İtalyan aşkı pahalıya patladı: İki yılda bitecekti 12 yılda tamamlanabildi

Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ), Türkiye hava sahasını tek merkezden yönetme hedefiyle başlatılan SMART projesini 2006 yılında en geç 2 yılda bitirilmesi koşuluyla 86 milyon 700 bin Euro'ya İtalyan Selenia firmasına ihale etti.

İhaleyi alan ve o dönem Türkiye'nin sıcak ilişkiler geliştirdiği İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi ile ilişkilendirilen Selenia firması, tazminattan kurtulmak için iki yılda bir isim değiştirerek açılan her yeni ihaleyi kazanmayı başardı. Ancak proje geçen yıllara rağmen bir türlü tamamlanamadı.

İtalyan firma, her seferinde iflas ettiğini öne sürerek, Alenia, Selex, SystemIntegrate, Selex, Fi Machanic Cop. ve tekrar Selex olarak tam 6 kez isim değiştirdi.

DHMİ'nin açtığı her yeni ihaleye tek başına davet edilen İtalyan firma projeyi 12 yıl sonra 2018 yılında tam 150 milyon Euro'ya tamamlayabildi. Bu bedel sadece yazılım, cihazlar ve montaj bedeli olarak ödendi.

Ankara, İstanbul, İzmir ve Antalya'da yapılan hizmet binaları/teknik bloklar için harcanan paralar bu rakama dahil değildi.

TESLİM ALINDIĞINDA ESKİMİŞTİ

SMART projesi tamamlandı ancak 12 yıl havacılık teknolojisi için çok uzun bir süreydi. Bu nedenle DHMİ derhal eskiyen bazı teknolojileri günün koşullarına uygun hale getirmek üzere yeni bir ihale açmak zorunda kaldı. Teknolojinin güncellenmesi ve İstanbul Havalimanı ile entegrasyonu üstyapı işini İspanyol Indira firmasına verdi.

Altyapıdaki güncelleme işinde ise yine İtalyanlar ortaya çıktı. Selenia firması bu defa adını “Leonardo” olarak değiştirerek SMART projesinde altyapıdaki eksiklikleri tamamlamak için açılan yeni ihaleyi de kazandı. Bitti denilen proje için çalışma yeniden başladı. Eksiklerin tamamlanması ve güncelleme işlerinin ne kadara ihale edildiği henüz kamuoyuna yansımadı ancak uzmanlar rakamın yaklaşık 100 milyon Euro'yu bulabileceğini belirtiyor.

SMART PROJESİ

Türkiye'nin 1980'lerin teknolojisine sahip tüm hava trafik sistemini yenileyecek kapsamlı bir yatırımı içeren SMART projesiyle Türkiye hava sahasının Ankara'daki tek merkezden kontrol edilmesi amaçlanıyor. Bu merkez, yeni nesil altyapısı ile hava sahasını daha verimli kullanacak.

Böylece Türkiye üzerinden uçan trafik daha iyi yönlendirilip mevcut kapasite artırılacak. Sistem, aynı anda binden fazla aktif uçuş planını yöneten 20'den fazla uzaktan kumanda kulesini birbirine bağlıyor. Proje ile bazı iç hat uçuşlarının kısalması, yolcuların zamandan tasarruf etmesi, şirketlerin maliyetlerinin aşağıya inmesi de hedefleniyor.

DHMİ'nin tarihi benzer ihalelerle dolu

SMART ihalesiyle ilgili tüm detayları, Türkiye'nin havacılık otoritesi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nde o dönem Genel Müdür Yardımcısı pozisyonunda bulunan Oktay Erdağı, yayımladığı yeni kitabında açıkladı. “Havada Oraj” adlı kitabının ilk baskısının tükendiğini ve ikinci baskıya girdiğini vurgulayan Erdağı, “Yazdıklarımın tek kelimesi için dahi bir yalanlama ya da düzeltme talebi gelmedi” dedi.

Erdağı, “DHMİ'nin tarihi bu ve benzeri siyaseten yapılmış yüzlerce işlerle ve ihalelerle doludur. Bu işlere kendilerini alet eden bürokratlar da siyaseten rüşvet yiyerek görevde daha uzunca bir süre kalmak beceresini gösterirler” diye konuştu.

Oktay Erdağı, Türk havacılığının 12 yılda kaybettiği zamanın ve paranın, “Finansman Eurocontrol tarafından sağlanıyor” bahanesiyle örtülmeye çalışılmasını da sert bir dille eleştiriyor.

Yusuf Demir/Sözcü