Polonya'da medyaya vergi darbesi: Bağımsız medya, bir günlüğüne yayını kesti, halkı 'bizi çok ararsın' diye uyardı

Gazeta Wyborcza, "Hükümet başarırsa, içeriğimizi gerçekten göremeyeceksiniz", TVN24, "Burası en sevdiğiniz programın yayımlanması gereken yerdi" yazısını koydu.

AB üyesi Polonya'da iktidardaki muhafazakar-milliyetçi Hukuk ve Adalet Partisi'nin (PiS) AB mevzuatına aykırı icraatlarına bir yenisini eklemesi, yine protestolarla karşılandı. 

PiS hükümetinin bağımsız medyayı susturma çabası olarak yorumlanan yeni vergi tasarısına karşı bugün gazeteler siyah baş sayfayla çıktı, özel radyo-TV kanalları yayını kesti. 

24 saatlik boykota onlarca haber sitesi de katıldı.

Pandemi medya gelirlerini vurmuşken 

Bu yıl içinde yürürlüğe girmesi beklenen yasa tasarısı, televizyon ve radyo yayıncıları, basılı yayınlar ve internet medya şirketlerinin reklam gelirlerine vergi getiriyor.

Tasarı tam da pek çok medya kuruluşunun koronavirüs pandemisi nedeniyle reklam dahil her türlü gelirlerinin büyük oranda azaldığı dönemde geldi. Hükümet ise yeni vergiyle pandemi nedeniyle sıkıntı yaşanan devlet hizmetlerinin finansmanının karşılanacağını savundu.

'Ortadan kaldırmak için'

45 medya şirketi yayımladıkları ortak mektupta zaten çok sayıda vergi ödediklerini, bunun üstüne reklam vergisinin gelmesinin birçok kuruluşun iflasına yol açacağını belirtti. 

"Pandeminin medyaya yeni ve olağanüstü ağır yük daha getirmek için bahane olarak kullanılmasına kesinkes karşı çıkıyoruz" denilen ortak mektupta, verginin, 'bazı medya kuruluşlarını zayıflatmak ve hatta ortadan kaldırmak, özel kuruluşlar ile tümüyle hükümetin kontrolüne geçen kamu kuruluşları arasındaki eşitsizlikleri derinleştirmek anlamına geleceği' vurgulandı.

'Tek seslilik hakim olur'

Aralarında en çok satan Fakt ve Gazeta Wyborcza'nın da bulunduğu gazeteler baş sayfalarında medyada seçeneklerin ve çeşitliliğin ortadan kaldırılmaya çalışıldığını belirten mesajla çıktı. 

Gazeta Wyborcza'nın baş sayfa açıklamasında "Bu sayfada tüm içeriğimizi görebilmeniz gerekirdi. Hükümetin planı başarıya ulaşırsa, o zaman artık içeriğimizi gerçekten göremeyeceksiniz" denildi. Vergi tasarısı 'özgür medyaya ağır darbe' diye nitelendi.

ABD'li Discovery grubunun sahibi olduğu haber kanalı TVN24, ekrana siyah arka plan üzerinde beyaz harflerle "Burası en sevdiğiniz programın yayımlanması gereken yerdi" yazısını koydu.

'Bağımsız medya olmadan özgür ülke olamaz'

Radio ZET'in web sitesinde "Bağımsız medya olmadan özgür ülke olamaz. Tercih özgürlüğü olmadan özgürlük olmaz" vurgusu yapıldı. 

'Polonya'nın varlığı tehdit altında'

'Polonya medya tarihinde görülmemiş çapta bir protesto sergilendiğine' dikkat çeken Rzeczpospolita gazetesinin genel yayın yönetmeni Boguslaw Chrabota, tasarının 'bağımsız medyayı baskı altına almayı amaçladığı, bu gidişatın Polonya'nın varlığını tehdit eden bir krize dönüşmekte olduğu' uyarısını yaptı.

PiS'in sözcüsüne dönmekle eleştirilen kamusal radyo-televizyon TVP, protesto eylemine katılmadı.

Hükümete göre dayanışma vergisi

Başbakan Mateusz Morawiecki, vergi tasarısını, AB'nin Google, Facebook gibi yüz milyarlarca dolarlık yıllık geliri olan ABD merkezli küresel internet devlerinden vergi alma çabalarıyla bağlantılandırdı.

İnternet devlerinden de vergi alacaklarını söyleyen Başbakan Morawiecki, vergiyi 'dayanışma ücreti' diye niteledi, bunun bağımsız medyanın gelişmesi için daha iyi şartlar yaratırken, sağlık sistemi ve kültür sektörünün finanse edilmesine yardımcı olacağını söyledi. 

Hükümet Sözcüsü Piotr Muller, verginin sadece büyük medya şirketlerini hedef alacağını ve şirketlerin tüm gelirleri ile ne tip reklamlar aldıklarına bakılarak yüzde 2-15 oranında alınacağını belirtti.

Muller, protestocuları da 'vergi ödemek istememekle' suçladı.

PiS'in yerli, milli medya adımları

2015'te iktidara geldiğinden beri kamu yayın kuruluşlarını hakimiyetine alan PiS ülkenin medya ortamını yeniden Polonyalılaştırmaktan söz ederken, aralık ayında devletin petrol şirketi PKN'nin Orlen Polska Press isimli gazete grubunu Alman şirketi Verlagsgruppe Passau'dan satın alması dikkat çekti.

Polonya'nın tekelleşmeyle mücadele kurumunun Agora medya grubu ile Radio ZET'in birleşmesini reddetmesi de siyasi bir karar olarak yorumlandı.

Hem ABD hem de ABD'den tepki

Polonya'nın baş hamisi ABD'deki yeni yönetimden muhaliflere destek geldi. ABD'nin Varşova Maslahatgüzarı Bix Aliu, "Özgür medya, demokrasinin temel taşıdır. ABD her zaman medyanın bağımsızlığını savunacak" diye tweetledi.

AB'nin icra organı Avrupa Komisyonu'nun Sözcüsü Christian Wigand "Üye devletlerden beklentimiz, mali veya diğer politikalarının özgür, bağımsız ve çeşitlilik arz eden medya ekosistemi sağlama görevini etkilememesini sağlamalarıdır" diyerek ekledi:

"Bunun sağlanması, elbette, medya sektörünü çok sert vuran pandemi döneminde her zamankinden de önemli."

Daha önce Polonya devlet medyasını hükümetin propaganda aletine dönüşmekle suçlamış olan Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü, medya boykotunu desteklerken 'PiS'in Kovid-19 bahanesiyle medyayı susturmaya çalıştığını' söyledi.