Kalkınma Ajansları kimi kalkındırıyor? İşte usulsüzlükler

Kamu, özel ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların ‘yerinde ve etkin’ kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek için kaynak aktarmakla sorumlu Kalkınma Ajansları’nın, denetimsiz, mevzuatlara aykırı ve “hatalı” desteklemeler gerçekleştirdiği ortaya çıktı.

Sayıştay’ın Kalkınma Ajansları’na ilişkin 2019 yılı Denetim Raporu’na göre, İstanbul, İpekyolu, Doğu Karadeniz ve İzmir Kalkınma Ajansları’nın tümünde iç denetim yeterince uygulanmıyor. Proje sahibi kuruluşun temsilcisi, ajansın yönetim kurulu toplantısında kendi projesi için oy kullandı, on milyonlarca TL’lik kamu desteği aktarılan projeler, çürümeye terk edildi.

Sayıştay’ın Kalkınma Ajansları’nı denetim raporlarındaki tespitlerden bazıları şöyle:

İSTANBUL KALKINMA AJANSI

Ajansın sahip olduğu malların bir kısmı hiçkimseye zimmetlenmedi. Mal üzerinde sorumluluk sahibi olan kişi bulunmadığından malların herhangi bir sebeple yok olması ya da zarara uğraması durumunda hangi süreçlerin işletileceği belli değil.

DESTEK VERMİYOR

Ajans, 2019 yılında destekleme faaliyetleri için 236 milyon TL kaynak ayırdı. Ancak, destek yıl boyunca 17 milyon TL ile sınırlı kaldı. Yaklaşık 219 milyon TL’lik destek kullandırılmadı. Ajansın elde ettiği gelirler, destekleme faaliyetlerinde yeterince etkin kullanılmadığı için ‘hazır değerleri’ zaman içerisinde artarak ciddi rakamlara ulaştı. 31 Aralık 2019 itibarıyla bu tutar 475 milyon TL oldu.

EKSİK PROJEYE DESTEK

Ajans tarafından Uluslararası Organ Nakli Ağı Merkezi Projesi’ne destek ödemesi yapıldı. Ancak gerekli belge ve bilgiler ışığında incelenmesi ve proje sahasının yerinde görülmesi neticesinde, projenin hukuki açıdan ve uygulama açısından önemli eksiklikler barındırdığı tespit edildi. 70 ülkeye hizmet veren projenin 14 kişi ile başlayan çalışan sayısı bire düştü. Bir kişi ile bu projenin yürütülmesinin mümkün olmadığı vurgulandı.

USULSÜZLÜK OLUŞTU

Kaynak aktarılan proje faaliyetlerinde çok önemli aksamalar olmasına rağmen ajansın izleme görevini yeterince etkin yerine getiremediği, erken uyarı ve usulsüzlük halleri oluşmasına rağmen gerekli adımların atılmadığı tespit edildi. Raporda usulsüzlüğün detayı paylaşılmadı.

İPEKYOLU KALKINMA AJANSI

Ajansla ilgili ilk sorun, muhasebecide tespit edildi. Parasal işlerin ana yürütücüleri arasında yer alan muhasebe sorumlusu, limitlerin üzerinde maaş aldı. Bir yılda yanlış maaş ödemesi nedeniyle fazladan kazandığı tutar, 10 bin 718 TL olarak hesaplandı. Muhasebe yetkilisi, geçmiş yıllara dönük alacaklarını da artırdı ve 11 bin TL daha ek ödeme aldı.

KURUL YOK

Ajansın bölgesel gelişme hedefine yönelik olarak bölgedeki kamu kurum ve kuruluşları, özel kesim, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve yerel yönetimler arasında işbirliğini geliştirmek, ajansı yönlendirmek üzere oluşturulması gereken Kalkınma Kurulu’nun oluşturulmadığı ve bu nedenle 2016 yılından bu yana faaliyet göstermediği tespit edildi.

DENETİM YOK

Ajans faaliyetlerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesi ve kamu kaynaklarının korunması gibi amaçları gerçekleştirmek için gerekli olan iç kontrol sisteminin tam olarak kurulmadığı ve bu nedenle etkin şekilde denetlenemediği belirlendi.

TOPLANMIYORLAR

Yönetim Kurulu’nun her ay toplanması gerekirken bazı aylar bu zorunluluğa uyulmadığı anlaşıldı. Kurulun 2019 yılında 12 kez toplanması gerekirken sekiz toplantı gerçekleştiği görüldü.

KENDİ PROJELERİNE OY

Yönetim Kurulu üyelerinin, mevzuata aykırı olduğu halde temsilcisi oldukları kurumların projeleri ile ilgili oylamalara katılıp görüş bildirdikleri ortaya çıktı.

AKP’Lİ BELEDİYEYE DESTEK

Kalkınma Ajansları destek mevzuatı kapsamında bulunmadığı halde Adıyaman Belediyesi’nin rutin belediyecilik faaliyetine 1.1 milyon TL destek ödemesi yapıldı.

İZMİR KALKINMA AJANSI 

Avans yoluyla nakit ödeme yapılarak karşılanması mümkün olmayan harcamaların yapıldığı tespit edildi. Avans üst limiti hatalı ve fazla belirlendi. 2010’da 10 bin TL olması gereken avans kullanım üst limiti, 10 yıldır 25 bin TL olarak belirleniyor. Ödemesi, “avans” bütçesinden yapılmaması gereken, trafik cezası ödemesi, makam aracı için şemsiye alımı, oto yıkama ve kargo gönderim işlemleri, ajansın ‘avans bütçesi’nden karşılandı.

ZİMMETLENMEYEN MALLAR

Ajansın zimmetlenmeyen taşınır malları bulunuyor. Taşınır malların satın alımı ve çıkışı sırasında taşınır işlem fişi de düzenlenmiyor. Malların sayımları yapılmıyor.

Ajans tarafından başarılı bulunarak destekleme kararı verilen bazı projeler atıl kaldı. Bunlardan ilki, Camilerde Engelsiz Teknoloji Uygulamaları Projesi. İzmir’de, turistik ve tarihi değeri olan 13 camide engellilerin rahat kullanımı için tadilat yapıldı. Proje kapsamında temin edilen büfeler proje bittiği günden bu yana çalışmıyor. Bu büfelerin artık faaliyet gösteremeyecek kadar zarar gördüğü de belirlendi. Ortopedik engelli bireylerin tekerlekli sandalye şarj istasyonuna ulaşmaları için var olması gereken rampaların hiç yapılmadığı da tespit edildi.

Hüseyin Şimşek/Birgün