Tekstilde fasoncu sıkıntısı başladı

Özbey Men'in haberi

Esprit, Hugo Boss, Adidas, H&M, Zara, Marks&Spencer, Massimo Dutti, Aldi, Tchibo... Ünlü markaların sahibi perakende devleri için en büyük üretim üssü Türkiye oldu. Çin’le yarışı kazanan Türk firmaları yeni yatırımlar yapıyor...

TÜRKİYE global kriz sürecini iyi değerlendirdi. Türk firmaları bu süreçte özellikle tekstil ve konfeksiyonda en büyük rakibi Çin’in bir adım önüne geçti. 

Üretim kalitesinin yükselmesi, hızlı mal teslimi, iyi maliyet analizleri gibi bir dizi gelişme ile birlikte dünyanın önemli markaları üretim üssü olarak Türkiye’yi tercih etmeye başladı. Hal böyle olunca çok sayıda üretici yeni hatlar kurarak kapasite artırma yoluna gitti. Ve holding cirosuna sahip dev fasoncular ortaya çıktı.

Bu arada marka olmak için yola çıkan firmaların da gerek Türkiye’de gerekse yurtdışında mağazalar zinciri oluşturma çabaları sürüyor. Türk hazır giyimcilerin yıldızının yeniden parlamaya başladığını açıklanan son ihracat rakamları da gösteriyor. 2009 Mart ayında 970 milyon dolar olan Türkiye’nin hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı, 2010’un Mart ayında yüzde 28 artışla 1 milyar 244 milyon dolara çıktı. 2010’un ilk 3 aylık rakamları da umut verici. 2009’un ilk çeyreğine göre yüzde 15 artış gösteren hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı, 3 milyar 558 milyon dolar oldu.
Ama biz asıl hızlı büyümenin olduğu her iki alanda da yani hem fason üretim hem de markalı ürün konusunda atağa kalkan firmaları mercek altına aldık...
Yeni yatırımlarını, istihdam politikalarını inceledik. Devlerin tamamının yeni dönemde alt fasonculara yeni yeni iş alanları yaratacağı dikkat çekiyor.
İşte tekstil ve konfeksiyon devlerinin yeni yol haritası...

Yeşim Tekstil
35 FASONCUSU VAR
Hazır giyim sektöründe az sayıdaki entegre firmalardan biri. 1983 yılında Bursa’da kurulan şirket, iplikten mamul ürüne kadar tüm işlemleri kendi bünyesinde yapıyor. Günde 55 ton örme, 70 ton boyama, 100 bin metre baskı, 150 bin adet hazır giyim üretme kapasitesi var. Ayrıca günde 60 bin adet de ev tekstili üretiyor.
Türkiye’nin en büyük ihracatçı firmalarından biri olan Yeşim Tekstil, 2009 yılında 297 milyon dolar ciro elde etti. Bunun 200 milyon dolarlık bölümünü ihracat gelirleri oluşturuyor. İhracatının da yüzde 80’ini hazır giyim satışından elde etti.
Yeşim Tekstil, müşterilerinden gelen siparişlerin yüzde 35’ini kendi bünyesinde üretiyor. Geri kalanını ise yurtiçi ve yurtdışındaki çeşitli firmalarda fason ürettiriyor. Bursa, İstanbul, Denizli, Uşak, Manisa ve Adıyaman’da Yeşim’e iş yapan 35 üretici var. Yeşim’in Moldova ve Mısır’da da iş verdiği firmalar bulunuyor. Sipariş adetleri artıkça bu firmaların sayısı da çoğalıyor. 3 bin kişiyi istihdam eden Yeşim Tekstil, fason firmalarda çalışanlarla birlikte 10 bin kişiye iş imkanı sağlıyor.
Üretim yaptığı perakendeci firmalar arasında Nike (Hollanda, Amerika), Zara, Pull&Bear, Massimo Dutti (İspanya), Esprit, Hugo Boss, Tchibo, Schlafgut (Almanya), Gap, Banana Republic ve Old Navy (Amerika) var.
Bu firmalar örme ürün kategorisindeki alımlarının büyük bölümünü Yeşim’den yapıyorlar. Hatta Alman Schlafgut, Türkiye’deki tüm üretimini Yeşim Tekstil’e yaptırıyor.
Bu firmaların üretim merkezi olarak Yeşim Tekstil’e seçmelerinin en önemli nedeni firmanın entegre bir kuruluş olması. Son yıllarda kumaş üretiminde attığı adımlar da bu perakendeci şirketleri Yeşim’e yönlendirmeye başladı.

Bakon Giyim
ÜNLÜ MARKALARIN PANTOLONCUSU
1996 yılında kurulmuş. Şirketin Samsun-Bafra ve Ordu-Ünye’de olmak üzere 2 fabrikası var. Bunlardan Ünye’deki fabrikasında örme, Bafra’daki tesisinde ise dokuma konfeksiyon üretimi yapıyor. Bafra dokuma fabrikasında sadece yıkamalı blucin ve gabardin pantolon üretiyor. Bu tesis pantolon üretiminde Türkiye’de en büyük kapasiteye sahip işletmelerin başında geliyor. 500 kişinin çalıştığı tesisin kapasitesi yıllık 1.5 milyon adet.
250 kişiyi istihdam ettiği Ünye’deki fabrikasında ise başta eşofman ve tişört olmak üzere yılda 1 milyon parça dış giyim üretimi gerçekleştiriyor. Bakon Giyim’e üretim yaptıran firma sayısı bir hayli fazla. Ancak özellikle Zara ve Berchka’nın dünyadaki önde gelen tedarikçilerinden. Bu firmaların yanı sıra Lee, Wrangler, Trussardi gibi markaların sahibi perakendeci devlere de üretim yapıyor. Bakon ayrıca Türk blucin markası LTB’nin (Little Big) de tedarikçisi.

Kazova Triko
ÇOCUK TRİKOSUNA GİRİYOR
Geçmişi Tahtakale’deki Kazova Han’a dayanıyor. Triko üretimine 1960 yılında başlamış. Bomonti’deki fabrikasının yıllık kapasitesi 1 milyon adet. Üst gelir grubuna hitap eden dünyaca ünlü markaların neredeyse tamamı trikoyu bu firmaya ürettiriyor. Kazova’ya üretim yaptıran bu firmalar arasında Alman Marc O’Polo, Daks ve Falke, İsveçli Pucko ve Gant, İtalyan Armani ve Ermenegildo Zegna gibi mağaza zincirleri bulunuyor. Türk firmaları Vakko, İGS, Sarar ve Ramsey de triko koleksiyonlarını Kazova’ya hazırlatıyor. 230 kişinin çalıştığı Kazova, entegre bir tesis. Boyalı iplik alan firma dokuma dahil tüm üretimi kendi bünyesinde gerçekleştiriyor.
Triko üretiminde yarım asrı geride bırakan firma bugüne kadar sadece Avrupa’ya değil Japonya’dan ABD’ye kadar birçok ülkeye ihracat gerçekleştirmiş. Hatta Çin’den bile sipariş almış. Bay ve bayan trikosu üreten firma bu sıralar çocuğa da girme hazırlığı içinde. Çünkü İspanyol bir perakende grubundan çocuk trikosu üretimi için teklif almış.
Kazova Trikotaj Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Somuncu, triko sektörünün sıkıntıda olduğunu ancak üst markalara üretim yapmaları ve fiyattan taviz vermemeleri nedeniyle sektördeki sıkıntıdan etkilenmediklerini belirtiyor. Kazova’nın en önemli avantajının ince triko üretimi olduğunu da belirten Somuncu, “Avrupa’da en ince trikoyu üretebilen birkaç firmadan biriyiz” diyor.

Ünlü Tekstil
KRİZDE FABRİKA KURDU
Sabri Ünlü tarafından 1992 yılında Hollanda’da kurulmuş bir şirket. Sabri Ünlü o yıllarda hazır giyim üretiminin Avrupa’da maliyetlerin artmasına bağlı olarak Türkiye’ye kaydığını görünce şirketini 1992 yılında Türkiye’ye taşımış. 1992 yılında Bayrampaşa’da küçük bir atölye kurarak Hollandalı Bandolera isimli firmaya bayan dış giyim üretmeye başlamış. Bandolera’nın siparişleri arttıkça Sabri Ünlü de atölyesini büyütmüş. Üretim yerini önce Eyüp’e taşıyan Sabri Ünlü, 1998 yılında Ümraniye’de 13 bin metrekare kapalı alanı olan kendi fabrika binasını kurmuş. 2000 yılına kadar sadece Bandolera’ya üretim yapan Ünlü Tekstil, o yıldan itibaren Gap, Next, Mexx, Kookai, Oasis gibi yüzlerce mağazaya sahip perakendeci devleri de müşterileri arasına katmaya başlamış. Bir süre sonra yeri yeniden dar gelmeye başlayınca yine Ümraniye’de bulunan bugünkü tesisi kurmuş. Üstelik bu yatırımı kriz ortamında gerçekleştirmiş. Yaklaşık 12 milyon dolara mal olan ve 2009 başında faaliyete geçen bu tesiste yılda 1 milyon 700 bin parça bayan dış giyim üretiliyor. Ünlü Tekstil bugün Mexx ve Kookai’nin yanı sıra Marc O’Polo, More&More ve Zara’nın önemli tedarikçilerinden biri. Firmanın bu başarısında, uyguladığı “verimlilik ölçüm ve takip sistemi”nin büyük payı var. Firma bu sistem sayesinde tüm çalışanlarının verimliliğini anlık olarak ölçebiliyor. Böylece model çeşitliliğinden ve adet düşüklüğünden kaynaklanan zaman kayıplarını minimuma indiriyor.
Dokuma bayan dış giyim üretiminde uzman olan Ünlü Tekstil, sadece verilen siparişleri üretmekle kalmayıp Avrupalı markalara koleksiyon da sunuyor. Hatta koleksiyonlarını zenginleştirmek ve ortak projeler üretmek amacıyla kumaş üreticileriyle yoğun bir işbirliğine girmiş durumda.

Hey Tekstil
3 FABRİKA DAHA KURUYOR
Örme hazır giyimde Türkiye’nin en büyük ihracatçılarından biri olan Hey Tekstil, 1992 yılında 500 metrekarelik bir atölyede işe başlamış. Hey Group çatısı altında bugün 7 şirketi var. 4 bin çalışanı bulunan grup, 2009 yılında 200 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi.
Tümünde hazır giyim üretimi yaptığı toplam 8 fabrikası var. Bunların 4’ü İstanbul’da. Diğer tesisleri ise Çankırı Çerkeş, Nevşehir Hacıbektaş, Kastamonu Tosya ve Batman’da bulunuyor. Bu tesislerin yıllık üretim kapasitesi toplamı 25 milyon adet. Batman’daki işletmeyi büyütmek amacıyla organize sanayi bölgesinde 10 bin metrekarelik yeni bir tesis daha kuruyor. Bu işletmede bin kişinin istihdam edilmesi planlanıyor. Firmanın ayrıca Kırıkkale ve Nevşehir’de de üretime yönelik yeni yatırımları sürüyor. Bu tesislerde ise toplam 800 kişiye istihdam sağlayacak.

Üretiminin tamamını Avrupa’ya ihraç eden Hey Tekstil’in müşterileri arasında birçok ünlü marka var. Firma, Alman Esprit ve Tom Tailor ile İngiliz Debenhams’ın dünyadaki tüm tedarikçileri arasında ilk sıralarda geliyor. Bunun dışında S. Oliver (Almanya), Zara, Bershka, Massimo Dutti (İspanya), H&M (İsveç), Only, Vero Moda (Danimarka), Top Shop, Evans (İngiltere), Morgan ve Etam’a (Fransa) da üretim yapıyor. Bu zincir mağazalara üretim yaparken 200 firmaya fason iş veriyor.
Hey Tekstil’in tüm bu perakendeci şirketlerin önde gelen tedarikçilerinden biri olmasında üretim kapasitesinin büyüklüğünün yanı sıra tasarım ve dizayn altyapısına sahip olması da önemli bir etken. Hey Tekstil’in moda trendlerini yakından takip edip müşterilerine modaya uygun koleksiyonlar sunmak amacıyla Paris, Londra, Milano, Barselona ve Köln’de kendi tasarım ofisleri var.

Örma Tekstil
ANADOLU’DA FASONCU ARIYOR
Yaklaşık 20 yıl önce kurulan Örma Tekstil, Delta Yatırım Holding’e ait. İnşaat, enerji, turizm ve denizcilik sektörlerinde de faaliyet gösteren holdingin tekstil ve konfeksiyon sektöründe Erma Tekstil, Burcu Tekstil ve Deba Tekstil olmak üzere 3 şirketi daha var. Bu şirketlerin 3’ü İstanbul’da, biri de Düzce’de olmak üzere 4 tesisi bulunuyor.
Delta Yatırım Holding’in tekstil sektöründeki 4 şirketi de üretici. Örme makineleri de bulunan bu firmalar, bay, bayan, çocuk tüm kesimler için tişört, svetşört (sweatshirt), penye, pantolon, eşofman, etek ve iç giyim ürünleri üretiyor. Holdingin üretim kapasitesi yıllık 30 milyon adet. Avrupa ve ABD’deki çeşitli perakendeci gruplara hizmet veren Örma Tekstil’in en büyük müşterisi H&M. Hatta bu firmanın dünya genelindeki tedarikçileri içinde ilk sıralarda Örma Tekstil geliyor. Delta Yatırım Holding’in hazır giyim ihracatı yıllık 110 milyon euro’yu buluyor.
Avrupalı perakendeci şirketlerin özellikle kısa terminli siparişleri Türkiye’ye kaydırması nedeniyle gerek Örma Tekstil’e, gerekse hazır giyim sektöründeki kardeş kuruluşlara son dönemlerde ciddi siparişler geliyor. Firma bu siparişlerin bir bölümünü Anadolu’daki firmalara ürettirmeyi planlıyor. Gerçi Örma’ya fason üretim yapan İstanbul’da 4 üretici var ancak firma İstanbul’da maliyetlerin yüksek olması nedeniyle fason üretici bulmak için Anadolu’ya yönelmiş durumda.

APS Tekstil
İNGİLİZ BAYANLARI GİYDİRİYOR
Hazır giyim sektöründe Türkiye’nin ilk üretici firmalarından olan APS (Asrın Pantolon Sanayi) Tekstil, 1973 yılında İstanbul Sultanhamam’da kuruldu. Üretimin yanı sıra 1996 yılına kadar perakende mağazacılık da yaptı. Daha sonra tamamen üretime yönelerek pantolonda uzmanlaştı. Sultanhamam’dan sonra sırasıyla İstanbul-Bahçelievler, Levent ve İçerköy’de üretim yapan firma, ABD’li Banana Republic ve GAP’in önde gelen pantolon tedarikçilerinden biri olmayı başardı. Ancak Türkiye’de maliyetlerin artması nedeniyle bu firmaların Uzakdoğu’da üretim yaptırmaya başlamalarından sonra ABD’ye ihracatı bitti. APS Tekstil buna rağmen sektörden çekilmedi. Hatta Amasya-Merzifon’da yıllık üretim kapasitesi 1 milyon 800 bin adet olan 2’inci bir hazır giyim fabrikası daha kurdu. 2005’in mayıs ayında üretime başlayan bu tesiste bugün 700 kişi istihdam ediyor. Firma ayrıca yaklaşık 10 firmaya da fason iş veriyor.

Ancak imalatçı-ihracatçı hazır giyimcilere fason iş yapan atölye tarzı şirketlerin çoğunun kapanması nedeniyle kaliteli üretim yaptırabileceği fasoncu bulmakta bu sıralar sıkıntı yaşıyor.
Kuruluşundan itibaren yıllarca sadece bayan pantolonu üreten APS Tekstil, 2006 yılında ürün gamını da genişletti. Bugün pantolonla birlikte ceket, pardesü, kaban, etek gibi yüzde 90’ı bayan kesime yönelik birçok dış giyim üretiyor. ABD pazarını kaybettikten sonra Avrupa’ya yönelen APS Tekstil, Marks&Spencer, Massimo Dutti, Reiss, Esprit, Werhause, Monsoon gibi markalara hizmet veriyor. APS’nin 2010 yılı ihracat hedefi 32 milyon dolar.

Akarteks
YARIM KALAN SİPARİŞLER ONA GELİYOR
1995’te kurulan Akarteks, konfeksiyon üretimine İstanbul Yenibosna’da bin 500 metrekarelik kiralık bir binada başlamış. Ardından Mahmutbey’de 3 bin metrekare kapalı alanı olan bir binaya taşınmış. İşleri iyice artmaya başlayınca bu binaya da sığmamış ve 2003 yılında sıfırdan bir konfeksiyon tesisi kurmaya karar vermiş. Bağcılar’da kurulan ve 2005 yılında üretime başlayan fabrikanın aylık üretim kapasitesi 350 bin adet. 12 bin 500 metrekare kapalı alanı bulunan tesiste 530 kişi çalışıyor. Burada yıkamalı kumaştan pantolon, ceket, etek, tişört gibi bay bayan dış giyim ürünleri üretiliyor.
Akarteks’in sektördeki birçok üreticiden en önemli farkı müşteri yelpazesinin geniş olması. Çünkü hiçbir müşterisinden kapasitesinin yüzde 15’inden fazla sipariş almıyor. Böylece riski dağıtmış oluyor. Müşteri sayısının fazla olmasının bir nedeni de ekonomik krizlerde sıkıntıya girip kapanan firmaların alıp ancak üretemeyip yarım bıraktığı siparişlerin önemli bir bölümünün Akarteks’e gelmesi. Firma bu vesileyle iş bağlantısı kurduğu perakendecilerle yıllardır çalışıyor. Üretim yaptığı perakendecilerin çoğunun kendi alanlarında Avrupa ve ABD’nin orta ölçekli firmalarından oluşması da yelpazeyi genişletiyor. Akarteks’in yıllık ihracatı 20 milyon euro civarında.

Fasoncu sıkıntısı başladı

Yabancı perakendecilerin üretim üssü olan Türk hazır giyim ve konfeksiyon firmalarının bu sıralar en büyük sıkıntılarından biri de fason iş verecekleri atölye bulamamaları. Çünkü yaşanan ekonomik krizler nedeniyle bu tür şirketlerin çoğu kapanmış durumda. Yani halen “pes” etmemiş olan fason atölyelere bu sıralar iş çok. Ancak bazı kriterleri yerine getirmeleri gerekiyor.
İmalatçı-ihracatçı hazır giyimcilerin fason iş verecekleri atölye tarzı şirketlerde aradıkları en önemli kriterlerden biri çalışanların tümünün kayıt içinde olması. Çalışanlarla ilgili aranan bir başka koşul, eşit işe eşit ücret verilmesi. Çalışanların 2 saati mesai olmak üzere günde en fazla 10 saat çalışmaları da istenen kriterler arasında. Bunun yanında atölyenin ışıklandırma, havalandırma, yangın çıkışı gibi fiziksel şartlara da uygun olması gerekiyor. Firmaların fason üreticilerde aradıkları üretimle ilgili özellikler ise verilen işin tamamını kendi bünyelerinde gerçekleştirmeleri ve teslimat süresine uymaları.

Hangi firma kim için üretim yapıyor?

Üretici Üretim yaptığı marka
Yeşim Tekstil Nike, Zara, Pull&Bear, Massimo Dutti, Esprit, Hugo Boss, Tchibo, Schlafgut, Gap, Banana Republic, Old Navy
Bakon Giyim Zara, Berchka, Lee, Wrangler, Trussardi
Kazova Triko Marc O’Polo, Daks, Falke, Pucko, Gant, Armani, Ermenegildo Zegna
Ünlü Tekstil Bandolera, Gap, Next, Mexx, Kookai, Oasis, Marc O’Polo, More&More, Zara
Hey Tekstil Esprit, Tom Tailor, Debenhams, S. Oliver, Zara, Bershka, Massimo Dutti, H&M, Only, Vero Moda, Top Shop, Evans, Morgan, Etam
Gence Tekstil O’Neill, Esprit, S.Oliver, Tom Tailor, Intersport, Campione, Colveta Group, Meltin Pot
Biessseci Tekstil Adidas, Carli Gry, Champion, DKNY, Ferre, Lacoste, Next, Puma, Rbk, Timberland, Trussardi, United Colors of Benetton
Pameks Tekstil Frank Walder, Hucke, Bruno Manetti, Otto, Marly’s, Marc Aurel, Joop, Aust, Brax, Jean Paul, Heldmann, Apriori
Örma Tekstil H&M, Esprit, Decathlon, Mango, Zara, Aldi, Tchibo, Gap, Target, C&A
APS Tekstil Marks&Spencer, Esprit, Reiss, Massimo Dutti, Warehouse, Monsoon
Örsan Tekstil Brax, Willy Bogner, Gollehaug, W. Olsen, Apriori, Burlington, Ann Taylor, Lilly Pulitzer, Thalian, Bison, Rie Design, H&M, Reiss, Burberry, Barbour, Zegna Sport
Akkanat Holding Adidas, Puma, New Yorker, Topaz

Hangi firma kim için üretim yapıyor?

Üretici Üretim yaptığı marka

Bilsar Tekstil Tommy Hilfiger, Burberry, Massimo Dutti, Zara, Arnold Zimberg
Görkem Giyim Hennes&Mauritz, C&A, Metro Group, Naf Naf, Promiss, MQ, WE, Tom Tailor
Granit Tekstil La Halle, Camaieu, Daxon, Van Gils, Bestseller, Melka, Banner, Public, Tom Tailor, P&C
İkinci Bahar Tekstil Marks&Spencer, H&M, Next, Bestseller
İmteks Giyim Tommy Hilfiger, Nike, Adidas, Marks&Spencer, Salomon, Zara, Debenhams, French Connection, Le coq Sportif
İnternet Tekstil S.Oliver, Tom Tailor, Gerry Weber, Klingel, Otto, Liffuny, Carrefour, Esprit, Aviva, Matalan, Footlocker
Maredo Tekstil Only, Only Play, Vero Moda, Object
Roseteks Giyim Liu Jo, Hugo Boss, Rene Lezard, Giorgio Armani, CKJ, Maxmara, Pinko, COS, Trussardi, Mexx, North Sails
Tamteks Tekstil Adidas, Esprit, Zara, Fila, Quiksilver, Nike, Reebok, The North Face, H&M, Marks&Spencer, C&A, Metro Group
Akarteks Tekstil Cars Jeans, S. Oliver, Bershka, Pimkie, W. Olsen, Svensson, Apriori, Bebe, Mexx, Esprit, Celio, Burton, CDC, Jules, Kew, East
Podium tekstil Street One, Ulla Popken
Talu TekstilMarks&Spencer, Debenhams, French Connection, River Island, Top Shop, Marc O’Polo

Para Dergisi