Doları düşürdü, 70’lere dönüş korkusunu tetikledi: Kontrollü kambiyo rejimine girdik

Yüksek enflasyona rağmen Merkez Bankası'nın (TCMB) ekonomik temellerden uzak bir para politikasıyla son 6 aydır faizi yüzde 14'te sabit tutma ısrarı, kamu kuruluşlarının hemen her gün yeni bir karar alarak döviz talebinin önüne geçmeyi sağlamasına yol açıyor.

Son olarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'ndan (BDDK), piyasaların kapanması ve hafta sonu tatiline girmesiyle birlikte şirketlerin banka kredisi kullanımına ilişkin yeni düzenleme geldi. Karara göre döviz varlığının değeri 15 milyon TL'yi yani yaklaşık 880 bin doları aşan şirketler yeni dönemde TL cinsi ticari kredilere erişemeyecek.

ENDİŞELERİ KÖRÜKLEDİ

Ekonomistler, para piyasalarında “sermaye kontrolü” endişelerini artıran bu düzenlemeyi, 1970'li yılların ekonomisine geri dönüş olarak nitelendirdi. Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota karara ilişkin paylaştığı mesajda, “Şirketlerin hesaplarında tasarruf amaçlı 1 milyon dolar bile tutmasına tahammül edemez hale düşmüşler. Yeni ekonomi modeli dedikleri 1970'lere dönüşmüş” ifadelerini kullandı.

16.48 LİRAYI GÖRDÜ

Bu karar sonrasında dolar piyasa kapanışının ardından 17.45 lira seviyelerinden 16.48 liraya kadar geriledi. Günlük düşüş bir anda yüzde 5'i buldu. Dolar sert düşüşün ardından dün serbest piyasada 16.92 liranın üzerine tırmandı. BDDK'nın kararına göre şirketler TL kredi kullanmak istiyorlarsa BDDK'nın getirdiği sınır kadar döviz varlığına sahip olmak zorunda. Sınır ise şirketlerin döviz varlıklarının 15 milyon TL'yi aşmaması. Eğer 15 milyon TL'yi aşıyor veya şirketin cirosu ile aktif büyüklüğünün yüzde 10'undan fazla dövizi varsa bu şirketler TL kredi kullanamayacak. 15 milyon TL'yi aşmayan şirketler ise sınırı aşmama sözü vererek TL kredi kullanabilecek.

Ufuk Söylemez: “Bu kararla kontrollü kambiyo rejimine girdik”

Ekonomi eski bakanı Ufuk Söylemez “Çok sığ bir politika” olarak değerlendirdiği bu kararın arkasındaki fotoğrafı şöyle yorumladı: “Türkiye bugün itibarıyla şirketler açısından serbest piyasa ekonomisinden çıkarak, kambiyo kontrolüne girmiştir. 1970'ler Türkiye'sine geri döndük. Ama bir fark var: 1970'ler de küresel ekonomi çok cılızdı… Hızla dünya küresel ekonomi sisteminden kopuyoruz.” Söylemez karardan sonra, piyasalar kapalıyken döviz kurlarında yaşanan gerilemeyi ise “Manipülatif amaçlı olabilecek arka kapı döviz satışlarından kaynaklanıyor olabilir” şeklinde değerlendirdi. Söylemez düzenlemenin döviz talebini düşürmek yerine piyasaları daha da tedirgin etme etkisi olduğunu vurguladı. 

Güldem Atabay: KOBİ'ler ve büyüklerin ilk tepkisi önemli

Hafta başında döviz kurlarında hareketin yukarı yönlü olacağını, 17.20 lira üzeri seviyelere yöneleceğini öngören Ekonomist Güldem Atabay, hedefte olan KOBİ'ler ve büyük şirketlerin ilk tepkisinin önemli olduğuna işaret etti. Atabay, “Kamu yine müdahale ederse ki edecektir, sadece geciktirir. Yine rezerv yakmış oluruz. Şirketler BDDK kararına kısa vadede işlerini döndürmek için uyum sağlamaya çalışırlarsa 17 lira ve üzeri beklediğimiz hareket gecikebilir. Ancak eldeki dövizin iyice ülke ve sistem dışına taşınmasıya sonuçlanır” dedi.

16.40 liranın altı için daha fazla tedbire ihtiyaç var

Döviz piyasalarının cuma akşamı BDDK kararına fazla tepki verdiğini belirten Invesitng.com Analisti Şenay Şerefoğlu ise yüksek enflasyon ortamında kurdaki düşüşün devam edemeyeceğini, dolarda 16.40 lira altında hareket için daha fazla müdahale gerektiğini söyledi. Yakında yeni seviyeler görüleceğini öngören Şerefoğlu şimdilik dolarda 16.40-17.15 arası bir hareket beklenebileceğini kaydetti.