Akaryakıtta indirim gecikti, EPDK sessiz kaldı

Son 2 aylık dönemde ham petrolün varil fiyatı yaklaşık 15 dolar düştü. Akaryakıt fiyatlarında önemli etkisi olan döviz de aynı dönemde sakin bir seyir izledi. Ancak bu durum akaryakıt pompa fiyatlarına yansımadı. Yerel seçimler öncesi ani bir kararla akaryakıta tavan fiyat uygulayan EPDK, ham petrol fiyatındaki düşüşte sessiz kaldı. Sektöre göre ise ucuz yakıt için önce yüksek vergiler düşürülmeli.

IŞİD örgütünün haziran ortalarında Irak’ın petrol tesislerine saldırmasıyla 116 dolara kadar çıkan ham petrolün varil fiyatı, 19 Ağustos itibarıyla 101 dolar seviyelerine geriledi. Akaryakıt fiyatlarının belirlenmesinde en önemli etkenlerden biri olan döviz de 2 aylık dönemde sakin bir süreç yaşadı. Ancak, petrol ve dövizdeki iyileşme, pompa fiyatlarına yansımadı.

Aynı dönemde benzinin litresi 2 kuruş ucuzlarken motorinin litresi 3 kuruş zamlandı. Yerel seçimler öncesi benzin ve motorin fiyatlarında gerekli indirimi yapmadığı gerekçesiyle tavan fiyat uygulayan EPDK, ham petroldeki düşüşe sessiz kaldı. Uzmanlara göre ham petrolde önemli düşüş var, döviz kuru da sakin seyretti. İyileşme pompaya yansımadı. EPDK, konuyu incelemeye alıp gerekli indirimi sağlamalı. Zaten EPDK da son raporunda fiyatta şişkinliğe vurgu yapıyor. Akaryakıt sektörüne göre ise, ucuz akaryakıt için önce yüksek vergi düşürülmeli. EPDK, konuyla ilgili herhangi bir bilgilendirme yapmadı.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), mevzuat gereği iç pazarda akaryakıt fiyatlarını en yakın erişilebilir uluslararası piyasa (CIF) fiyatlarına göre izliyor. Bunun için; Almanya, İngiltere, İtalya ve Fransa olmak üzere 4 ülke baz alınıyor. Kurul, bu ülkelerdeki ürün fiyatları ve nihai bileşenleri anlık izliyor.

Türkiye ile bu ülkelerin fiyatları karşılaştırılıyor. Anormal sapma durumlarında EPDK piyasada faaliyet gösteren şirketleri uyarıyor. Akaryakıt dağıtım şirketleri, uyarılara karşın ürün fiyatlarında herhangi bir iyileştirmeye gitmezse Kurul, mevzuat gereği tavan fiyat uygulaması başlatıyor. Kurul, bir seferde en fazla 2 aylık süreyle tavan fiyat uygulayabiliyor. EPDK, daha önce fiyatları baz aldığı 4 ülkeden İspanya ve Yunanistan’ı listeden çıkartarak, bu ülkelerin yerine Almanya ve İngiltere’yi dahil etti.

AKARYAKIT UCUZLAMALI

Türkiye, üye olmak için yoğun gayret sarf ettiği Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında satın alma gücü bakımından son sıralarda yer alırken, pahalı akaryakıt (benzin, motorin, LPG) satışlarında ilk sıralarda yer alıyor. AB 28 verilerinde İtalya litresi 1,81 Euro ile benzini en pahalı satan ülke. Hollanda litresi 1,78 Euro ile ikinci ve Türkiye litresi 1,72 Euro ile üçüncü sırada yer alıyor.

Bir litre motorin ise İngiltere ve İtalya’da 1,67 Euro, Hollanda’da 1,48 Euro ve Türkiye’de 1,47 Euro’dan satılıyor. EPDK verilerine göre (AB ülkeleri) 1 litre benzinden (satış fiyatı içindeki vergi miktarı) İngiltere 2,91 TL, İtalya’yla 2,63 TL, İsveç 2,39 TL, Türkiye 2,27 TL vergi alıyor (ÖTV, KDV). Motorinde ise İtalya 3,01 TL, Türkiye 2,95 TL ve İngiltere 2,88 TL vergi söz konusu. Satış fiyatı içinde en yüksek vergi alan ülke sıralamasında oransal olarak Türkiye benzinde litresinde yüzde  51 pay ile dördüncü, motorinde ise yüzde 58 pay ile üçüncü sırada yer alıyor. Aynı verilerde akaryakıt vergisiz fiyat sıralamasında (Temmuz 2014), Türkiye benzinde 2,12 lira ve motorinde 2,15 lira ile AB’de fiyatı en yüksek olan ülke konumunda bulunuyor.
İsmail Altunsoy/Zaman