Johnson Mektubu’ndan 55 yıl sonra Türkiye’ye ağır S-400 tehdidi

ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a bir mektup göndererek Türkiye’nin Rusya’dan S-400 alımı kararından 31 Temmuz’a kadar vazgeçmemesi durumunda Türkiye’nin yeni nesil savaş uçağı F-35 programına katılımının askıya alınacağını bildirdi. 

ABD bir süredir devam ettirdiği yaptırım baskısını Akar’a gönderilen mektupla resmileştirdi. Shanahan tarafından Bakan Akar’a 6 Haziran’da gönderilen mektup, önceki gün ilk olarak Amerikan Bloomberg ajansı tarafından duyuruldu. Daha sonra mektup, Washington’daki gazetecilere de sızdırılarak sosyal medya üzerinden yayımlandı.

Patrick Shanahan, Bakan Akar’ın kendisine 6 Nisan’da gönderdiği mektuba teşekkür ederek başladığı mektubunda Türkiye’nin Rusya’ya S-400 eğitimi alması için personel gönderdiği haberlerinden “hayal kırıklığı” duyduklarını, Türkiye’nin S-400 tedarikine devam etmesi durumunda F-35 savaş uçağı projesinden çıkartılacağını belirterek, “Türkiye S-400’lerin teslimatını gerçekleştirirse F-35’leri alamayacak” ifadelerini kullandı.

Türkiye’nin F-35 programına katılımının 31 Temmuz itibarıyla askıya alınmasının planlandığını bildiren Shanahan, 12 Haziran’da yapılacak yıllık F-35 icra kurulu toplantısının da Türkiye’nin katılımı olmaksızın gerçekleştirileceğini söyledi. Shanahan, “Türkiye’nin S-400 alımından vazgeçme seçeneğinin de halen bulunduğunu” kaydetti.

CAATSA yaptırımları

Türkiye’nin F-35 projesinden çıkartılmasının, “Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası” (CAATSA) yaptırımlarından bağımsız olduğunu da belirten Shanahan, Türkiye’ye ayrıca bu kapsamda yaptırım uygulanabileceğini de ima ederek “ABD kongresinde, Türkiye’nin S-400’leri alması halinde CAATSA yaptırımlarına maruz bırakılması konusunda iki partili (Cumhuriyetçi ve Demokrat) bir mutabakat bulunmaktadır” dedi.

MSB'den açıklama

Milli Savunma Bakanlığı, S-400'leri almaktan 31 Temmuz'a kadar vazgeçmemesi hâlinde Türkiye’yi F-35 programından çıkaracağını duyuran ABD’nin restiyle ilgili açıklamada bulundu. Açıklamada, “ABD Savunma Bakan Vekili (Patrick) Shanahan tarafından Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'a bir mektup gönderilmiştir. İki ülke arasındaki savunma ve güvenlik konularını kapsayan söz konusu mektupta, mevcut sorunlara stratejik ortaklık çerçevesinde ve kapsamlı güvenlik işbirliğini muhafaza edecek şekilde bir çözüm bulunması yönünde beklenti dile getirilmekte ve görüşmelere devam edilmesinin önemi ifade edilmektedir” denildi.

Rusya’ya bağımlılık

 

Shanahan, Türkiye’nin S-400 “ısrarının” Türkiye’deki “iş alanlarında ve uluslararası ticarette kayıplara yol açacağını” da dile getirirken “Türkiye’nin S-400 tedariki, F-35 gibi platformların güvenliğini tehdit etmesinin yanı sıra ülkenizin ABD ve NATO bünyesinde işbirliğini geliştirme ve koruma imkânlarını aksatacak, Türkiye’nin Rusya’ya stratejik ve ekonomik aşırı bağımlılığına yol açacak ve Türkiye’nin savunma sanayii ve iddialı ekonomik kalkınma hedeflerini baltalayacaktır” ifadelerine yer verdi.

Ankara’da çözüm beklentisi

MSB ise mektubu doğruladı, ancak yapılan açıklamada yaptırım tehditlerine hiç değinilmemesi dikkat çekti. Shanahan’ın mektubundaki ağır ifadelere karşın Bakanlık, mektupla ilgili yaptığı açıklamada “İki ülke arasındaki savunma ve güvenlik konularını kapsayan söz konusu mektupta, mevcut sorunlara stratejik ortaklık çerçevesinde ve kapsamlı güvenlik işbirliğini muhafaza edecek şekilde bir çözüm bulunması yönünde beklenti dile getirilmekte ve görüşmelere devam edilmesinin önemi ifade edilmektedir” ifadelerine yer verdi.

JOHNSON MEKTUBU’NDAN 55 YIL SONRA

ABD’nin 6 Haziran mektubunda S-400 alınırsa Türkiye’nin Rusya’ya “aşırı - bağımlı” hale geleceği iddiası yer alıyor. ABD Başkanı Lyndon Johnson da, 5 Haziran 1964’te Başbakan İsmet İnönü’ye, Türkiye’yi Kıbrıs’a müdahil olursa silah ambargosu ve NATO’dan tecritle tehdit eden mektubu yolladı. İnönü o mektuba, Soğuk Savaş atmosferi içinde Sovyet yönetimindeki Moskova’yla yakınlaşma ima eden “Yeni bir dünya kurulur, Türkiye de orada yerini alır” cevabını vermiş, ABD ile ilişkiler farklı bir rotaya girmişti.

Türkiye’nin ürettiği parçalara iptal sinyali

Önceki gün gazetecilere Türkiye’nin F-35 programından çıkartılması konusunda yapılan hazırlıklarla ilgili brifing veren ABD Savunma Bakanlığı Müsteşarı Ellen Lord, F-35’lerin gövdesi ile iniş takımının büyük bölümünün de aralarında bulunduğu 937 parçasının Türk şirketler tarafından üretildiğini belirterek “Bu konuda Lockheed Martin ile uçak boyutunda, Pratt&Whintney ile motor boyutunda alternatif kaynak bulunması konusunda çalışıyoruz” dedi.

25 milyar dolarlık 116 sipariş var

NATO ülkelerinin yeni savaş uçağı olması planlanan F-35 müşterek taarruz uçağı, Amerikan Lockheed Martin şirketi tarafından Türkiye, ABD, İngiltere, İtalya, Hollanda, Danimarka, Norveç, Kanada ve Avustralya’nın ortaklığıyla üretiliyor. İsrail, Japonya ve Güney Kore ise F-35’in alım taahhüdü olan müşterileri konumunda. 
Türkiye’nin halihazırda yaklaşık 25 milyar dolar bedelle toplam 116 adet F-35 siparişi bulunuyor. Bugüne kadar dört adet F-35 uçağının mülkiyeti Türkiye’ye verildi ancak uçaklar Türk pilotların eğitiminin tamamlanması için ABD’de bulunuyor. Olağan takvimin işlemesi durumunda ilk iki F-35’in kasım ayında Türkiye’ye getirilmesi planlanıyordu.

‘Yeteneklerinden yararlanır’

NATO Avrupa Yüksek Müttefik Komutanı Orgeneral Tod Wolders, S-400 hava savunma sistemlerinin NATO sistemleriyle birlikte çalışamayacaklarını söylerken S-400’lerin F-35 savaş uçaklarının “yeteneklerinden yararlanmaya çalışacağını” öne sürdü.

Öte yandan ABD Savunma Bakanlığı Müsteşarı Ellen Lord, daha önce ABD Başkanı Donald Trump’ın “olumlu baktığı” yönünde haberler çıkan Türkiye’nin ABD’ye yaptığı S-400 radarlarının, F-35’lerin gizli bilgilerini ele geçirerek Rusya’ya aktarıp aktarmayacağının tespiti için ortak çalışma grubu teklifiyle ilgili olarak “Başından beri S-400’le ilgili teknik riskleri tartışmayacağımız konusunda çok tutarlı olduk” ifadelerini kullandı.