Uranyum var ama çıkaramazsın!

Bakan Yıldız, uranyum skandalıyla ayyuka çıkan 'çantacı'lık skandalına savaş açtı.

Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün 2006-2007 yıllarında 495 lira gibi komik rakamlarla üç yıllık süreyle binlerce maden ruhsatı dağıttığı ortaya çıktı. Stratejik bazı madenlerin ruhsatları da, geçn 5 yıl içinde el değiştirirken; madencilikteki çantacılık sektörünün son kurbanı Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü.

MTA Manisa’da uranyum arama çalışmaları sırasında, “Bu alanlarda uranyum arama ruhsatı benim elimde” diyen bir yurttaşın itirazı üzerine çalışmalar bir süre durmak zorunda kaldı. Çalışmalar Ankara’nın devreye girmesiyle yeniden başlatılabildi.

Enerji Bakanı Taner Yıldız, artık ruhsatı alanın bir yıl içinde gerçek bir madenci olduğunu kanıtlayacak somut adımlar atması gerektiğini söyledi. Enerji Bakanlığı geçen yıl yaptıkları yeni düzenleme ile, topladıkları ruhsatları gerçek madencilere fahiş fiyatlarla satmaya çalışan ‘çantacılar’a savaş açtı ve bir yılda 7 bin ruhsatı ‘hiçbir işlem yapılmadığı’ gerekçesiyle geri aldı.

495 liraya ruhsat

Madenlerle ilgili olarak ruhsat alma sürecini kolaylaştıran düzenleme, 2005’te ortaya çıktı ve kısa sürede rakamlara da yansıdı. 1995-2004 arasında ortalama 3 bin 550 maden ruhsatı düzenlenirken, 2005 yılında bu rakam 9 bin 832’ye, 2006 yılında ise 12 bin 215’e çıktı. 2007 yılında 11 bin 239 olan rakam, 2008 yılında ise 11 bin 379 oldu. ‘495 lira’ gibi bir rakamla satılan ruhsatlar, bu alanda ‘çantacı’ olarak tabir edilen yeni bir sektörün de doğmasına neden oldu.

Enerji Bakanı Taner Yıldız, kamuoyunda ‘çantacı’ olarak nitelenen binlerce ruhsat sahibi olduğunu tespit edince ruhsat sahiplerinin maden arama konusunda somut adımları 1 yıl içinde atmaları zorunluluğunu getirdi. Bu düzenlemeden sonra yılda ortalama 7 bin ruhsatın hiçbir işlem yapılmadığı için geri geldiğini söyleyen Yıldız, düzenlemenin iyi niyetle yapıldığını ama süiistimal edildiğini söyledi.

2010 yılında maden mevzuatında değişiklik yapıldığını anımsatan Yıldız, yaptıkları değişikliğin gerekçesini “Yalnızca çantasıyla alınıp satılabilecek bir ruhsat düzenlemesinin olmaması lazım. Yılda 7-8 bin ruhsat, sırf alan kişiler hiçbir iş yapmadığı için hükümsüz kalıyor. O açıdan 3 yıl içerisinde gerçek yatırımcı olmayan -gerçek yatırımcı işlemlerine devam ediyor- toplam 20 bin ruhsat boşa çıkıyor. Biz bu kanunda bunların düzenlemesine dikkat ettik” dedi.

Zenginleştirme şart

Uranyum, radyoaktif bir maden. Nükleer santrallarda yakıt olarak ya da nükleer bombalarda kullanılıyor. Ancak doğada bulunan hali ne nükleer santrallarda ne de nükleer silahlarda kullanılabiliyor. Doğal uranyumun nükleerde ya da silah başlıklarında kullanılabilmesi için zenginleştirilmesi gerekiyor.
Uranyumu zenginleştirme, çok büyük reaktörlerde yapılıyor. Dünyada bu zenginleştirme kapasitesine sahip ülke sayısı 5’i geçmiyor. 

Hacer Boyacıoğlu/Radikal