Yeşil Enerji'ye para dağıtıyorlar!

Erkan Kızılocak/Para dergisi

Başta yenilenebilir enerji yatırımları ve verimlilik için geliştirilenler olmak üzere “yeşil” projelere para akıyor. Gerek Türkiye’deki bankalar gerekse Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası gibi uluslararası finansman kuruluşları 10 yıl vadeye düşük faizle krediler veriyor...

PETROL fiyatlarındaki artışın akabinde doğalgaz ve elektriğe yapılan zamlar, enerjide dışa bağımlılığımızı yeniden gündeme getirdi. Geçen yıl 54 milyar dolara ulaşan enerji faturasının bu yıl artan fiyatlar nedeniyle 70 milyar dolara ulaşmasından endişe ediliyor. Ham petrol ithalatının yanı sıra Türkiye toplam elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 50’sini doğalgaza dayalı santrallerden elde ediyor. İşte bunun için doğalgazı ikame edecek kaynak arayışı devam ediyor.

Bu arayışlardan biri de yerli kömür potansiyelinin değerlendirilmesi. Bu kapasitenin elektrik üretiminde kullanılmasıyla 10 bin MW (megavat) civarında ilave kurulu kapasitenin şebekeye bağlanması amaçlanıyor.

Rüzgar, hidrolik, jeotermal, güneş gibi yenilenebilir enerji potansiyelinin daha fazla değerlendirilmesi zaten uzun süredir gündemde. 2011 sonu itibariyle 229 milyar kWh’ya ulaşan toplam elektrik üretiminin yüzde 45’i doğalgaz, yüzde 22.8’i hidrolik, yüzde 18.2’si yerli kömür, yüzde 10’u ithal kömür, yüzde 1.7’si ise sıvı yakıtlardan elde edildi. Yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam üretim içindeki payı şu anda yüzde 2.6 civarında. Bunun içinde 1.600 MW’ye ulaşan rüzgar santralleri ve nehir tipi hidroelektrik santralleri önemli yer tutuyor.

Jeotermal sahalara ve biyokütle yatırımlarına ilgi de giderek artıyor. Çünkü enerji talebi son iki yılda ekonomideki büyümeye paralel artış trendine geçmiş durumda. Bu yıl da artış trendinin sürmesi bekleniyor.

Diğer yandan enerji üretiminde kamunun payı giderek azalırken, özel sektörünki sürekli artıyor. Şubat 2012 sonu itibariyle 54 bin MW’ye ulaşan toplam kurulu gücün 18 bin MW’si özel sektöre ait santrallerden oluşuyor.

Enerjide yatırım ihtiyacı talep artışına ve ekonomideki büyümeye paralel artıyor. Özellikle de yenilenebilir enerji ve enerji verimlilik projeleri öne çıkıyor. Nitekim bankaların ve uluslararası finans kuruluşlarının bu alandaki finansman ürünleri çeşitleniyor, hacim de sürekli büyüyor. Yenilenebilir enerji yatırımlarının finansmanı için bankalar uzun vadeli, düşük faizli krediler sunarken, aralarında Dünya Bankası (DB) ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın (EBRD) da bulunduğu birçok uluslararası kuruluş da yenilenebilir enerjinin yanı sıra her alandaki “yeşil” projelere ucuz finansman sağlıyor. Son dönemde en fazla destek enerji verimliliğini artıran projelere veriliyor.

İşte belli başlı finansman kuruluşlarının enerji kredileri ve koşulları...

TURSEFF
KOBİ’leri destekliyor
TURSEFF, Türkiye Sürdürülebilir Enerji Finansman Programı’nın kısa adı. Türkiye’deki yenilenebilir enerji yatırımları ve enerji verimliliği projelerini destekliyor. Programın finansörleri Avrupa Kalkınma Bankası ve Dünya Bankası bünyesindeki Temiz Teknoloji Fonu ile Avrupa Birliği...
Programın hedeflediği müşteri profili, KOBİ ve kısmen KOBİ ölçeğindeki firmalar. Program kapsamındaki krediler Akbank, Denizbank, Garanti Bankası, İş Bankası ve VakıfBank aracılığıyla kullandırılıyor. Destekten faydalanmak için başvuran projelerin teknik incelemesi TURSEFF tarafından yapılıyor. Kredilerin teminat, faiz ve vade gibi koşulları ise katılımcı bankalar tarafından belirleniyor.
Firmaların bu kaynaktan yararlanabilmesi için son yıl cirosunun 50 milyon euro’dan, çalışan sayısının da 250 kişiden az olması gerekiyor. Kriterleri karşılayan projeler maksimum 5 milyon dolara kadar faydalanabiliyor. Projeler için alt limit yok.
Yenilenebilir enerji projelerinde maksimum büyüklük 10 MW. TURSEFF Proje Yöneticisi Janna Fortmann, şimdiye kadar kendilerine bin kadar proje başvurusu yapıldığını belirtiyor. Fortmann’ın verdiği bilgiye göre, şu ana kadar bu projelerden 150 kadarı uygun bulunmuş ve krediden faydalandırılmış. Kullandırılan kredilerin toplamı ise 140 milyon dolar. Program kapsamında bu yıl 120 milyon dolar daha kredi kullandırılacak.

TSKB
VERİMLİLİK PROJELERİNİ BEKLİYOR
Enerji, verimlilik ve çevre alanlarındaki ucuz kredileriyle bilinen Türkiye Sanayi ve Kalkınma Bankası (TSKB), Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası, Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası, Fransız Kalkınma Ajansı ve Alman Sanayileşme Fonu’ndan sağladığı kredilere aracılık ediyor. TSKB Proje Finansmanı ve Kredilerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Ufuk Bala Yücel, 2011 sonu itibariyle toplam kurulu gücü 3 bin MW olan 93 yenilenebilir enerji projesini finanse ettiklerini açıklıyor. Bu projelerin 80’i HES (hidroelektrik santrali), 8’i RES (rüzgar elektrik santrali), 3’ü biokütle, 2’si de JES (jeotermal elektrik santrali) şeklinde. Toplam yatırım tutarı 6 milyar dolar olan bu projeler için taahhüt edilen finansman miktarı 1.8 milyar dolar oldu. Bu tutarın 1.2 milyar doları fiilen kullandırıldı
Söz konusu 93 projenin 50’sinde yatırımlar tamamlanmış ve elektrik üretimi başlamış durumda. Yücel, bu yıl da gerek sürmekte olan gerekse yeni projeleri incelemeye devam edeceklerini söylüyor. TSKB, enerji verimliliği finansmanına da ağırlık vermeye devam edecek. Yücel, bu yılın sonuna kadar 600-700 milyon dolar yeni kredi kullandırmayı hedeflediklerini ifade ediyor.
TSKB’nin orta ve uzun vadeli yatırım kredisi sunduğunu vurgulayan Yücel, “Çimento, demir-çelik, petrokimya, kimya, ambalaj, kağıt gibi enerjiyi yoğun olarak kullanan sektörlerdeki verimlilik projeleri çok önemli. Biz de TSKB olarak son iki yıldır enerji verimliliği yatırımlarına özel önem veriyoruz. Bu dönemde 20’den fazla projeye yaklaşık 180 milyon dolarlık kaynak sağladık” diyor.

TKB
600 milyon TL kullandıracak
Türkiye Kalkınma Bankası (TKB), Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası ve İslam Kalkınma Bankası gibi uluslararası finans kuruluşlarının enerji alanındaki kredilerine aracılık ediyor. Bunlardan örneğin, İslam Kalkınma Bankası’ndan sağlanan kredilerin alt limiti 500 bin, üst limiti ise 10 milyon dolar...
TKB Genel Müdür Yardımcısı Metin Pehlivan, Dünya Bankası’ndan önümüzdeki dönemde kullandırılmak üzere 400 milyon dolarlık yeni kaynak temin ettiklerini açıklıyor. TKB, Avrupa Yatırım Bankası’yla geçen yıl imzaladığı anlaşma doğrultusunda 75 milyon euro tutarında kaynak sağlamıştı. Enerji verimliliği projelerinde Apeks yöntemiyle kullanılmak üzere Alman Kalkınma Ajansı’ndan (KfW) da 50 milyon euro tutarında kaynak sağlanması planlanıyor.
TKB, bu yıl enerji sektörüne yaklaşık 600 milyon TL’lik kredi kullandırmayı planlıyor. Pehlivan, asgari yüzde 25 özkaynak talep ederek toplam yatırım tutarının yüzde 50’si ile 75’i arasında kredi kullandırdıklarını söylüyor. TKB, bugüne kadar toplam 132 enerji projesini değerlendirip bunlardan 85’ine kredi tahsisi yapraka 2.78 milyar TL’lik kredi kullandırmış.

İŞ BANKASI
10 yıl kadar kredilendiriyor
TURSEFF’in katılımcı bankaları arasında yer alan İş Bankası, Avrupa Yatırım Bankası ve Fransız Kalkınma Ajansı bünyesindeki Proparco’nun kredilerine de aracılık ediyor. İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Suat İnce, kredi vadelerini projenin faaliyete geçtikten sonra yaratacağı gelirle ödeme imkanı verecek şekilde ve sponsorların taleplerini dikkate alarak belirlediklerini söylüyor. Ancak yatırım aşamasındaki geri ödemesiz dönemlerle birlikte vade 10 yılı aşabiliyor. İnce, projeye özgü teminat paketleri ve piyasa şartlarının imkan verdiği en uygun faiz oranlarının sunmaya çalıştıklarını vurguluyor.
İş Bankası, geçen yıl 20 yenilenebilir enerji projesine yaklaşık 1.3 milyar dolar tutarında finansman sağladı. Suat İnce, İş Bankası’nın enerji kredisi vermeden önce izlediği süreci şöyle anlatıyor:
“Proje fizibilitelerinin yanı sıra hidroelektrik santral projeleri için proje bölgesindeki gözlem istasyonlarındaki uzun vadeli su akım değerleri, rüzgar enerjisi santrali projeleri için rüzgar ölçüm-korelasyon çalışmalarına dair raporlar ile projeye ilişkin alınması gereken tüm onay ve belgelerin (ÇED raporu, üretim lisansı, iletim bağlantıları gibi) tamamlanması gerekiyor.”

AKBANK
Enerji tasarrufuna öncelik veriyor
Akbank da TURSEFF’in katılımcı arasında. Banka, bu kapsamda endüstriyel enerji verimliliği, binaların termal rehabilitasyonu ile jeotermal, güneş, biyokütle ve biyogaz dahil olmak üzere yenilenebilir enerji yatırımları için uzun vadeli finansman imkanı sağlıyor. Hidroelektrik santralleri, rüzgar enerjisi santralleri ve jeotermal enerji santralleri de proje finansmanlarında yer alıyor.
Akbank Ticari ve KOBİ Bankacılığı’ndan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Kaan Gür, 2010 yılında “Enerji Dostu Kredi” adıyla bir ürün çıkardıklarını hatırlatıyor. Bankanın müşterileri enerji tasarrufu sağlayan ürün satın alırken bu krediden faydalanabiliyor. Bunun için yenileyecekleri ürünün enerji tasarrufu sağladığını belgelemeleri yeterli.
Akbank, rüzgar enerjisi, güneş enerjisi, jeotermal enerji üretimine yönelik daha büyük çaplı yenilenebilir enerji projelerinin finansmanı da aynı ürün üzerinden sağlıyor. Bu yıl da uluslararası finansman kaynaklarına aracı olmayı sürdüreceklerini belirten Gür, “Yenilenebilir enerji projelerini değerlendirirken önceliğimiz çevreye zarar verilmemesi. Yerel halkın projeyi destekliyor olması da çok önemli” diyor.

VAKIFBANK
3 yıl ödemesiz kredi
VakıfBank, yeşil projelere yönelik sunduğu kredilerin yanı sıra Dünya Bankası, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ile Avrupa Yatırım Bankası kaynaklı yatırım kredilerine aracılık ediyor. Bu kredilerin vadesi, projenin termin süresi ve yaratacağı fonlara bağlı olarak değişiyor. Ancak genelde 2-3 yılı anapara ödemesiz toplam 7-12 yıl oluyor. Faiz oranları da kullandırılan kredinin kaynağına ve piyasa şartlarına göre belirleniyor. Yabancı banka kaynaklı kredilerde belirli bir komisyon alınıyor.
VakıfBank Genel Müdür Yardımcısı İbrahim Bilgiç, geçen yıl yenilenebilir enerji alanındaki 13 projeye yaklaşık 129 milyon dolarlık kredi kullandırdıklarını açıklıyor. Toplam kurulu gücü yaklaşık 2 bin 400 MW olan bu projelerin bir kısmı diğer bankalarla konsorsiyum şeklinde finanse edilmiş.
Bilgiç, bu yıl yenilenebilir enerji projeleri için 500-750 milyon dolar arasında finansman sağlayacaklarını belirtiyor. Bu kredilerden yararlanmak isteyen firmaların fizibilite raporlarıyla birlikte VakıfBank şubelerine başvurmaları yeterli. Banka, önümüzdeki dönemde enerji verimliliğini destekleyecek finansman enstrümanlarını da kredi portföyüne katmayı planlıyor.

HALKBANK
100 milyon euro’luk protokol imzaladı
Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği finansmanında ağırlıklı olarak Avrupa Yatırım Bankası, Dünya Bankası ve Fransız Kalkınma Ajansı gibi dış finans kuruluşlarından sağlanan fonlar kullanılıyor. Nitekim Halkbank da bu çerçevede geçen yıl Fransız Kalkınma Ajansı’yla 100 milyon euro’luk yeni bir kredi protokolü imzaladı. Halkbank Kredi Politikaları Genel Müdür Yardımcısı Sahap Kavcıoğlu, bu protokol kapsamında firmaların enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji yatırımları için ihtiyaç duydukları sermayeyi finanse ettiklerini belirtiyor.
Söz konusu kaynağın 60 milyon euro’luk kısmı enerji verimliliği, 40 milyon euro’luk kısmı ise yenilenebilir enerji yatırımları için kullandırılacak.
Halkbank, yeni yatırım yapmak ya da enerji verimliliğini artırmak isteyen firmalara ücretsiz danışmanlık hizmetleri de sunuyor. Kavcıoğlu, “Normal koşullarda firmalar bu hizmeti yetkili kurumlardan ücret ödeyerek alabiliyor. Schneider Electric, ücretsiz olarak Halkbank adına danışmanlık yapıyor” diyor.
VakıfBank, bu yıl Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’yla yeni kredi programları için görüşmelere başlamış. Sahap Kavcıoğlu, yeni kredi programının KOBİ’lere ve enerji verimliliğine yönelik planlandığını söylüyor. Ardından da faiz oranları ve vadelerle ilgili şu bilgileri veriyor:
“Libor ve Euribor oranları üzerinden belirli bir komisyon eklenerek değişken faizler uyguluyoruz. Piyasadaki diğer bankalarla karşılaştırıldığında yatırımcılara oldukça cazip faizler sunuyoruz. Yüzde 25 özkaynak şartı aranan yatırım projelerine yönelik kredi temininde vade ön plana çıkıyor. Yatırım sürecinin uzunluğuna bağlı olarak da kredilendirmede ödemesiz dönem önem kazanıyor. Genel olarak 2 yılla sınırlı olan ödemesiz dönem, projeye bağlı olarak 3 yıla çıkabiliyor. Kredinin toplam vadesi de yine projeye bağlı olarak 10 yılı bulabiliyor.”
 
YAPI KREDİ
Yeşil fon arayacak
Yapı Kredi’nin kredi portföyündeki enerji projelerinin yüzde 76’sı yenilenebilir enerjiden oluşuyor. Bankanın halen bu alanda 4 bin 819 MW kurulu güce ulaşan projelere 3 milyar dolar tutarında kredi taahhüdü bulunuyor. Yapı Kredi Genel Müdür Yardımcısı Mert Güvenen, Avrupa Yatırım Bankası’yla yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerinde kullandırılmak üzere 200 milyon euro’luk 15 yıl vadeli kredi anlaşması imzaladıklarını hatırlatıyor. Söz konusu anlaşma, Avrupa Yatırım Bankası tarafından Türkiye’deki özel bankalara verilen en uzun vadeli krediyi içeriyor. Amaç, çevreye duyarlı yenilenebilir enerji kaynakları ve enerji verimliliği yatırımlarına destek sağlamak.
Yapı Kredi, 2011 yılında Dünya Bankası bünyesindeki Uluslararası Finans Kurumu (IFC) ile yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerini de kapsayan 5 yıl vadeli 75 milyon dolar tutarında kredi sözleşmesi imzalamıştı. Banka, TURSEFF kapsamında da 12 yıl vadeli 75 milyon euro tutarında krediye aracılık edecek.
Yapı Kredi iştiraki Yapı Kredi Leasing de Uluslararası Finans Kurumu, Alman Yatırım Bankası ve Güneydoğu Avrupa Enerji Verimliliği Fonu’ndan yenilenebilir enerji, enerji verimliliği projelerinde kullanılmak üzere yaklaşık 150 milyon dolar tutarında uzun vadeli kredi sağladı. Güvenen, “Bu yıl da uluslararası finans kuruluşlarından çevreye duyarlı yenilenebilir enerji kaynakları ve enerji verimliliği yatırımlarına destek amaçlı fon sağlama çalışmalarımız devam edecek” diyor.

GARANTİ BANKASI
4 yıla kadar ödemesiz kredi
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Avrupa Yatırım Bankası, Fransız Kalkınma Ajansı ve Alman Kalkınma Ajansı’ndan sağlanan fonlara aracılık eden Garanti Bankası, bugüne kadar 400 milyon dolar kaynak kullandırdı. Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Ebru Dildar Edin, farklı projelerin ihtiyaçları ve nakit akış projeksiyonları doğrultusunda esnek çözümler sunabildiklerini söylüyor. Ardından da proje türlerine göre finansman sürecini şöyle anlatıyor:
“Örneğin, projenin ilk yıllarında geri ödeme yükünü azaltmak amacıyla, artan anapara ödemeli krediler sağlıyor veya HES projelerinin yıl içindeki gelir dalgalanması nedeniyle anapara ve faiz ödemelerini yılın yağışlı dönemlerinde yapılacak şekilde ayarlayabiliyoruz. HES projelerindeki uzun yatırım dönemini göz önünde bulundurarak, kredilerin ödeme planında yatırım süresine bağlı olarak 3-4 yıla kadar geri ödemesiz dönem sunuyoruz. İnşaat süresi kısa ancak yatırım maliyeti nispeten daha yüksek olan RES projelerinde ise geri ödeme dönemi için yatırımcılara uzun vadeli krediler veya yurtdışından kredi temini için harici garantiler sunabiliyoruz.”
Garanti’nin enerji sektörüne yönelik finansman paketleri; euro ve dolar cinsinden uzun vadeli proje finansmanı kredileri, nakit krediye dönüştürülebilir akreditif kredileri, işletme dönemindeki kısa vadeli nakit ihtiyaçları için kısa vadeli rotatif krediler, muhtelif muhataplara hitaben düzenlenecek teminat mektubu veya harici garanti kredileri içeriyor. Projenin taşıdığı faiz ve kur risklerini ortadan kaldırmak amacıyla, finansman paketi kapsamında yapılandırılmış türev ürünler de sağlanıyor.
Garanti Bankası, geçen yıl sadece yenilenebilir enerji projelerine 1 milyar dolara yakın kaynak aktarmış. Edin, bu yıl ise global piyasalardaki dalgalanmalar nedeniyle yatırımcılar açısından daha temkinli bir dönem bekliyor. Bu yüzden de 2011 yılında ulaşılan kredi hacminin üzerine çıkılmasını beklemiyor.

TEB
Projenin tamamını finanse edebiliyor
Türk Ekonomi Bankası (TEB), Fransız Kalkınma Ajansı’nın Türkiye’de yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerine sağladığı kredilere aracılık ediyor. Banka, özellikle 15 milyon TL’den daha düşük ciroya sahip KOBİ’leri hedefliyor. “Enerji verimliliği” başlığı altında minimum yüzde 15 enerji tasarrufu sağlayan her tür makine ve ekipman yenileme yatırımları; “yenilenebilir enerji” başlığı altında ise minimum yüzde 12 iç verim oranı sağlayan güneş, jeotermal, biyogaz/biyokütle ve 500 kWh kurulu gücün altındaki rüzgar enerjisi projeleri finanse ediliyor.
TEB Kurumsal Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Levent Çelebioğlu, uzun vadeli ve uygun maliyetli bu kredilerde vadenin, 1 yıla kadar geri ödemesiz olmak üzere 8 yıla kadar uzayabildiğini söylüyor. Minimum vade ise 3 yıl. İstenen özkaynak oranı projeden projeye değişebiliyor. Uygun koşullar altında yatırımın yüzde 100’üne kadar kredi sağlanabiliyor.
TEB, şimdiye kadar enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji alanlarında toplam 58 projeye 41.3 milyon euro’luk kredi sağlamış. Çelebioğlu, bu yıl da Fransız Kalkınma Ajansı’nın yanı sıra diğer uluslararası finans kuruluşlarından yeni fonlar temin edeceklerini söylüyor.

FİNANSBANK
Yatırımcıyla birlikte karar veriyor
Finansbank, son 3 yılda toplam 4 bin 500 MW kurulu güce sahip 60 civarındaki hidroelektrik, rüzgar ve termik santral projesine 1.8 milyar dolarlık kaynak sağladı. Finansbank Genel Müdür Yardımcısı Ömür Tan, finansman taleplerinin önemli bir kısmını enerji projelerinin oluşturduğunu belirtiyor. Finansbank, finansman şartlarını yatırımcıyla mutabık kalarak belirlemeye özen gösteriyor. Tan, bankanın enerji finansmanında izlediği stratejiyi şöyle açıklıyor:
“Enerji sektörü büyüme hedeflerimizde önemli bir yere sahip. Gerek enerji üretim projelerinin gerekse sektörde gerçekleşen ve gerçekleşmesi beklenen özelleştirmelerin finansmanında aktif rol almayı hedefliyoruz. Finansman arayışında olan yatırımcılar, şubelerimiz aracılığıyla projelerini bankamızla paylaşabilir. Başvuruları sırasında, ilgili enerji projesine yönelik fizibilitenin, teknik değerlendirmelerin, izin ve istisnaların ve yatırım programının, ihtiyaçlarla birlikte net olarak aktarılmalısı çok önemli.”

DENİZBANK
Vadeyi 15 yıla kadar uzatabiliyor
TURSEFF’in katılımcı bankaları arasında yer alan DenizBank, özel sektörün orta ölçekli yenilenebilir (HES, RES, JES, GES) enerji projelerine, enerji verimliliği projelerine ve atıktan enerji elde etme projelerine kredi sağlıyor. DenizBank Toptan Bankacılık Grubu Genel Müdür Yardımcısı Derya Kumru, kredi miktarının proje başına en az 10 milyon, en fazla 40 milyon euro olabildiğini söylüyor. Yenilenebilir enerji alanında kurulu gücü 5-50 MW arasında ve yatırım tutarı azami 50 milyon euro olan projeler bu kapsamda değerlendiriliyor.
DenizBank’ın uzun vadeli kaynak sağladığı mevcut yenilenebilir enerji projelerinin kurulu gücü 1.000 MW civarında. Kumru, faizlerin piyasa koşullarına paralel olduğunu belirtiyor. Ancak bazı uluslararası finans kuruluşlarından sektöre özel ve daha ucuz maliyetli kredilere de aracılık ettiklerini hemen ekliyor. Vadeyi ise genel piyasa koşullarının yanı sıra yatırımın kendini geri ödeyebilme süresi belirliyor. Derya Kumru, “Bugün için çok nadir ama finansal piyasaların rahatlamasıyla birlikte yakında 13-15 yıldan daha uzun vadeler Türkiye için de mümkün olacaktır” diyor.
Kumru’ya göre, gelişen teknolojiler ve know-how sayesinde verimlilik arttıkça bu projeler için finansman kaynaklarına ulaşmak daha daha kolay olacak. Halen yenilenebilir enerji için sağlanan kredilerin çoğu hidroelektrik ve rüzgar elektrik santrallerinin finansmanında kullanılıyor. DenizBank, yakında gündeme gelmesi beklenen güneş enerjisi ve biyokütle projelerine de finansman sağlamayı hedefliyor.

Zeki ERİŞ / TÜSİAD Enerji Komisyonu Başkan Yardımcısı

“İyi proje geliştirmeli, mevzuata hakim olmalısınız”
 
2010 sonunda çıkarılan YEK (Yenilenebilir Enerji Kanunu) ile yenilenebilir enerji yatırımları için alım garantisi verildi. Buna göre 1 kWh (kilvatsaat) için elektrik alım fiyatı hidroelektrikte ve rüzgarda 7.3, jeotermalde 10.5, biyokütlede 13.3, güneşte ise 13.3 dolar sent olarak uygulanıyor.
Diğer teşviklerse ithal edilen makine ve teçhizat için gümrük vergisi muafiyeti, yatırım teşvik belgesi kapsamında yurtdışından ya da yurtiçinden tedarik edilen makine ve teçhizat için KDV muafiyeti, yatırım dönemi boyunca ödenen KDV’nin mahsuplaştırılması ve yıllık arazi izin bedelinde yatırım ve işletme döneminin ilk 10 yılı boyunca yüzde 85 oranında indirim yapılması şeklinde belirlendi. RES yatırımlarında projenin verimliliğine göre şartlar değişebiliyor.
Enerji projelerinde kredi vadeleri 8-14 yıl, faiz oranı libor/euribor + 2-6 arasında yoğunlaşıyor. Bu hesaba göre günümüz koşullarında euro için yüzde 3.5-7.5, dolar içinse yüzde 2.8-7.8 aralıklarında yıllık faiz oranları uygulanıyor.
Teminat olarak projenin kendi varlıklarının (alacakların temliki, hisse rehni, banka hesap rehinleri, ticari işletme rehni, arazi ipotekleri) yanı sıra firma ve ortakların şahsi garantileri gerekebiliyor. Özellikle projenin devreye alınmasına kadar geçen sürede ortakların kefaleti talep ediliyor.
Yeşil enerji yatırımcısının öncelikle iyi bir projesi olmalı. Projenin gerektirdiği geliştirme çalışmaları makul sürelerde ve yüksek standartlarda yapılmalı. Proje geliştirme çalışmalarında elde edilen ölçüm ve sonuçlar bağımsız danışmanların teknik raporlarıyla desteklenmeli. Bu bağımsız danışmanlar da olumlu referansları bulunan ve uluslararası tecrübeye sahip şirketler arasından seçilmeli. Enerji, orman, çevre, imar ve yerel yönetim mevzuatına hakim olunmalı, gerekirse izin süreçlerinde de danışmanlık alınmalı. Bu şekilde riskleri ve kapasiteleri iyi belirlenmiş projelerin finansman sağlamaları çok daha kolay olacaktır.

Dr. Rıza KADILAR / Lowcarbonturkey.com portalı kurucusu

“Vadeyi çok da uzun tutmaya gerek yok”

Enerjide finansman şartları çok değişken. Bir yanda Hazine aracılığıyla sağlanan, diğer yanda uluslararası kalkınma bankalarının (EIB, EBRD, AFD, KfW) Türk bankaları aracılığıyla kullandırdığı krediler var. Hermes, Coface, EKN, Sage gibi ihracat kredi kurumlarıyla uluslararası kredi kuruluşlarından sağlanmış krediler de söz konusu. Daha küçük ölçülerde olmakla birlikte, özellikle toplumsal farkındalık yaratmayı amaçlayan projelere farklı ülkelerin hibe programlarıyla destek sağladığına da tanık olabiliyoruz.
Enerji kredilerinde 2, 3 hatta 4 yılı geri ödemesiz olmak üzere genelde 10 yıla kadar uzanan vadeler uygulanıyor. Bu tip projelerin geri ödeme süresi görece olarak daha hızlı olduğu için, çok da uzun olmayan vadelerle sağlanabilecek krediler yeterli olabiliyor. Leasing sistemi de alternatif olarak kullanılabilir. Yine tedarikçilerden de kendi finansman çözümleriyle gelmeleri de talep edilebilir.