BES mi yapalım birikimli hayat mı?

BES mi yapalım birikimli hayat mı?

BES’in devlet katkısı varsa birikimli hayatın da vergi teşviği var

BES mi yapalım birikimli hayat mı?
16px
24px
16.11.2012 12:06
ABONE OLgoogle

BES’in devlet katkısı varsa birikimli hayatın da vergi teşviği var. 2013’ten itibaren 3 bin TL maaşı olup da birikimli hayat için 1.000 TL prim ödeyenler 100 TL’sini devletten geri alabilecek. Üstelikte bu sigortayla vefat, maluliyet, kritik hastalık, işsizlik gibi risklere karşı da korunacaksınız...

HEPİMİZİN ileriye yönelik hayalleri var. Kimimiz ev almayı, kimimizse emeklilikten sonra kendi işimizi kurmayı planlarız. Hatta şimdiden yeni doğan çocuğumuza iyi bir üniversite eğitimi vermenin hesaplarını yaparız. Bunun için de 5 yıl veya 10 yıl sonrasını planlayıp şimdiden birikim yapmanın yollarını ararız. Ancak hangimiz 10 yıl düzenli para ayırabiliriz ki...
Çoğunuzun “ayıramam” dediğini duyar gibiyiz. Her ay mevduat açtırıp hisse senedi, hazine bonosu veya yatırım fonu alabileceklerin sayısının çok az olduğu bir gerçek.

EMEKLİLİK İÇİN BES İDEAL
İşte bu ihtiyaç klasik yatırım araçlarının dışında bir de uzmanların oluşturduğu uzun vadeli portföyleri hayatımıza kattı. Şayet emekliliği hedefliyorsanız bireysel emeklilik sistemine (BES) dahil olabilirsiniz. Kendi seçtiğiniz bir fon üzerinden emeklilik günleriniz için tasarruf yapabilirsiniz. Üstelik devlet de sizin adınıza yüzde 25 katkıda bulunacak. Ancak unutmayın, bunun için minimum 10 yıl ödeme yapıp 56 yaşını doldurmanız gerekiyor.
Ama sizin hedefiniz emeklilik değil 10 yıl sonrası için hayallerinizi gerçekleştirmekse birikimli hayat sigortalarını tercih etmelisiniz. Her ay baştan belirleyeceğiniz bir tutarı sigorta şirketlerinin oluşturduğu portföylere yatırabilirsiniz.

VERGİ TEŞVİĞİ DE VAR
Birikimli hayat sigortasıyla hem düzenli tasarruf etme imkanı yakalayıp hem de önemli oranda vergisel teşvikten yararlanabilirsiniz. Çünkü 2013 yılından itibaren birikimli hayat sigortalarına yönelik vergisel teşvikte iyileştirme olacak. 1 Ocak 2013’ten itibaren kişiler kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ait hayat sigortaları için ödedikleri primlerin yüzde 50’sini, primi ödedikleri ayda elde ettikleri ücretin yüzde 15’ini ve yıllık olarak brüt asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak üzere vergi matrahlarından indirebilecek. Halen bu oran yüzde 5 olarak uygulanıyor.
Buna göre örneğin, brüt kazancınız 4 bin 500, net kazancınız yaklaşık 3 bin TL olsun. Buna karşılık 1.000 TL birikimli hayat primi ödüyorsunuz. Yılbaşından itibaren bunun 100 TL’sini geri alabileceksiniz. Oysa bugüne kadar bu tutar 45 TL idi...

RİSKİNİZİ DE AZALTABİLİRSİNİZ
Birikimli hayat sigortasının yanı sıra şirketler müşterilerinin kredi kartı veya kredi borcunu da işsizlik, iş görmezlik gibi hallere karşı teminat altına alıyor. Üstelik aylık 10 TL’leri bulan düşük prim ödemeleriyle... Hayat sigortası şirketleri bunun yanında ferdi kaza sigortası da yapıyor.

BES’İN AMACI BAŞKA
Günümüzde sigorta şirketleri, uzun vadeli tasarruf yapmak isteyenleri bireysel emeklilik sistemine yöneltiyor. Sigortacılar, BES ile birikimli hayatın birbirinden çok farklı ürünler olduğunu vurguluyor. CiV Hayat Sigorta Genel Müdürü Viktor Hodara, “Emeklilik tek hedef değil. İnsanın hayatında başka hedefleri de var. 10 yıl sonra ev almak isteyenler BES poliçesi almamalı. Doğru ürün, minimum 10 yıl ödeme yapıp vergi teşviğinden yararlanarak tasarruf yapmayı sağlayan birikimli hayat sigortalarıdır. Ancak emeklilik sonrasını düşünüyorsanız tabii ki BES” diyor.

BİRİKİM İÇİN BES
Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdürü Taylan Türkölmez, öncelikle BES ve hayat ürünlerinin birbirinin alternatifi değil tamamlayıcısı olarak değerlendirilmesi gerektiğini söylüyor. Ayrıca kişinin ihtiyacı belirlendikten sonra onu en iyi karşılayacak çözümlerin sunulması gerektiğini vurguluyor. Salt birikim ve yatırım ihtiyacına karşılık en iyi çözümün BES ürünleriyle sağlandığını, bu yüzden birikim için genelde BES’in tercih edildiğini söyleyen Taylan Türkölmez, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Buna karşılık vefat, maluliyet, kritik hastalık gibi risklere karşı hayat sigortası öne çıkıyor. Toplumun bireyselleşmesi, ailelerin küçülmesi ve finansal ihtiyaçların artması gibi gelişmelerle olası bir risk durumunda oluşacak gelir kaybını finanse edebilmek adına salt risk ürünlerine olan talep her geçen gün artıyor.”
Yapı Kredi Emeklilik’in halen bireysel krediler için banka müşterilerine sunulan Kredili Hayat ürünü bulunuyor. 2010 sonunda maluliyet ve işsizlik teminatlarını da kapsayan Kredi Ödeme Güvencesi’ni çıkaran şirket, bunun yanında ticari kredi kullanan firmaların şirket ortaklarının yaşamını kaybetmesi durumunda şirketin kredi geri ödemelerini de benzer şekilde Ticari Kredili Hayat ürünüyle teminat altına alıyor.

AYLIK MİNİMUM PRİM 150 TL
Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Mete Uğurlu’ya göre hayat sigortası, kişilerin belli evrelerde maruz kaldıkları risklere ilişkin teminat ve birikim sağlıyor. Bireysel emeklilik ve birikimli hayat sigortaları arasında ürün kapsamı, yatırım bileşeni, emekli olma koşulları, sağlanan vergisel ve diğer teşvikler, borç alma koşulları ve devir imkânı gibi birçok özellik itibariyle farklar bulunduğuna vurgu yapan Mete Uğurlu, bu farklara ilişkin şu tespitte bulunuyor:
“Temelde bireysel emeklilik ürünleri katılımcılara 10 yıl sistemde bulunma ve 56 yaşını tamamlama koşulu ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlıyor. Birikimli hayat sigortası ise kişilerin sadece emeklilik dönemlerine değil kendilerinin ve sevdiklerinin farklı yaşam evrelerinde birikim oluşturabilecekleri ve sigorta süresi boyunca da yaşam kaybı, maluliyet, kritik hastalık, işsizlik gibi risk unsurlarına karşı teminat sağlayan bileşik bir ürün. Ürün ve uygulama bazında değişkenlik göstermekle birlikte şirketimizin birikimli hayat sigortası ürün gamında minimum aylık prim 150 TL.”
Halen hayat sigortası prim üretiminin yüzde 80’ini aşan bölümü kredi ve kredi kartı gibi bankacılık ürünlerini teminat altına alan ürünlerden kaynaklanıyor. Anadolu Hayat ve Emeklilik’te de bireysel krediler ve kredi kartı ile bağlantılı satılan vefat ve işsizlik sigortalarının ağırlığı fazla. Mete Uğurlu, “Bankaya kredi veya kredi kartı borcu bulunan bir müşteri, yaşamsal ve mali risklerin yaratacağı maddi sıkıntıları sigorta ürünleri sayesinde önceden engelleyebiliyor. Bu doğrultuda kredi kullanan ve çeşitli risklere karşı kendisini korumak isteyen herkesin bu sigorta ürünlerine sahip olması gerektiğini düşünüyoruz” diyor.

KART BORCU KADAR PRİM
CiV Hayat Sigorta, müşterilerine sadece hayat sigortası ürünü sunuyor. 2007’de kurulan ve 2008 yılında faaliyet geçen şirket, halen bu alanda sektörün ilk iki firması arasında bulunuyor. Türkiye’de kredi hayat, kredi kartı hayat, birikimli hayat ve ferdi kaza sigortasına odaklandıklarını söyleyen CiV Hayat Sigorta Genel Müdürü Viktor Hodara, ürünlerinin iş ortağı Citibank’ın müşterilerine özel olarak tasarlandığını vurguluyor.
Hodara, henüz 3.5 yıl önce faaliyete geçmelerine rağmen 6 milyon TL civarında hasar ödemesi yaptıklarını ve bunun büyük çoğunluğunun işsizlikten kaynaklandığını belirtiyor. Ardından da kredi ve kredi kartına bağlı ürünlerde ek teminat olan işsizliğin çok önemli olduğunun altını çizerek CiV Hayat Sigorta’nın uygulamalarıyla ilgili şu bilgileri veriyor:
“Kişi işsiz kaldığında kredi kartı veya kredi borcunu altı, yedi ay gibi bir süre ödeyen ürünümüz var. Örnek vermek gerekirse; kredi kartı borcu 20 bin TL olan bir sigortalımıza işsizliğinin devam ettiği yedi ay boyunca işsiz kaldığı tarihteki kredi kartı borcunun yüzde 20’si olan 4 bin TL’yi aylık olarak ödüyoruz. Yani işsizliği devam ederse bu sigortalımıza toplam 28 bin TL ödemiş oluyoruz. Sigortalımızın işsizlik/iş görmezlik ek teminatını da içeren ‘Kart Borcum Güvende’ ürünü için ödediği en son prim sadece 178 TL. Kredili hayatta ise kredi kartı ve kredi borcu olanların işsizlik/işgörmezlik vefat ve tam maluliyet karşısında borçları teminat altına alınıyor.”
CiV Hayat Sigorta’nın benzer hizmeti veren diğer birçok şirketten farkı ise müşterilerinden kredi kartı borcuna göre prim alması. Şayet kişi o ay kredi kartını kullanmadıysa ve kart borcu yoksa prim ödemiyor. Prim tamamen kredi kartı borcu üzerinden hesaplanıyor. Halen sektörde birçok şirket, kredi kartı borcunu sigortalayanlardan fiks bir ücret talep ediyor.

BES, birikimli hayata göre daha esnek
 
* BES’te farklı risk gruplarında fonlar var. Siz kendi risk tercihinize göre fon seçiyorsunuz ve buna bağlı olarak çok daha yüksek bir gelir veya negatif bir gelir elde edebiliyorsunuz. Birikimli hayatta ise sigorta şirketi bir portföy yönetiyor ve müşterilerine bunun üzerinden getiri garantisi veriyor. Yani siz portföyünü bildiğiniz bir fon seçemiyorsunuz. Sigorta şirketi sizin adınıza portföy yönetimi yapıyor. Risk yok ancak getiriler BES’e göre daha düşük seviyelerde kalıyor.
* BES’te stopaj ödemeden emekli olunabilmesi için minimum 10 yıl ödeme yapılması ve en az 56 yaşında olunması gerekiyor. Birikimli hayatta ise minimum 10 yıl vadeli poliçe alabiliyorsunuz. Bu poliçe 15 yıla uzatılabiliyor.
* Yılbaşından itibaren BES’te yüzde 25’lik devlet katkısı gündeme gelecek. Birikimli hayatta ise bu yok. Yılbaşından itibaren birikimli hayat sigortalarına ödenen primin vergi matrahından indirim sınırı yüzde 5’ten 15’e yükseltildi. Yüksek prim ödeyenlerin kazancı bazen BES’teki yüzde 25’lik devlet katkısından daha yüksek olabiliyor.
* BES katılımcısı finansal olarak zora düştüğü, örneğin işsiz kaldığı dönemlerde katkı payı ödemesini bir süre durdurabiliyor. Veya eline geçen yüklü bir miktar parayla ara ödeme yapma şansına sahip. Birikimli hayat ise bu kadar esnek değil. Birikimli hayatta baştan belirlenen prime ara vermeden ödeme yapmak zorundasınız. Sistem BES’te olduğu gibi ara ödeme şansı tanımıyor. Daha fazla tasarruf yapmak isteyenler ancak yeni bir poliçe satın alabiliyor. Bunun süresi de yine minimum 10 yıl oluyor.
* Hazine, irat sigortaları üzerine çalışıyor. 2013 yılında yasal altyapısının tamamlanması beklenen irat sigortalarının çıkması durumunda BES ve birikimli hayat müşterileri ömür boyu aylık alma hakkına kavuşacak. Halen yasal altyapı bulunmadığı için süresi dolan kişiler ancak hesaplarında toplanan parayı toplu olarak alabiliyor.
* BES’te hisse ağırlıklı fonlar var. Birikimli hayat portföylerinde ise hisse senedi oranı yüzde 5’le sınırlı. Altın da şu anda portföylerde bulunmuyor.
* Birikimli hayat poliçelerine vefat veya işsizlik gibi bazı ek teminatlar konabiliyor. BES’te bu özellik yok.
* BES’te katılımcının vefatı durumunda, o güne kadar toplanan tutar daha önce sözleşmede belirtilen kişiye veriliyor. Birikimli hayatta da lehtarınızı yani vefatınız durumunda paranın kime kalacağını belirleme hakkınız var. BES’ten farklı olarak isterseniz devam eden poliçenizi örneğin oğlunuza devretme imkanına sahipsizin. BES’te böyle bir devir hakkı yok.
* BES’te özellikle hisse fon seçtiyseniz kısa sürede tasarruflarınızla ilgili ciddi oynamalar yaşanabilir. Birikimli hayat portföyleri ise BES’le karşılaştırıldığında daha az değişken.

10 bin TL için yıllık 30 TL prim
Kredi hayat sigortasında prim tutarı kredi kullanan kişinin yaşına, cinsiyetine, kredi tutarına, vadeye, içerdiği teminat kapsamına ve farklı banka/sigorta şirketi uygulamalarına göre değişiyor. Örneğin, Yapı Kredi Emeklilik kanalıyla 10 bin TL’lik kredi borcunu vefat riskine karşı korumak isteyen 35 yaşındaki bir sigortalının yıllık primi yaklaşık 30 TL. Buna karşılık 45 yaşındaki bir sigortalı yaklaşık 60 TL ödüyor.
Anadolu Hayat Emeklilik’te ise örneğin 3 yıl vadeli 10 bin TL tutarında kullanılan bir bireysel krediyi teminat altına alan hayat sigortasının aylık prim tutarı 8.3 TL. Mortgage kredisinden örnek vermek gerekirse; 80 bin TL konut kredisi kullanan bir kişi 2 bin 426 TL peşin prim öderse, vefatı halinde kalan kredi borcu bankaya peşin olarak ödeniyor.
CiV Hayat Sigorta ise 1.000 TL’lik kredi kartı borcu olan müşterilerinden işsizlik/iş göremezlik teminatı kapsamında o ay için sadece 8.9 TL prim talep ediyor. Şirket, prim tutarlarını aylık kart borcu üzerinden hesaplıyor. İlgili ayda kredi kartıyla harcama yapılmamışsa prim alınmıyor.

Esin Çetinel/Para Dergisi

E-Bülten Aboneliği
İş, Ekonomi ve Cemiyet hayatının özel gündemi Patronlar Dünyası'nda... Günlük E-Bülten'imize abone olun, Patronlar Dünyası ayrıcalıklarını yaşayın.
Patronlar Dünyası ile Bir Adım Önde