Vegan'ları keşfeden köşeyi döner!

Tuğçe Altınsoy'un haberi/Para Dergisi

Bir vegansanız başlığa taşıdığımız bu ve benzeri pek çok soruyla sıklıkla karşılaşırsınız... Hayvansal ürünleri reddeden veganlar için Türkiye’de ürün bulmak zor. Yine de veganizme artan ilgi, potansiyeli yüksek bir pazar yaratıyor.

Öncelikle belertmekte fayda var. Bu haberi yapmaktaki asıl hedef kitlemiz genç girişimciler. Haberin satır aralarında girişimcilere hızla yayılan yeni bir yaşam felsefesine yönelik yatırım için bazı ipuçları vermek istedik.

Gelelim haberimize…

Ne demiş ünlü vejetaryen yazar George Bernard Shaw: “Hayvanlar benim arkadaşlarım. Ve ben arkadaşlarımı yemem!” Günümüzde bu bakış açısının en son haline veganizm deniyor. Bu yaşam felsefesini benimseyen kişiler, yani veganlar, en basit tanımıyla, hayvansal herhangi bir ürünü tüketmeyi reddediyorlar. Buna üretilmesi için hayvanların kullanıldığı yiyecek ürünlerinin yanı sıra yapımında deri, kemik, jelatin, yün gibi hayvansal maddelerin kullanıldığı yiyecek dışı maddeler de dahil...

ANNE SÜTÜ VEGAN SAYILIYOR

Vegan felsefenin temelinde, hayvanların kullanılması yoluyla elde edilen bütün ürünlerin reddedilmesi anlayışı yatıyor. Hayvanların ıstırap çekmesi ve sömürülmesine karşı durmak veganizmin en önemli dayanağı... Bu bağlamda örneğin, inek sütü vegan sayılmazken, bir annenin kendi isteğiyle çocuğuna verdiği süt vegan olarak tanımlanıyor.

Tüm bu nedenlerle veganlar, yoğurt, tereyağı, margarin, peynir gibi süt ürünlerinin yanı sıra, yumurta, balık, tavuk ve et yemiyorlar. Yine deri ve yün giymiyorlar. Ve evet, tahmin edebileceğiniz gibi pek çok vegan, ayakkabı bulmakta zorlanıyor.

Veganizmin sıkı savunucularının yanı sıra bu felsefeyi daha rahat uygulayanlar da var. Koyu veganlar, fotoğraf filmi jelatin içerdiği için analog fotoğraf çekmeyi reddediyorlar. Ya da işlenirken hayvan kemiklerinden türetilen bir tür filtreden geçirildiği için şeker kamışından üretilen şekeri kullanmıyorlar. Gevşek veganlar ise tümüyle hayvansal bir ürün olduğu halde bal yemeği veganizme aykırı bulmuyorlar.

B12 VİTAMİNİ KRİTİK

Peki bir vegan nasıl besleniyor; yeterli protein, kalsiyum, vitamin ve minaralleri alabiliyor mu? İşte bu soru veganizme yönelik en büyük eleştirilerden biri... Sonuçta veganlar, yeşil bitkiler, tahıllar, soya ve ürünleri, tohumlar, işlenmemiş kuru yemişler, yosun, sebzeler, meyveler ve bitkisel yağlarla besleniyor. Ancak uzmanlar, tüm bitkisel besinlerin protein içerdiğini ve veganların beslenme düzenine yeterli özeni gösterdiği takdirde protein eksikliği yaşamayacağını belirtiyor. Bu noktada önemli olan protein miktarı yoğun ya da az olan gıdaların hangileri olduğunu bilmek. Örneğin soya fasulyesinden elde edilen tofuda yoğun miktarda, marulda ise daha az protein bulunuyor.

Vegan beslenme tarzı yiyeceklerde özellikle B-12 vitamini bulunmuyor. B-12’yi vejetaryen vitaminler yoluyla takviye etmek gerekiyor. Uzmanlar, baklagiller, kuru yemişler, kuru meyveler ve yeşil yapraklı sebzelerin demir açısından zengin olduğunu belirtiyor. Hatta içerdikleri C vitamininin de demir ve kalsiyum emilimini kolaylaştırdığını söylüyorlar. Araştırmalar da süt ürünleri tüketmeyen insanların kemiklerinin daha güçlü olduğunu gösteriyor. Veganların omega 3 ihtiyacı için ceviz, keten tohumu, zeytinyağı gibi bitkisel ürünler tavsiye edilirken B2 vitamini için de mantar ve soya fasulyesi öneriliyor.

PEYNİR YERİNE TOFU

ABD’li ünlü beslenme uzmanı ve çok satan “The 150 Healthiest Foods On Earth” (Dünyanın En Sağlıklı 150 Yiyeceği) isimli kitabın yazarı Jonny Bowden, veganlar için hayvansal içerikli olmayan sağlıklı gıdaların başında şunları öneriyor: Yeşil çay, nar, elma, brokoli, badem, ceviz, fındık, fıstık, fasulye, yaban mersini, soğan, sarımsak. Bu arada veganların tatlı ihtiyacını gidermede akçaağaç şurubunun önemli bir yeri olduğunu da belirtelim…

Veganlar, inek sütü yerine soya sütü, peynir yerine tofu veya soya sütü ile yapılmış peynir, yumurta yerine nişastalı ve patates-kabak püreli karışımlar, yoğurt yerine vegan maya ve soya sütüyle yapılan vegan yoğurdu yiyorlar. Ve sanıldığının aksine, veganların mutfakları oldukça zengin ve bir o kadar da lezzetli olabiliyor.

NİŞ BİR PAZAR

Veganlar için yurtdışında pek çok ürün bulmak mümkün. Özellikle de Amerika’da restoranlardan kozmetik malzemelerine veganlara hitap eden pazar gittikçe büyüyor. Soya, tahıl ve buğday bazlı vegan et türevleri, tofu çeşitleri, vegan yoğurtlar, vegan dondurmalar, vegan kurabiyeler, vegan sütler, vegan mayonezler, vegan peynirler gıdada başı çekiyor. Vegan burgerler, pizzalar, dondurmalar, kurabiyeler ve pastalar da Amerika’da herhangi bir markette bulunabiliyor. Ancak veganlık Türkiye’de pek yaygın değil. Dolayısıyla bu ürünler ancak organik marketlerde bulunabiliyor.

VEGAN AYAKKABI BULMAK ZOR

Bir dönem New York’ta yaşayan ve şu anda Fransa’da ikamet eden vegan bilim insanı Yeliz Utku Konca, Türkiye’de bu konuda ciddi bir potansiyel ve açık olduğunu belirtiyor. Türkiye’de soya sütünün bile ithal edildiğini söyleyen Konca, vegan kozmetik malzemeleri ve vegan ayakkabıların başlı başına bir pazar olduğuna değiniyor. Özellikle vegan ayakkabıların hayvan haklarına saygı duyan ve deri giymek istemeyenler tarafından da tercih edildiğini ifade ediyor. Bir tarım ülkesi olan Türkiye’nin yüzde 100 bitkisel besin üretme konusunda büyük bir potansiyele sahip olduğunu belirten Konca şunları söylüyor: “Bazı tahminlere göre, yakın gelecekte fast-food restoranları bile bitkisel besinlere yönelecek. Çünkü dünyadaki insan nüfusu hızla artıyor ve onları doyuracak kadar hayvan yetiştirmek mümkün olmayacak. Bu da çok büyük bir pazar anlamına geliyor.”

Amerika’da vegan ürünler bazı firmalar tarafından sertifikalandırılıyor. Bu da veganların işini kolaylaştırıyor, çünkü etiket okumayı azaltıyor. Ayakkabıda plastik, pamuk ve sentetik deriye yönelen veganlar için Amerika’da sertifikalı ayakkabı markalarının sayısı hızla artıyor. Bu arada veganlar ayakkabının yapışkanının bile vegan olmasına dikkat ediyorlar. Sertifikalı markalar bu nedenle de tercih ediliyor.

Dr. M. Ender SARAÇ / Ayurveda uzmanı
“Veganlarda bazı hastalıklar daha az görülüyor”

Veganizm çok iyi niyetli bir felsefe. Hayvanların haklarını korumaya yönelik bir davranış biçimini içeriyor. Ancak veganların sağlıklı yaşam adına dikkat etmesi gereken bazı noktalar var. Bunların başında B-12 vitamini, çinko, demir ve protein düzeylerini korumak geliyor.

Veganizm, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, kabızlık gibi pek çok hastalığın görünme riskini azaltabiliyor. Ancak uzun vadede kansızlık, bağışıklık sisteminde düşüklük, unutkanlık ve kas kaybı gibi riskler de taşıyor.

Vegan beslenen kişilerin hamur, kızartma ve yağlı gıdalara yönelmesi kilo artışına yol açabiliyor. Bu nedenle veganların ağırlıklı olarak, bakliyat, tam tahıllar, taze az şekerli meyveler, tofu, filizler, tohumlar gibi posalı gıdalarla beslenmeleri daha doğru olur.

Omega-3 için keten tohumu, ceviz ve semiz otu iyi birer kaynaktır. Demir için keçi boynuzu pekmezi, kivi ve yeşil mercimek, çinko için ise kabak çekirdeği yararlıdır.

Alin TAŞÇIYAN / Sinema yazarı
“Emekliliğimde vegan olacağım”

Veganlık hep ulaşmak istediğim ama iş hayatımın hareketliliği yüzünden bir türlü erişemediğim bir mertebe. Hiçbir hayvanı öldürmeden, sömürmeden, hiçbir hayvana acı çektirmeden beslenme zincirinin bir parçası olur veganlar. Bana kalırsa bir insanın seçebileceği en vicdanlı beslenme ve yaşama tarzıdır. Ne yazık ki ben sadece ovo lakto vejetaryenim... Çünkü çok sık yolculuk ediyorum.

Benim vejetaryen olmam hayvan sevgisinden çok insanın bilinçli olarak yaptığı öldürme eylemine karşı bir tür vicdani karşı çıkıştan kaynaklanıyor. Tür totalitarizmine karşıyım. Benim için esas olan hayvanları öldürmemek, onlara acı çektirmemek. Çocukluğumda beni ilk bilinçlendiren olay balıkların çırpına çırpına ölmesiydi. 1987 sonbaharından beri ovo lakto vejetaryenim.
Bir gün emekli olursam, hayat tarzımı vegan olarak düzenlemeyi planlıyorum. Ya da dünyada veganlığın yayılıp mönülerin ona göre ayarlanmasını çok isterim!

Ünlü veganlar

Türkler
Sertab Erener
Güven Kıraç
Demir Demirkan
Pınar Yiğitoğulları

Yabancılar 
Carl Lewis
Pamela Anderson
Joaquin Phoenix
Daryl Hannah
Bryan Adams
Sinead O’Connor
Carrie Anne Moss
Natalie Portman
Tobey Maguire
Alicia Silverstone
Gwyneth Paltrow
Keenan Ivory Wayans
Casey Affleck
Alec Baldwin
Moby
Fiona Apple
Michael Franti
Avril Lavigne
Morissey
Matisyahu
Denniz Lyxzen
Alanis Morissette
Bif Naked
Thom Yorke
Nick Zinner

Vegan restoranlar
Parsifal
0 212 245 25 88
Kurabiye Sok. 13, Beyoğlu- İstanbul
www.parsifalde.com

Saf Akatlar
(0 212) 282 79 46
Club Sporium (Mayadrom Arkası)
Cumhuriyet Cad. No:4/8
TR 34626 Akatlar, Beşiktaş – İstanbul
www.safrestaurant.com

Zencefil
(0 212) 243 82 34
Kurabiye sok. No: 6-8
Beyoğlu-İstanbul

Çiya Sofrası
(0 216) 330 31 90
Caferağa Mah. Güneşlibahçe Sok. No:43
Kadıköy-İstanbul
www.ciya.com.tr

Alavara
(0 232) 463 47 36
1452 Sokak Can Yücel Sokağı No:15,
Alsancak-İzmir
 
Asya Deli Çin Büfe
(0 232) 464 55 10
Gazi Kadınlar 1453 Sokak 3A,
Alsancak-İzmir

Bazzy Food Bank
1379 Sokak No:53/5, Akın İş Hanı, Çankaya-İzmir

İzmir Chinese Restaurant
(0 232) 483 00 79
1379 Sokak No:57/A
Efes İş Hanı, Çankaya-İzmir
www.chineserestaurant.com.tr
 
Seyhan Abla
(0 232) 465 24 55
1435 Sokak No: 3/A

Vejetaryen Restoran & Kafe
(0 232) 464 11 03
Şehit Nevresbey Bulvarı 9/A
Alsancak-İzmir
www.vejetaryen.com.tr