En büyük korku kur: Fiyat tutturmak zorlaştı

Tekstil, hazır giyim ve perakendede 2019 için en büyük risk, döviz kurunun geleceği seviyenin öngörülememesi olacak. 2019 zorlu geçecek, TL’nin daha da değerlenmesi güç gözüküyor. Kumaş fiyatları bir yılda yüzde 50 zamlandı

Türkiye’de ihracatın ve istihdamın lokomotif sektörlerinden tekstil ve hazır giyim 2018’de yükselen kurlar nedeniyle ciddi sıkıntı yaşadı. Ani yükselen döviz kurları nedeniyle müşteriye fiyat vermekte zorlanan üreticiler bazı siparişleri iptal etmek durumunda kaldı. Sektör 2019’u da kurdaki belirsizliğin gölgesinde giriyor.

2017’de 137 milyar TL olan hazır giyim harcamaları 2018’de 165 milyar TL olarak öngörülüyor. Ancak farkın yüzde 17 - 18’i fiyat artışlarından kaynaklanıyor. Pazarda reel olarak yüzde 2 - 3 düzeyinde bir büyümeden söz edebiliriz. 

Enflasyon kritik

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Hadi Karasu, dövizdeki aşırı dalgalanmayla fiyat yapma belirsizliğinin ortaya çıktığını, özellikle ihracatta maliyet ve fiyat belirsizliği nedeniyle üreticilerin bazı siparişleri reddetmek zorunda kaldığını belirterek, “Ortalama ihracat birim fiyatı geriledi. Yurtiçinde perakende satış kanallarında büyük sıkıntı yaşandı. Kiralamalarda TL’ye dönüşle birçok firma satış kanallarında konsolidasyona başladı. Hızlı artan enflasyon ve faiz oranları ile üretim maliyetlerinde sıçrama yaşandı. Kumaş ve benzeri girdi maliyetlerinde yıllık artış yüzde 50’yi aştı. Maliyet artışlarının tamamı içeride ve dışarıda müşterilere yansıtılamadığından kârlılıklar azaldı. Ekonomideki bozulma ve dalgalanmalar birçok hazır giyim firmasını mali olarak olumsuz etkiledi; konkordato başvurusu yapan firmalar oldu” dedi. 

Kurlardaki gelişmelerle maliyetlerdeki artış seyrinin 2019’da sektör açısından belirleyici olacağını vurgulayan Karasu, özellikle 2019’a yüzde 25’lere yakın bir enflasyonla girerken TL’nin değerlenmesinin sektörün rekabet gücünü ve kârlılığını olumsuz etkileyeceğini anlattı. 

Dövizde 2018’de yaşanan aşırı dalgalanmalar sonrasında 2019 için kur tahmini yapmanın iyice güçleştiğini anlatan Hadi Karasu, “Kurun seviyesinden çok bizim için istikrarlı ve öngörülebilir olması önemli. Zorlu geçeceğini tahmin ettiğimiz 2019’da TL’nin daha da değerlenmesi güç gözüküyor. Bu nedenle 2019’da ekonomide ve mali piyasalarda tam anlamıyla istikrar sağlanması öncelikli olacak” diye konuştu.

2019’un genel ekonomi ve sektörler için yine zorlu bir yıl olmaya aday gözüktüğünü vurgulayan Karasu, “Dengeleme politikalarıyla hazır giyim harcamalarında reel büyümenin yine yüzde 2-3 aralığında kalacağını öngörebiliriz. Dünya ekonomisi ve ticaretinde 2019’da korumacılık önlemlerinin de etkisi ile yumuşak iniş senaryoları öne çıkıyor. Hazır giyim ihracatımızın 2019’da 19 milyar dolara yaklaşacak” şeklinde konuştu.

Sınırlı istihdam

Karasu, 2019’da yeni istihdam yaratma olanağının üretim ve perakende tarafında sınırlı kalacağını dile getirerek, “Türk hazır giyim sektörü açısından 2018, ekonominin geneli ve diğer sektörlerde olduğu gibi zorlu geçti. Hazır giyim ihracatı, 2018’de beklentilerimiz doğrultusunda yüzde 5 artışla 18 milyar dolara yaklaşmış olacak” dedi.

Kârlar düşüyor

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, 2019’da döviz kurlarında en önemli belirleyici unsurun bölgesel çatışma risklerindeki artış ve azalışların olacağını ifade etti. Öncel, “2019’da enflasyonun yüzde 15’ler düzeyinde kalacağını ümit ediyorum. Markalar olarak 2019’da yine yurtdışı ağırlıklı büyüyeceğiz. 2019’da mevcutlara en az 500 adet daha ekleyerek yurtdışındaki mağaza sayımızı 4 bin 500’e çıkaracağımızı öngörüyorum” dedi.

Kârlılıktaki düşüşle ilgili sorun devam ettiğini anlatan Öncel şöyle konuştu:

-Yurtiçi kârlılıkları yeterli düzeyde olmayan markalarımızın bir kısmı yurtdışı ağırlıklı büyüme stratejisi izliyor.

-2018’in ilk yarısı organize perakende adına çok hareketli geçti. İkinci yarıda ise döviz kurlarının yükselmesiyle iç talepte bir daralma gözlemledik. İç pazardaki daralma, turist sayısındaki rekor artış ve kurun geldiği seviyeyi fırsata çevirmek isteyen yabancıların yoğun talebi ile bir ölçüde de olsa dengelendi. 2018’de markalarımızın cirolarında yüzde 15 ile yüzde 30 arasında artış oldu. 

-Markalarımızın yurt içinde 412 AVM’de ve alışveriş caddelerinde 70 binden fazla mağazası var. Yurt dışında ise Aralık 2018 sonu itibarı 106 markamız 117 ülkede 4000 mağazaya ulaşacak.

Fiyat tutturmak zorlaştı

İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Mustafa Gültepe, özellikle 2018’in ikinci yarısından itibaren döviz kurlarındaki ani, günlük ve haftalık iniş-çıkışlar nedeniyle fiyat tutturmanın ve ileriye dönük fiyat tahmininin zorlaştığını anlatarak, “Kurların çok hızlı yükselmesinin ardından alıcılardan gelen baskıların sonucu fiyatların düşürülmek zorunda kalındı. Hammadde ve diğer üretim girdilerinin fiyatlarındaki yüksek düzeyli artışlarla kredi maliyetlerinin yükselmesine paralel olarak finansmana erişimde yaşanan zorluklar ihracatımızı olumsuz etkiledi” dedi. 

Sanılanın aksine yüksek kurun ihracatçı için her zaman avantajlı bir ticaret ortamı yaratmadığını anlatan Gültepe şu ifadeleri kullandı:

-Nitekim 2018’de bu sorunla çok açık şekilde yüzleşmek zorunda kaldık. Dövize bağlı nedenlerle maliyetlerimiz artarken alıcıların baskısı sonucu fiyatları indirmek zorunda kaldık. Belirsizliklerden kaynaklı fiyat vermekte zorlandığımız ve kabul edemediğimiz siparişler oldu. İhracatçılar olarak bizler kurda ani ve yüksek düzeyli dalgalanma yerine istikrarlı, enflasyona paralel bir artışı tercih ediyoruz. 
Bölge ülkelerindeki siyasi istikrarsızlıklar, jeopolitik sorunlar ile küresel ticaret ve kur savaşları 2019 için de risk yaratmaya dediyor. 

Dolar 6, Avro 7 TL olmalı

-2018’de yaşadıklarımızdan sonra 2019 için isabetli bir kur tahmini yapmak mümkün değil. Tahminin ötesinde ihracatçılar olarak temennimizi söyleyebilirim. Mevcut koşullarda ihracatçılar için dolarda 6, Avro’da 7, Sterlin’de 8 TL ideal düzeyi oluşturuyor.

-Hazır giyim ve konfeksiyon sektörümüz 81 ilimizde 33 bin 500’ü aşkın işletmeyle üretim yapıyor. Ekim 2018 verilerine göre sektörde 511 bin insanımızı istihdam ediyoruz. 2019’da öncelikle bu düzeyi koruyup, Anadolu’daki yeni yatırımlarımız ve ihracatımızda yüzde 10’luk artış doğrultusunda yeni istihdam yaratmaya çalışacağız.

Şehriban Kıraç/Cumhuriyet