Yandaş elektrik şirketleri, 420 milyon TL borç taktı
Özelleştirilen 3 dağıtım şirketinin aldığı elektrik karşılığında devlete borcu Ağustos 2014’te 420,4 milyon liraya ulaştı
09.05.2015 14:47
ABONE OL
Özelleştirilen 3 dağıtım şirketinin aldığı elektrik karşılığında devlete borcu Ağustos 2014’te 420,4 milyon liraya ulaştı. Sayıştay’ın Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ (TETAŞ) Denetim Raporu’na göre, borçlu şirketler arasında Erdoğan’a yakınlığıyla bilinen Abdullah Tivnikli’nin de pay sahibi olduğu Dicle Elektrik, Kiler-Çalık Grubu’na ihale edilen Aras Elektrik ve Türkerler’e devredilen Van Gölü Elektrik yer alıyor. Bu şirketler ayrıca 270 milyonluk teminatı da ödemedi. TETAŞ ise hukuki yollara başvurmak yerine yazılı uyarıyla yetindi.
Elektrikte devletin hakimiyetini azaltmayı hedefleyen özelleştirmeler, 2006’dan sonra ivme kazandı. Türkiye’yi 21 bölgeye ayırarak yapılan ihalelerin ardından; elektriğin dağıtımı ve perakende satışı 2013’te tamamen özelleştirildi.
Dağıtımın özelleştirilmesiyle maliyetlerin düşürülmesi, elektriğin arz güvenliği ve kalitesinin artırılması, kayıp-kaçağın önlenmesi ve rekabetin artırılması amaçlandı. Ancak, gelinen süreçte kayıp-kaçağın fazla olduğu bölgelerde faaliyet gösteren elektrik dağıtım şirketlerinden Dicle EDAŞ ve EPSAŞ, Aras EPSAŞ ve EDAŞ, Van Gölü EDAŞ ve EPSAŞ, aldıkları elektriğin karşılığını ödemedi. Şirketlerin borçları Ağustos 2014’te 420,4 milyona ulaştı. Defalarca uyarı yapılmasına rağmen, şirketler borçlarını ödemedi.
Şirketlerin ödemedikleri borçlara ilişkin risk ise giderek artıyor. Her ay borçları katlanan şirketler, ödeme yapmadıkları takdirde lisans iptali ile karşı karşıya kalabilecek. Sayıştay denetçileri hazırladıkları son TETAŞ raporunda, ‘lisans iptali’ ve şirketlerin iflasları durumunda alacakların tahsil edilemeyeceğine vurgu yaptı. Böyle bir durumda TETAŞ’ın ödeme yükümlülüklerini yerine getirmesinde ciddi problemler yaşayacağına dikkat çeken denetçiler, EPDK, Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı’nın riskleri gidermesi için çözüm yollarının en kısa zamanda oluşturulmasını ve gerekli yasal yollara başvurulmasını önerdi.
Özelleştirmelerden sonra, dağıtım ve perakende şirketleriyle 2012’de imzalanan ‘Elektrik Enerjisi Satış Anlaşması’ gereğince, şirketlerin yükümlülüklerini yerine getirmesi için aylık faturalamaya esas tutarın 1,5 katı kadar teminat vermesi gerekiyor. Kayıp-kaçağın fazla olduğu bölgelerde faaliyet gösteren dağıtım şirketlerinin ise, kayıp-kaçak için öngörülen destekler çıktıktan sonra, TETAŞ’ın alacaklarına karşılık teminatı ödemeleri şart.
Ancak; borçlar gibi teminatlar da ödenmedi. Dağıtım şirketlerinin ödenmemiş 270 milyon 120 bin lira eksik teminatı bulunuyor. Ağustos 2014 itibarıyla Dicle EDAŞ’ın 185,6 milyon lira, Osmangazi EDAŞ’ın 119,5 bin lira ve Van Gölü EDAŞ’ın 38,8 milyon lira, Dicle EPSAŞ’ın 31,6 milyon lira, Van Gölü EPSAŞ’ın 14,2 milyon lira eksik teminatının olduğu tespit edildi.
Soruna ilişkin TETAŞ’ın faaliyetleri hakkında 2011 ve 2012’de hazırlanan Sayıştay denetim raporlarında da tahsil edilemeyen alacakların artmasının önlenmesi ve eksik teminatların tamamlanması istenmişti. Aksi halde, 4 yıl öncede anlaşmaların askıya alınması, feshinin gerçekleştirilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması önerilmişti. Ancak, aradan geçen zaman diliminde TETAŞ, şirketlerden ne borçları ne de teminatları tahsil etti. Hukukî yola da başvurulmadı; şirketler sadece göstermelik yazı ile uyarıldı. Sayıştay’ın tespitlerine göre, TETAŞ hukukî yollara başvurmayarak dağıtım şirketlerini korudu.
Selçuk Kapuci/Zaman
Elektrikte devletin hakimiyetini azaltmayı hedefleyen özelleştirmeler, 2006’dan sonra ivme kazandı. Türkiye’yi 21 bölgeye ayırarak yapılan ihalelerin ardından; elektriğin dağıtımı ve perakende satışı 2013’te tamamen özelleştirildi.
Dağıtımın özelleştirilmesiyle maliyetlerin düşürülmesi, elektriğin arz güvenliği ve kalitesinin artırılması, kayıp-kaçağın önlenmesi ve rekabetin artırılması amaçlandı. Ancak, gelinen süreçte kayıp-kaçağın fazla olduğu bölgelerde faaliyet gösteren elektrik dağıtım şirketlerinden Dicle EDAŞ ve EPSAŞ, Aras EPSAŞ ve EDAŞ, Van Gölü EDAŞ ve EPSAŞ, aldıkları elektriğin karşılığını ödemedi. Şirketlerin borçları Ağustos 2014’te 420,4 milyona ulaştı. Defalarca uyarı yapılmasına rağmen, şirketler borçlarını ödemedi.
Şirketlerin ödemedikleri borçlara ilişkin risk ise giderek artıyor. Her ay borçları katlanan şirketler, ödeme yapmadıkları takdirde lisans iptali ile karşı karşıya kalabilecek. Sayıştay denetçileri hazırladıkları son TETAŞ raporunda, ‘lisans iptali’ ve şirketlerin iflasları durumunda alacakların tahsil edilemeyeceğine vurgu yaptı. Böyle bir durumda TETAŞ’ın ödeme yükümlülüklerini yerine getirmesinde ciddi problemler yaşayacağına dikkat çeken denetçiler, EPDK, Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı’nın riskleri gidermesi için çözüm yollarının en kısa zamanda oluşturulmasını ve gerekli yasal yollara başvurulmasını önerdi.
Özelleştirmelerden sonra, dağıtım ve perakende şirketleriyle 2012’de imzalanan ‘Elektrik Enerjisi Satış Anlaşması’ gereğince, şirketlerin yükümlülüklerini yerine getirmesi için aylık faturalamaya esas tutarın 1,5 katı kadar teminat vermesi gerekiyor. Kayıp-kaçağın fazla olduğu bölgelerde faaliyet gösteren dağıtım şirketlerinin ise, kayıp-kaçak için öngörülen destekler çıktıktan sonra, TETAŞ’ın alacaklarına karşılık teminatı ödemeleri şart.
Ancak; borçlar gibi teminatlar da ödenmedi. Dağıtım şirketlerinin ödenmemiş 270 milyon 120 bin lira eksik teminatı bulunuyor. Ağustos 2014 itibarıyla Dicle EDAŞ’ın 185,6 milyon lira, Osmangazi EDAŞ’ın 119,5 bin lira ve Van Gölü EDAŞ’ın 38,8 milyon lira, Dicle EPSAŞ’ın 31,6 milyon lira, Van Gölü EPSAŞ’ın 14,2 milyon lira eksik teminatının olduğu tespit edildi.
Soruna ilişkin TETAŞ’ın faaliyetleri hakkında 2011 ve 2012’de hazırlanan Sayıştay denetim raporlarında da tahsil edilemeyen alacakların artmasının önlenmesi ve eksik teminatların tamamlanması istenmişti. Aksi halde, 4 yıl öncede anlaşmaların askıya alınması, feshinin gerçekleştirilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması önerilmişti. Ancak, aradan geçen zaman diliminde TETAŞ, şirketlerden ne borçları ne de teminatları tahsil etti. Hukukî yola da başvurulmadı; şirketler sadece göstermelik yazı ile uyarıldı. Sayıştay’ın tespitlerine göre, TETAŞ hukukî yollara başvurmayarak dağıtım şirketlerini korudu.
Selçuk Kapuci/Zaman
