancı, Demir Sabancı ve Yalçın Sabancı ile yıl sonunda uçuşlara başlayacak olan Bora Jet isimli bir firmadan geldi.
Kanadalı ünlü iş jeti üreticisi Bombardier'in 56 milyon dolara sattığı Global Express ile yakından ilginen Ömer, Demir ve Yalçın Sabancı'nin tercihinin aynı firmaya ait Challenger 605 modeli olduğu öğrenildi. DÖYSA ortaklarının sipariş ettiği söylenen uçağın satış fiyatı 32 milyon dolar.
Türkiye sivil havacılıkta bölge üssü olmaya çok müsait olduğunu belirten Bora Jet CEO'su Faruk Bayındır ise 56 milyon dolarlık Global Express ve Challenger 605 siparişi verdiklerini söyledi. "Türkiye'nin en büyük sivil havacılık yatırımını yaptık" diyen Bayındır, DÖYSA ortaklarının ise Challenger 605 siparişi verdiğini söyledi.
Doğuş Holding CEO'su Ferit Şahenk, İstanbul Motor Piston 'un patronu Mehmet Dereli, TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da fuarın gezenler arasındaydı.
Jetlere jet hızıyla sipariş yağdı
Uluslararası Sivil Havacılık ve Havalimanları Fuarı AIREX 2008, dün kapılarını açmasıyla birlikte VİP uçuş hizmeti vermeye hazırlanan firmaların ve uçak sahibi olmayan iş adamlarının yoğun ilgisiyle karşılaştı. Ağustos 2006'da kurulan ve 2 Mart 2007'te uçuş izni alan DÖYSA'nın ortakları uçakları yakından inceledi.
Bir süredir alt yapı çalışmaları ve uçak siparişleri üzerine yoğunlaşan DÖYSA ortaklarından Ömer Sabancı, "Devam eden yatırımlarımız için uçak bakıyoruz" açıklamasını yaptı.
Fuarın en ses getiren siparişi ise Bora Jet'ten geldi. Firma CEO'su Faruk Bayındır, kısa bir süre önce kurdukları firmanın VİP uçuş hizmeti vereceğini ve bunun için Türkiye'nin en büyük uçak siparişini verdiklerini aktardı. Bayındır, "İki uçak siparişi verdik. Biri 56 milyon dolarlık Global Express, diğeri de Challenger 605. Onun değeri de 32 milyon dolar. Türkiye havacılıkta gelecek vaad ediyor. Özel jetlere yoğun bir talep var. Bu taleplerde herhangi bir erteleme de olmuyor. Bu nedenle cesaretli bir yatırım yaptık" açıklamasını yaptı.
9 yolcu kapasiteli uçak
Bayındır, DÖYSA ortaklarının da Challenger 605 siparişi verdiği bilgisini aktardı. Bombardier'in en lüks jetlerinden olan Global Express XRS, 8 ile 19 arasında yolcu kapasitesine sahip. Son model teknolojik cihazlarla donatılan jetten rutin iş toplantılarına canlı bağlanılıyor. XRS, "ultra uzun menzilli" olmasına rağmen küçük meydanlara da inip kalkabiliyor. Üst düzey kabin konforu ile tanınan jet, üç dört mürettebat ve 8 yolcu ile Cenevre'den Lima'ya İstanbul'dan Rio de Janerio'ya direkt uçabiliyor.
Challenger 605 ise ayakta durulabilen en geniş kabine sahip. İstanbul Pekin arasında direk uçuş imkanı sağlayan uçakta, pist ışıklarını ve pist ortamını gözlemleme kabiliyeti sağlayan görüş sistemi bulunuyor. Brezilyalı jet üreticisi Embraer de fuarın ilk saatinde 18 milyon dolarlık jet siparişi aldı.
Beklenti yüksek, model çok
40'ın üzerinde uçağın ve 35 ülkeden 140 şirketin katıldığı fuar Doğu Avrupa'dan Çin'e kadar uzanan coğrafyada düzenlenen ilk ve tek "sivil" nitelikli uluslararası havacılık organizasyonu. Airex Ulaştırma Bakanlığı'nın ev sahipliğinde, Türk Hava Yolları (THY), TAV ve THY Teknik ana sponsorluğunda düzenleniyor.
Bombardier, Cessna, Boeing, Airbus gibi en önemli uçak üreticisi firmalar fuara bu yıl çok sayıda jetle katıldı. Maliyetli olmasına rağmen fuara çok sayıda uçakla katılan firmalar bunun pazardaki beklentilerinin bir kanıtı olduğunu vurguladı.
Dünyada artan yolcu trafiğinin iş adamlarını jetlere yönelttiğini söyleyen Brezilyalı Embraer'in temsilcisi Oğuz Kunak, "Artan talebin yolcu uçaklarıyla karşılanamaması, elinde imkanı olan ama vakti olmayan iş adamlarını özel jetlere yöneltti. Yolcu uçağında business class uçsanız bile aynı kuyruğa giriyorsunuz, rötarlar çok fazla, özel jetiniz olursa uçak kalkmadan 10 dakika önce gelip uçağa binebiliyorsunuz" diyor.
Petrol fiyatları etkilemiyor
Dünya çapında sipariş yetiştirmediklerini de söyleyen Kunak, Embraer'in 2 yıl önce piyasaya sürdüğü en küçük uçakları fenom 200 ve 300'ün dünya çapında iki yıl içinde 750 adet sattığını söyledi. Türkiye'de ise 2 adet Embraer olduğunu söyleyen Kunak, "Bugün üçüncüyü de verdik. Bu fuarda da havacılık uğraşan bir iş adamımızdan 18 milyon dolarlık Legacy 500 model sipariş aldık" diyor.
Kanadalı uçak üreticisi Bombardier'in Ortadoğu ve Afrika Satışlarından sorumlu Bölgesel Başkanı Khader Mattar, "Türkiye bizim için çok önemli bir pazar. Çünkü son 3 yılda özellikle satışlarımız arttı. Fuara getirdiğimiz 6 uçağımızı da Türkiye'ye sattık" diyor. Petrol fiyatlarındaki artışın kendilerini bizi zayıflatacağına güçlendiriyor. Kendilerini havayolu firmaları kadar çok etkilemediğini söyleyen. Mattar şöyle devam ediyor: "Çünkü petrol fiyatlarındaki artış bazı sektörleri tam anlamıyla patlattı. Satıcılarımız doların değer kaybetmesinden çok memnun, bu sayede bizim Türkiye pazarındaki satışlarımız da artıyor.
Airex 2008'den Fuardan notlar
* 35 ülkeden 140 şirket katıldığı fuarda 40 uçak sergilendi.
* Fuar 15 Haziran'a kadar gezilebilecek.
* Fuar alanında klimaların çalışmaması katılımcıları özellikle öğlen saatlerinde zorladı. Birçok firma fuar stanlardındaki kapalı kabinlere klima takmak zorunda kaldı.
* Yeni nesil iş jetleri: Uzun menzilde Global XRS, Gulfstream 550, Falcon 7X, orta büyük sınıfta Legacy 600, Falcon 2000EX, Challenger 605, Hawker 4000 rekabet edecek. Cessna Citation XLS, Challenger 300, Hawker 900XP, Gulfstream G200 gibi uçaklar yeni siparişler için kıyasıya çarpışacak.
* Pervaneli küçük uçaklarda ise Cessna'nın Turbo Stationair, Skyhawk 182 ve 172 modelleri ile Cirrus SR20 ve G3 amatör havacıların ilgisini çekti.
Türkiye 180 uçak alacak
Son yıllarda hızla büyüyen Türk Sivil Havacılık Sektörü'ndeki hareketlenme, uçak imalatçıları tarafından da yakından takip ediliyor. Fuara katılan yolcu uçağı imalatçıları Boeing ve Airbus'ın yaptığı araştırmalara göre Türkiye'nin yıllık yüzde 4-4.5 oranındaki bir ekonomik büyümesini sürdürmesi durumunda önümüzdeki 10 yılda Türkiye'deki havayollarının toplam değeri 12-16 milyar dolar seviyelerinde olan en az 150-180 arası uçak alması bekleniyor.
Hangi uçaklar sergileniyor
Falcon 7X, Falcon 2000EX (Dassault), CRJ900, Global XRS, Challenger 605, Challenger 300, Learjet 60 (Bombardier Aerospace), Citation XLS, CJ2, Soveregin, Mustang, Caravan Amphibian, Turbo Stationair, Skyhawk 182 ve 172 (Cessna), Hawker 4000, 900XP, Premier IA, Kingair 200, Bonanza G36 (Hawker Beechcraft Corporation), G550, G200 (Gulfstream), SR20, G3 (Cirrus Design), Eclipse 500 (Eclipse Aviation), Legacy 600 (Embraer Executive Jets), Koala 119, Power 109 (AgustaWestland) fuarda sergileniyor. Statik alanda ise Bell 206 L4, 206 L3, 206 B3, Beech King B200, Socata TB20, Cessna 172 XP, Piper L18-C, Boeing Stearman ve Bombardier CL215 ile Redbull akrobasi uçakları yer alacak.
Patronlar ve jetleri
Hamdi Akın/Hawker 800 XPI
Fettah Tamince/Learjet 60
Nurettin Çarmıklı BEECHJET 400A
Mehmet Emin Karamehmet LEARJET 60, RAYTHEON HAWKER 850P
Mustafa Koç FALCON 2000
Lucien Arkas LEARJET 60, BOMBARDIER CL604
Ömer Dinçkök FALCON 900-B
Fettah Tamince LEARJET 60
Abdülkadir Konukoğlu CESSNA C-650
Hakan Bilal Kutlualp CITATİON CJ2
Hamdi Akın HAWKER 800 XPI
Hüsnü Özyeğin HAWKER 800 XP
Mehmet Emin Karamehmet LEARJET 60, RAYTHEON HAWKER 850P
Mustafa Koç FALCON 2000
Lucien Arkas LEARJET 60, BOMBARDIER CL604
Ömer Dinçkök FALCON 900-B
Fettah Tamince LEARJET 60
Abdülkadir Konukoğlu CESSNA C-650
Hakan Bilal Kutlualp CITATİON CJ2
Hamdi Akın HAWKER 800 XPI
Hüsnü Özyeğin HAWKER 800 XP
Sevda Yüzbaşıoğlu/Referans