Devlet yardımları izlenecek

Devlet yardımlarının izlenmesi ve denetlenmesiyle görevlendirilmek üzere, Hazine Müsteşarlığı bünyesinde Devlet Yardımları Genel Müdürlüğü adı altında yeni bir ana hizmet birimi kuruluyor.
Devlet Yardımlarının İzlenmesi ve Denetlenmesini Düzenleyen Yasa Tasarısı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edildi.
Plan ve Bütçe Komisyonu, AK Parti Sivas Milletvekili Mustafa Açıkalın başkanlığında toplandı. Toplantıda, Devlet Yardımlarının İzlenmesi ve Denetlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı ele alındı.
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, tasarının, AB ile rekabet faslının açılabilmesine yönelik olduğunu dile getirdi.

Kabul edilen tasarı, Türkiye ile Avrupa Topluluklarına uygun olarak düzenlenmesi, ilgili mercilere bildirimini sağlamak üzere ilke ve prensiplerinin belirlenmesi, yardımların izlenmesi ve denetlenmesine ilişkin esasları düzenliyor.
Tasarı, tarım, balıkçılık ve hizmet sektörlerindeki devlet yardımlarını kapsamıyor.
Ürünlerin veya hizmetlerin menşei ile ilgili ayrımcılık yapılmaksızın bireysel tüketiciye verilen sosyal nitelikli yardımlar, doğal afetlerin veya olağanüstü olayların sebep olduğu zararı gidermeye yönelik olan ve zararın maddi büyüklüğünü geçmeyen yardımlar, "uygun devlet yardımı", bunun dışındakiler, Türkiye ile Avrupa Toplulukları arasındaki yardımlar ise "uygun görülebilir devlet yardımı" sayılacak. Uygun görülebilir devlet yardımının kapsam ve kurallarını, "Devlet Yardımları İzleme ve Denetleme Kurulu" belirleyecek.

Ayrım yapılmaksızın tüm teşebbüslere uygulanan genel nitelikli ekonomik ve mali tedbirler devlet yardımı sayılmayacak.
Tasarıyla, "Devlet Yardımlarını İzleme ve Denetleme Kurulu" kuruluyor.
Kurul; Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Rekabet Kurumunca her kurumu temsilen birer üye olmak üzere altı üye ile Devlet Yardımları Genel Müdüründen oluşacak. Kurulun başkanlığını Devlet Yardımları Genel Müdürü yürütecek. Devlet Yardımları Genel Müdürünün görevinin sona ermesi durumunda Kurul Başkanlığı ve üyeliği sona erecek.

Devlet Yardımları Genel Müdürü haricindeki diğer üyeler m üşterek kararnameyle atanacak. Kurul Başkanı hariç, Kurul üyelerinin görev süresi 4 yıl olacak. Görev süresi dolan üye yeniden atanabilecek. Herhangi bir nedenle görev süresinin bitiminden önce kurumundaki görevi sona eren veya kendi isteğiyle ayrılan üyenin yerine, kalan süreyi tamamlamak üzere aynı usulle yeni üye atanacak.
Kurul Başkan ve üyelerine, Yüksek Planlama Kurulu kararıyla kamu iktisadi teşebbüslerinde yönetim kurulu başkan ve üyeleri için her yıl tespit edilen tutarda aylık huzur ücreti ödenecek. Kurul üyelerinin harcırahları Müsteşarl ıkta görevli genel müdür seviyesinde belirlenecek.

Kurul üyeleri, kendileri, eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve kayı n hısımları hakkındaki toplantılara katılamayacak ve oy kullanamayacak. Ayrıca, Başkan hariç diğer Kurul üyeleri, kendi kuruluşları tarafından hazırlanan devlet yardımlarıyla ilgili kararlarda da oy kullanamayacak.
Kurul üyeleri ve diğer görevliler, yaptıkları işle ilgili olarak edindikleri gizlilik taşıyan bilgileri görevlerinden ayrılmış olsalar dahi açıklayamayacak, kendilerinin ve başkalarının menfaatine veya başkalarının zararına kullanamayacak.
Kararlarında bağımsız olan Kurulun aldığı kararlar kesin olacak. Kurulun sekreterya hizmetleri Devlet Yardımları Genel Müdürlüğü tarafından yürüt ülecek. Kurul harcamaları, Müsteşarlık bütçesine bu amaçla konulan ödenekten karşılanacak.

Kurul; Türkiye ile Avrupa Toplulukları arasındaki antlaşmalara uygun olarak devlet yardımlarının ilke ve prensiplerini belirlemek ve ilgili mevzuatı hazırlamak, devlet yardımlarının uygunluğunu incelemek, izlemek ve denetlemek, uygulama sonuçlarını yardımı verenlerden temin ederek Avrupa Komisyonuna ve ilgili mercilere gerekli bildirimleri yapmakla görevli olacak.
Yardımı verenler ve diğer ilgili taraflar, Kurulun ihtiyaç duyacağı her türlü bilgi ve belgeyi vermekle yükümlü olacak.
Kurul, düzenleme uyarınca aldığı kararlara uyulmaması veya istenilen tedbirlerin alınmaması durumunda, gerekli idari ve hukuki önlemleri alacak.
Kurulun kararlarına karşı açılan davalar, ilk derece mahkemesi olarak Danıştayda görülecek. Danıştay, Kurul kararlarına karşı yapılan başvuruları acele işlerden sayacak.
Kurul, tüm eksikliklerin tamamlanmasından itibaren bildirilen mevzuat taslağında öngörülen devlet yardımının; devlet yardımı olmadığına, uygun devlet yardımı olduğuna, uygun devlet yardımı olmadığı yönünde bulgular tespit ederse inceleme başlatılmasına karar verecek. Kurul kararı, yardımı verene bildirilecek.

Yardımı veren, yaptığı bildirimi, Kurul karar almadan önce geri ç ekebilecek. Geri çekilen bildirimle ilgili ilk değerlendirme veya inceleme işlemine son verilecek.
Kurul, kararın alınmasına dayanak teşkil eden bilgilerin doğru olmadığını veya resen, şikayet veya bir ihbara dayalı olarak yapacağı değerlendirme üzerine bu niteliğinin değiştiğini tespit etmesi halinde, yardımı verenin görüşünü de alarak yeni karar almak üzere inceleme başlatabilecek.
Kurul, kanuna aykırı olduğundan şüphe edilen bir devlet yardımıyla ilgili olarak, yardımı verene de bilgi vererek inceleme başlatabilecek.

Kurul; inceleme başlatılması kararı ile birlikte, nihai bir karar alıncaya kadar kanuna aykırı olduğundan şüphe edilen yardımın durdurulmasına da karar verebilecek. Kurul tarafından, kanuna aykırı olduğundan şüphe edilen yardımın durdurulması kararının yardımı verene bildirilmesinin ardından, yardımı veren, konuyla ilgili işlemleri durduracak.
Kurul, yardımın uygun olmadığına karar verirse, yardımın geri alı nmasına yönelik olarak yardımı verenin tüm tedbirleri uygulamasını isteyecek. Yardımı veren, geri alma işlemini yerine getirmekle yükümlü olacak.

Devlet yardımının geri alınmasında esas faiz oranı; yardımdan fiili olarak yararlanılan tarihten itibaren geri alma kararının alındığı tarihe kadar geçen sürede Müsteşarlık tarafından ihraç olunan Türk Lirası cinsinden iskontolu devlet iç borçlanma senetlerinin faiz oranlarının ağırlıklı ortalaması al ınarak belirlenecek. Yardımı veren, yardımın geri alınmasına ilişkin işlemleri en geç bir ay içinde başlatacak.
Yardımı veren, yardımın taksitler halinde ödenebilmesini içeren ödeme anlaşmaları yapmaya yetkili olacak. Taksitli ödemelerde her bir taksit dönemi için uygulanacak faiz oranı; her bir ödeme dönemine ilişkin olarak Müsteşarlık tarafından ihraç olunan Türk Lirası cinsinden iskontolu devlet iç borçlanma senetlerinin faiz oranlarının ağırlıklı ortalaması alınarak belirlenecek.

Geri alma işlemi gerçekleştirilemezse; her bir yardıma ait anapara ve hesaplanacak faiz tutarlarına, yardımı alana yardım tutarının geri alınmasına ilişkin işlemlerin başlatıldığına dair yazının tebliğ tarihinden itibaren; ilgili mevzuatta geri alınacak yardıma ilişkin faiz oranı belirlenmişse bu oranda, belirlenmemişse Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanununa göre belirlenen gecikme zammı uygulanmak üzere bir aylık ödeme süresi verilecek.

Kanuna aykırı yardımların geri alınması, yardımın fiilen verildiği tarihten itibaren 10 yıllık zaman aşımına tabi olacak. Ancak, Kurulun ilk değerlendirme yapması ve inceleme başlatması veya yardımı durdurması zaman aşımı süresini de durduracak.
Devlet yardımının, yardımı alan tarafından kötüye kullanıldığına dair bilgi edinilmesi halinde Kurul, yardımı verenden durumun tespitini, ilgili mevzuatta belirtilen gerekli tüm tedbirlerin alınmasını ve Kurula bilgi verilmesini isteyecek.

Yardım verenler, yıl içinde verdikleri her türlü devlet yardımına ilişkin uygulama bilgilerini, yılın bitiminden itibaren en geç 3 ay içinde Kurula bildirecek. Bu bilgiler çerçevesinde hazırlanan yıllık rapor, Kurulca onaylanarak Haziran ayı sonuna kadar ilgili mercilere iletilecek.
Hazine Müsteşarlığı bünyesinde Devlet Yardımları Genel Müdürlüğü adı altında yeni bir ana hizmet birimi kuruluyor. Genel Müdürlük, Avrupa Topluluklarının ilgili mevzuatını ve diğer ilgili uluslararası mevzuatı takip etmek, devlet yardımları ilke ve prensiplerini belirlemek üzere araştırma ve çalışmalarda bulunmak, Kurula sunulmak üzere mevzuat hazırlıklarını yapmak, devlet yardımlarını izlemek, değerlendirmek ve Kurulun denetimine sunmakla görevli olacak.

Tasarı, ayrıca genel müdürlük için 45 kadro ihdas edilmesini öngörüyor.
Tasarıya göre, Kurul, ilk değerlendirmesini 60 işgünü içerisinde tamamlayacak. Değerlendirme sonucunda "yardımın kanuna uygun olmadığı" yönünde bulguların tespiti halinde, Kurul yardımı verenden nihai bir karar alınıncaya kadar devlet yardımı verme işleminin durdurulmasını isteyebilecek. Bu durum devlet yardımı verene 5 işgünü içerisinde bildirilecek.

Kurulun devlet yardımı verme işlemini durdurma kararı alması halinde, yardımı veren, bu durumun kendisine ulaştığı tarihten itibaren, uygulamakta olduğu devlet yardımının kapsam ve süresini genişletemeyecek ve yeni müracaat işleme koyamayacak.
Yardımı veren, konu hakkındaki görüşlerini durumun kendisine iletilmesinden itibaren 10 işgünü içinde Kurula bildirecek. Yardımı veren tarafından talep edilmesi kaydıyla, gerekli görülen hallerde, Kurul tarafından 10 işgünü ilave süre verilebilecek.

Kurul, elde edilen tüm bilgiler doğrultusunda yardıma ilişkin nihai kararını 30 işgünü içerisinde alacak ve bunu yardımı verene 5 iş günü içinde tebliğ edecek. Kurul, yardımın kanuna uygun yardım olmadığına karar verirse, yardımı verenden gerekli mevzuat değişikliklerini yapmasını isteyebilecek.

Muhalefet milletvekilleri, tasarının "31 Aralık 2001 tarihinden önce düzenlenmiş ve yatırım süresi bitmiş yatırım teşvik belgeleri, herhangi bir işlem yapılmaksızın gerçekleşmiş haliyle tamamlanmış sayılır" şeklindeki geçici beşinci maddesine "af niteliği taşıdığı" gerekçesiyle itiraz ettiler.
Bu maddeye ilişkin verilen bir önergenin kabul edilmesiyle, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iptal edilenler, yap-işlet-devret modeli kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenenler ve Kaynak Kullanım ını Destekleme Pirimi ihtiva eden teşvik belgeleri, kapsam dışı bırakıldı.
Daha sonra teşvik belgesinin kısmen veya tamamen iptalini gerektirecek bir durumun ortaya çıkması veya tespiti halinde Hazine Müsteşarlığı gerekli işlemi yapacak.

Hazine Müsteşarlığı Teşvik ve Uygulama Genel Müdürü Feridun Bilgin, dü zenlemenin, 8104 teşvik belgesini kapsadığını ve bu belgelerin teşvik tamamlama vizesinin otomatik tamamlanmasını öngördüğünü kaydetti.
Bilgin, düzenlemenin sadece işlem muafiyeti öngördüğünü sö yledi.