Depodaki doğalgaz kriz çıkardı

Botaş, TPAO'dan Silivri deposuna yıllar önce koyduğu yaklaşık 450 milyon dolarlık doğalgazın parasını istedi. Botaş, bu parayı, Azerbaycan'la anlaşma gereği ortaya çıkan 1,1 milyar dolarlık fiyat farkını öderken kullanmayı planlıyor. 
 
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO), muhtemel doğalgaz kesintisi halinde devreye sokulmak üzere İstanbul Silivri'de kurduğu Türkiye'nin ilk ve tek gaz yeraltı depolama tesisi, iki kurumu karşı karşıya getirdi. Türkiye'nin, Azerbaycan ile imzaladığı Şahdeniz doğalgaz anlaşması gereği bu ülkeye 1,1 milyar dolarlık fiyat farkı ödeyecek olması, Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'yi (Botaş) nakit arayışına itti. Botaş, borcu ödemek için, TPAO'dan Silivri deposuna yıllar önce koyduğu yaklaşık 450 milyon dolarlık gazın parasını istedi.

Yıllık 1,6 milyar metreküp kapasitesi olan Silivri doğalgaz depolama tesisini Botaş kullanıyor. Ancak tesisin ilk işletmeye alındığı dönemde depolama sisteminin çalışması ve basınç dengesi ayarı için belirli bir miktarda gazın depolanması gerekiyordu. İhtiyaç duyulan gazı, Botaş, ücretsiz olarak TPAO'ya verdi. TPAO, 2004'te kuruluş aşamasında depoya konulan gaza karşılık Botaş'ın gazını 1.000 metreküp başına 25 dolardan depolamaya başladı.

Azerbaycan ile yapılan anlaşmanın ardından bu ülkeye 1,1 milyar dolar ödenmesinin gündeme gelmesi sonrası ardından Botaş gözünü Silivri deposuna çevirdi. Türkiye, Azerbaycan ile imzalanan Şahdeniz doğalgaz anlaşması uyarınca, Azerilere fiyat farkı ödeyecek. Geçen ay varılan anlaşmayla gazın bin metreküp fiyatı 120 dolardan 300 dolara yükseldi. Yeni hesaplamayla doğalgazın alınmaya başlandığı Nisan 2008'den bu yana yaklaşık 1,1 milyar dolarlık fiyat farkı ortaya çıktı. Bu parayı ağustos ayında ödemesi gereken Botaş, kaynak arayışına girdi. Şirket ilk kaynak arayışına, TPAO'nun Silivri yeraltı doğalgaz deposunun çalışabilmesi için yıllar önce verdiği yastık gazı parasını istemeyle başladı. Yaklaşık 400-450 milyon doları bulan paranın tahsil edilmesi durumunda Botaş ciddi anlamda rahatlayacak.

TPAO ise Botaş'tan düşük kira bedeli aldığı gerekçesiyle paranın ödemesine sıcak bakmıyor. TPAO kaynakları, gaz parası istenmesini hukuka aykırı buluyor. Botaş'a bu yıl ödeme yapmalarının zor olduğunu belirten kaynaklar, "Bugüne kadar yastık gazı Botaş tarafından konulduğundan kamu kurumu Botaş'a ucuz hizmet veriyorduk. Bunu da 2023'e kadar geçerliliği olan anlaşmayla karara bağladık. Paranın geri ödenmesi için DPT veya Yüksek Planlama Kurulu kararı gerekli. Bu karar alınarak ödense dahi biz de Botaş'a sunduğumuz hizmet bedelini artırırız." diyor.

TPAO, yeraltı deposunu özel şirketlere açıyor

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), doğalgaz yeraltı deposunu özel şirketlere açıyor. Depoyu bugüne kadar sadece Botaş'a kullandıran TPAO, bu yıl müşteri sayısını genişletiyor. Bunun için özel şirketlerin başvurularını dikkate alan şirket, cevabi yazı gönderdi. Yazıda, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'na (EPDK), 'Depolama Tesisleri Temel Kullanım Usul ve Esasları' ile 'Depolama Birim Fiyat Tarifeleri'nin iletildiği, EPDK tarafından usul ve tarifelerin onaylanıp Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla yürürlüğe gireceği bilgisine yer veriliyor. TPAO, tarifeler yürürlüğe girdikten sonra toptan satış şirketlerinin depolama taleplerini incelemeye alacak.

Anlaşma, Yunanistan'ın faturasını da artırdı

Türkiye-Azerbaycan doğalgaz anlaşması, Yunanistan'ın faturasını da artırdı. Yeni varılan anlaşmayla Botaş, Azerbaycan'a ödeyeceği fiyat farkına paralel Yunanistan'a sattığı doğalgazın fiyatını artıracak. Şirket Yunanistan'a yeni fiyat faturası hazırladı. Enerji Bakanlığı yetkilileri, krizdeki Yunanistan'a 210 milyon dolar fiyat farkı hesaplayıp, faturanın Yunanistan'a gönderildiği bilgisini verdi.

İsmail Altunsoy/Zaman