Demir Tatlısı İtalya ve dünyaya Osmanlı'dan gitmiş

Demir Tatlısı İtalya ve dünyaya Osmanlı'dan gitmiş

Osmanlı Mutfağı Araştırmacısı Priscilla Mary Işın, Anadolu'nun en eski tatlarından demir tatlısının, Osmanlı topraklarından önce İtalya'ya, sonra da tüm dünyaya yayıldığını söyledi.

Demir Tatlısı İtalya ve dünyaya Osmanlı'dan gitmiş
16px
24px
02.07.2009 05:12
ABONE OLgoogle

Işın, demir tatlısının lokantalarda, pastahanelerde yapılabilecek bir tatlı çeşidi olduğunu, tatlının en çok Erzurum'da yapıldığını anlattı.
Tatlıyı Erzurum'daki lokantalarda bulamadığını, sorduğunda da, demir tatlısının evde yapılan bir tür olduğunu söylediklerini dile getiren Işın, "Ancak bu çok zor bir tatlı değil. Lokantalarda da yapılabilir. Bu tatlı özel bir demirle yapılır. Erzurum'a gidince, eski demir kalıpları bulmak istedim. Ancak Erzurum'da evlerde herkes eski demirleri atmış. Bugün yeni ve kara saçtan yapılan bir demir kullanıyorlar" dedi.

Tatlının Anadolu'da yüzyıllara dayanan bir geçmişinin olduğunu anımsatan Işın, Kilitbahirli Mahmud Nedim'in 1900 tarihli yemek kitabında Doğu Anadolu mutfağına ait tarifler arasında, demir tatlısının da bulunduğunu kaydetti.
Mahmud Nedim'e göre demir kalıpların en iyilerinin Erzurum'da yapıldığın ı ifade eden Işın, demir tatlısının İstanbul gibi uluslararası ilişkileri ve batılılaşma etkisi yoğun olan şehirlerde yapılmayıp, Anadolu şehirleri yayg ın olarak bilinmesinin, Anadolu halk mutfağında köklü bir gelenek olduğunun göstergesi olduğunu söyledi.

Işın, şöyle konuştu:
"Anadolu'da birçok bölgeye yayılmış olmasından, bu tatlının epey eski tarihe dayandığı anlaşılıyor. Erzurum'dan başka demir tatlısının Bitlis, Erzincan, Malatya, Gaziantep, Zonguldak Çaycuma, Kastamonu İnebolu, Uşak Ulubey, Bursa, Eskişehir ve Bolu'da yapıldığını çeşitli kitaplar, sözlü ifadeler ve internet sitelerinden öğrenilmekte. Ayrıca bu tatlı, başka ülkelerde de biliniyor. Suriye, İtalya, Fransa, Almanya ve ABD'de eskiden beri yapılmış. İtalya'da kullanılan demir tatlısı kalıpları, Bartolomeo Scappi'nin 1570 tarihli yemek kitabında resimlenmiş. Nitekim, demir tatlısının İtalya'dan Fransa'ya ve oradan ABD'ye yayıldığı söylenebilir. İtalya mutfağı eskiden beri doğu mutfağıyla yoğ un etkileşim içindeydi. Bu etkinin daha çok doğudan batıya yönelik olduğu da biliniyor. Demir tatlısının 16. yüzyılda İtalyan mutfağına Osmanlı topraklarından gittiğini düşünebiliriz."

Bugün Erzurum'da kullanılan demir tatlısı kalıplarını, 80 yaşındaki demir ustası Talat Dürüst'ün yaptığını belirten Işın, ustanın bu kalıpları kara saçtan yaptığını ifade etti.
Işın, demir tatlısı kalıbının geçmiş yıllarda dökme demir kullanılarak yaptırıldığını, her ailenin kendine özgü bir demir kalıbı olduğ unu öğrendiğini kaydetti.
Tatlı yapılırken her ailenin kendine özgü bir şekli olduğuna dikkati çeken Işın, "Bir nevi tatlı kalıbı, ailenin arması gibi olurmuş. Eskiden bir aile bu tatlıyı yapıp ikram ettiğinde veya bir komşuya yolladığında, hangi ailenin tatlıyı gönderdiği anlaşılırmış" dedi.

Tatlıda kullanılan demir kalıbın yıkanmaması gerektiğini anlatan Işın, bunun da tatlının püf noktalarından biri olduğunu söyledi.
Işın, "Bu demirin deterjanla yıkanmaması lazım. Hamur çok yumurtalı ve az sulu. Odun kömürü ateşi gerekiyor. Ancak bugün artık odun ateşi kullanılmıyor" diye konuştu.
Demir tatlısı, geometrik şekilli dökme demir kalıplara dökülen suluca kıvamda yumurtalı bir hamurdan yapılır. Bir tencerede kızdırılan sade yağ veya sıvı yağa bu kalıplardan biri sokulup ısıtılır, sonra sulu hamura kal ıp batırılır ve tekrar yağa sokulur. Bir kaç saniye sonra kalıbın şekli almış hamur, kalı ptan düşer. Pembeleşince yağdan çıkarılır, üzerine pudra şekeri veya şerbet atılır. Hafif, nefis ve görünümü hoş bir tatlı olur. 

E-Bülten Aboneliği
İş, Ekonomi ve Cemiyet hayatının özel gündemi Patronlar Dünyası'nda... Günlük E-Bülten'imize abone olun, Patronlar Dünyası ayrıcalıklarını yaşayın.
Patronlar Dünyası ile Bir Adım Önde