7 küresel günah

Hıristiyanlık inancındaki 'yedi ölümcül günah' küresel ekonomide yaşanan çıkmazı tarif ediyor. Dünya, bencil, açgözlü, tembel, işgüzar ve obur yapı yüzünden küresel kriz riskini yeniden yaşıyor

Dünya ekonomisi uzun bir dönem hiç bu kadar kötü bir çıkmazın içine girmemişti. Tıpkı 1929 Büyük Buhranı'nda olduğu gibi kriz, benzer neden ve sonuçlarla kendini 2008'de yeniden gösterdi. Dünya piyasalarını sarsan ve adeta ekonomik sistemin yeniden dizayn edilmesine yol açan bu küresel finansal depremin yaraları henüz sarılmamışken, şimdi ikinci bir dalganın dünya ekonomisini vurup vurmayacağı korkusu yaşanıyor.

Bu ekonomik depremler ne ilkti ne de son olacak. Ve bu krizlerin temelinde yine insanoğlunun yarattığı ekonomik günahlar yatıyor. Tıpkı Hıristiyanlık inancındaki 7 ölümcül günah gibi... Küresel ekonomiye yön veren ve etkileyen şirket ve yöneticilerinin aldığı kararlar ve dünya liderlerinin tutumları bugünkü krizlerin, resesyonun ve ileriye dönük belirsizliğin de öncelikli sebepleri arasında yatıyor. Tarih boyunca insanoğlunun başına büyük dertler açan günahların bir değişik versiyonu bugün yine küresel ekonomiyi tehdit ediyor. Krizler ve sonuçları tarihin akışına göre değişse de ekonomik günahlar genelde her dönem aynı: Tembellik, açgözlülük, hırs, işgüzarlık, hırsızlık, bencillik ve oburluk.

'7 ÖLÜMCÜL GÜNAH' KAVRAMI NEREDEN GELİYOR?
 Yedi Ölümcül Günah, Hıristiyanlık inançlarına göre 'Yedi Büyük Günah', 'Temel Günahlar', 'Kardinal Günahlar' olarak da bilinir. Roma Katolik Kilisesi'nin görüşleri çerçevesinde Papa I. Gregory tarafından düzenlenen, insanın hayatı boyunca sakınması gereken 7 kötülüktür:
1- Acedia: Tembellik, miskinlik
2- Avaritia: Açgözlülük
3- Luxuria: Şehvet düşkünlüğü
4- Invidia: Kıskançlık, hasetlik
5- Gula: Oburluk
6- Ira: Öfke, yıkıcılık, gazap etmek
7- Superbia: Kibir, kendini beğenmişlik

DÜNYA EKONOMİSİNİ UÇURUMUN EŞİĞİNE GETİREN 7 ÖLÜMCÜL EKONOMİK GÜNAH
 1- Tembellik:
 Global ekonominin büyümesini sağlayan gelişmekte olan ülkelerin aksine sırtlarını üyesi oldukları birliklere dayayarak sistemden nemalanan ülkeler de var. Başını Yunanistan'ın çektiği ülkeler ürettiğinden fazla tüketen yapısıyla küresel ekonomik sistemi alaşağı edebiliyor. Euro Bölgesi'ndeki mali batağa saplanan Yunanistan, İrlanda ve Portekiz için şuana kadar onaylanan kurtarma yardımının toplamı 380 milyar euro.

2- Açgözlülük:
 2008'deki krizde 'batamayacak kadar büyük' olarak tanımlanan Lehman Brothers artık yok. Nedeni ise tıpkı Lehman'ın o dönemdeki CEO'su olan Dick Fuld'a takılan lakap olan 'açgözlülük'. Uluslararası şirketlerin yöneticilerinin gelirleri 2008 öncesinde, çalışanlarının aldığı maaşın 277 katı idi. Krizde bu oran tepki üzerine 185 kata düştü ama şimdi yine 200 katı aştı.
 
3- Hırs:
 Krizleri fırsat bilerek piyasaları manipüle etmekten çekinmeyen hedge fon şirketleri ve spekülatörlerin hırsı kendileri için milyarlarca dolarlık getiri sağlasa da küresel ekonomiye faturası ağır oluyor. İkinci bir dip kaygısı ile sarsılan piyasalarda spekülasyonların da etkisiyle büyük kayıplar yaşandı. Son 3 haftada küresel hisse senedi piyasalarındaki kayıp 6.8 trilyon doları buldu.
 
4- İşgüzarlık:
 Krizin çıktığı andan itibaren rasyonel kararlar alamayarak ülkeleri adil ve doğru şekilde notlamayan kredi derecelendirme kuruluşlarının piyasaları dalgalandırması da krizdeki domino etkilerinden biri. Moody's, S&P ve Fitch, Euro Bölgesi'ndeki krizde ülke notlarını uzun süre düşürmedi. Sonrasında ise ardı ardına dörder basamak not indirdi ki bu da piyasaları adeta vurdu.

5- Oburluk:
 Mart 2009'da ilk tur varlık alımına giderek piyasaya 1 trilyon dolarlık ek likidite süren ABD, 2010'un martında ikinci tur varlık alım programıyla piyasaya 600 milyar dolar sürdü. ABD'nin üçüncü bir parasal gevşeme programına başlaması beklenirken, Avrupa Merkez Bankası da tahvil alımına başlayarak euro basmaya yeşil ışık yaktı. Paradan para kazanma alışkanlığı ile oluşan balonlar mali sistemi tehdit ediyor.

6- Hırsızlık:
 Kurdukları saadet zincirleri ile piyasaları 65 milyar dolar dolandıran Bernard Madoff gibi isimler, krizle birlikte ortaya çıktı. Dolandırıcılar, kırılgan bir ortamda yatırımcıların güven kaybına uğramasında büyük etkiye sahip. Buna paralel, kara para aklama ve vergi kaçakçılığı ile dünya ekonomisi her yıl yaklaşık 1.7 trilyon dolarlık kayba uğruyor. Sistemdeki bu kara delikler yüzünden küresel ekonominin toparlanması sekteye uğruyor.
 
7- Bencillik:
 Küresel ekonomik krizde kendi üreticilerini korumak adına korumacılık kalkanına sarılarak uluslararası ticarete darbe vuran devlet anlayışı her dönem mevcut. Bunun en somut örneğini ise ABD ve Avrupa ülkeleri ile birlikte Arjantin, Çin ve Rusya sergiliyor. Global Trade Alert verilerine göre bugün dünyada ticari korumacılığa yönelik 1,055 farklı önlem var. Bariyerleri en yüksek tutanlar ise 227 korumacı önleme sahip olan AB ülkeleri.

İrfan Donat/Sabah