Yeni emeklillik yasası ne getiriyor?

Kazanılmış hakları geriye götürüp götürmediği çok tartışılan paketi mercek altına aldığında mevcut çalışanlar için en önemli gelir kaybının emekli aylığını belirleyen bağlama oranlarında olduğunu tespit etti. İşte çalışanı yakından ilgilendiren ve kazanılmış hakları geriye götüren en önemli değişiklikler:

Büyümenİn % 70'İ uçuyor

Emekli aylığı belirlenirken bir ortalama kazanç rakamı üzerinden gidiliyor. Mevcut yasada ortalama kazanç her yıl TÜFE ve ekonomik büyüme oranlarında artışla güncelleniyor. Diyelim ki emekliliğe esas maaşınız 1000 YTL. Bir yıl sonrasında TÜFE yüzde 10 oldu, Türkiye GSMH'si de yüzde 10 büyüdü. O zaman ortalama kazanç, 100 YTL'si TÜFE'den, 100 YTL'si de büyümeden olmak üzere güncellenirken 1.200 YTL'ye çıkıyor. Ancak yeni yasa TÜFE katkısını aynen korurken ekonomik büyümeden gelen artışın yüzde 70'ini tırpanlayacak. Yani ortalama kazanç rakamı 1.200 YTL yerine 1.130 YTL olacak. Bu madde mevcut çalışanları etkiliyor.

Yasanın yürürlüğe girdiği andan itibaren mevcut çalışanların maaş güncellemesi eski sisteme göre belirlenecek ve yasanın yürürlük tarihinden sonra emekliliğe kadar olan sürede büyüme katkısının yüzde 70'i ortalama kazanç hesabına dahil edilmeyecek. Yani emeklilik maaşı belirlenirken ortalama kazanç mevcut sisteme göre az çıkacağından emeklilikte alınacak maaş da mevcut yasaya göre düşecek.

Ayrıca aylık bağlama oranı da yüzde 60'tan yüzde 27'ye inecek. Daha basit anlatımıyla bugün 1000 YTL alan biri emekli olduğunda 600 YTL emekli maaşı alabiliyorken, yeni yasa ile birlikte 1000 YTL maaşı olan birinin alacağı emekli aylığı 270 YTL'de kalacak.

9 bİn gün etkİlemİyor

Yasanın bir diğer çok tartışılan noktası ise çalışanın emekliliğe hak kazanması için istenen prim ödeme gün sayısı. Hemen belirtelim ki halen sigortalı olarak çalışanlar bu maddeden kesinlikle etkilenmiyor. 8 Eylül 1999'da yapılan ve Yaşar Okuyan yasası olarak bilinen son yasaya göre prim ödeme gün sayısı 7 bin. Yani 2007'de sigortalı olan biri bile 7 bin gün prim ödediğinde emekli olabilecek. Ancak yasanın yürürlüğe girdiği tarihten sonra prim ödeme gün sayısı her yıl 100'er gün artacak. Şayet yasa 2008'de yürürlüğe girerse, 2008'de ilk kez sigortalı olacaklar 7100 gün, 2009'da sigortalı olacaklar 7200 gün, 2010'da sigortalı olacaklar 7300 gün prim ödemeden sigortalı olamayacak. Her yıl 100'er gün atlayınca 2028 yılına gelindiğinde, o yıl ilk kez sigortalı olanın emekliliğe hak kazanabilmesi için 9 bin gün prim ödemesi gerekecek.

Emeklİlİk yaşı artıyor mu?

2036 yılına kadar emekliliğine hak kazanacaklar için emeklilik yaşı yine kesinlikle artmıyor. Yani 7 bin gün prim ödeme koşulunu 2035 yılına kadar yerine getiren kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşında emekli olabilecek. Ancak prim ödeme süresi 2036'dan sonrasına sarkanların emeklilik yaşı 1'er yıl ötelenecek. 2036'da kadınlar 59, erkekler ise 61 yaşından önce emekli olamayacak. 2037'de bu sınır kadın için 60'a, erkek için ise 62'ye çıkacak. 2048 yılında ise hem erkek hem de kadın 65 yaşından önce emekli olamayacak. Özetle emeklilik yaşı artıyor ancak 2036 yılına kadar emekliliğine hak kazanacaklar için geriye gidiş yok.

Emekli maaşları düşecek mi?

Şu an emekliliğine hak kazanmış ve emekli maaşı alanların maaşlarına bir tırpan kesinlikle sözkonusu değil. Yani bugün eline emekli maaşı olarak 540 YTL geçen bir işçi emeklisi yeni yasa yürürlüğe girdikten sonra da 540 YTL almaya devam edecek.

İş görmezlik alt sınırı

Mevcut yasada sürekli iş göremezlikte alt sınır vardı. Kimseye 420 YTL'nin altında gelir bağlanamıyordu. Ama yasa çıktıktan sonra bu tutar 175 YTL'ye kadar düşecek. Ancak yine belirtelim bu yeni rakamlar da yasa yürürlüğe girdikten sonra ilk kez sigortalı olacaklar için geçerli.

Sağlık için yaş sınırı

Sağlıkta diş protezi hakkından yararlanmak için yaş sınırı yoktu. Şimdi yasa 18 - 45 yaş arası diye bir sınır getiriyor. Yeni yasaya göre, 18 ile 45 yaş arasındakilerin diş protez tedavi ücretlerinin yüzde 50'si sigortaca karşılanacak.

Tedavi İçİn yoksulluk

Bugün iş akti sona eren sigortalıların 6 ay tedavi giderleri ödeniyordu. Yeni yasayla sigortalının tedavi giderlerinin ödenebilmesi için yoksulluğunu kanıtlaması gerekecek.

Evlilik yardımına tırpan

Kız çocuğuna evlilik yardımı 24 aydan 12 aya indiriliyor, erkek çocuğa evlenme yardımı kalkıyor.

1800 gün prİm ödemeden ölenİn eşine maaş yok
Dul eşe bağlanacak ölüm yardımını hak edebilmesi için gerekli prim ödeme süresi 900'den 1.800 güne çıkarılıyor. Yani sigortalı olduktan sonra 1800 gün prim ödemeden ölenlerin eşlerine aylık bağlanmayacak. Ayrıca yeni yasada bağlanacak aylık oranı da maaşın yüzde 75'inden yüzde 50'sine indiriliyor.

Emzirme yardımı 1 ay

Yeni yasada emzirme yardımı altı aydan bir aya indiriliyor. Cenaze yardımı asgari ücretin üç katından bir asgari ücret tutarına düşürülüyor.

Vatan