Teşvikte en şanslı bölgeler neresi?

Teşvikte en şanslı bölgeler neresi?

İŞ dünyasının aylardır merakla beklediği yeni teşvik sisteminin genel çerçevesi önceki hafta Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı. İşte en şanslı iller..

Teşvikte en şanslı bölgeler neresi?
16px
24px
20.04.2012 12:02
ABONE OLgoogle

Teşvik paketinin 5’inci bölgesine seçilen 16 ilde yatırım heyecanı erken başladı. İlk somut haber, 135 milyon dolarlık enerji yatırımıyla Yozgat’tan geldi. 5. bölge oda başkanları, “Yatırımcılar acele etmeli. OSB’lerde yer kalmayabilir” diyorlar...

İŞ dünyasının aylardır merakla beklediği yeni teşvik sisteminin genel çerçevesi önceki hafta Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı. Yeni teşviklerle, ithalatı yüksek olan ara mallar ve ürünlerin Türkiye’de üretiminin artırılması planlanıyor.

Teşvik için Türkiye 6 bölgeye ayrıldı. Birinci bölge sanayisi gelişmiş bölgeleri kapsıyor. 6. bölge ise terör olayların yoğun olduğu Doğu ve Güneydoğu illerimizi kapsıyor. Stratejik yatırımlarsa bölge ayrımı yapılmaksızın 6. bölge teşviklerinden yararlanacak.

Yeni paket genel hatlarıyla iş dünyasınca kabul gördü, heyecanlandırdı. Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın ekipleri şu sıralar uygulama yönetmelikleri üzerinde çalışıyor. İş dünyasının meslek örgütleriyle seri toplantılar yaparak gözden kaçan ayrıntıları, eksiklikleri tespit etmeye çalışıyorlar. Cumartesi günü TOBB’a (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği) bağlı 365 oda ve borsa yönetimiyle Ankara’da geniş çaplı bir toplantı yapıldı...

Teşvik paketinin ana hatlarına baktığımızda, bölge ayrımı birkaç istisna dışında adil görünüyor. Nitekim sahada yaptığımız araştırmalar da bunu ortaya koyuyor. Bizim izlenimlerimiz, yatırım konusunda en şanslısının 5. bölge olduğu yönünde. Bu bölgenin hem güvenlik sorunu yok hem de ciddi teşvikler söz konusu. Stratejik yatırım çekemeseler de teşvikle gelecek yatırımlarda aslan payını alma şansları yüksek.

5. bölge Adıyaman, Aksaray, Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli ve Yozgat illerinden oluşuyor.
Bu hafta Para dergisi olarak bu 16 ilin ticaret ve sanayi odası başkanlarını aradık. Başkanlardan hem paketi değerlendirmelerini istedik hem de illerine hangi yatırımları nasıl çekebileceklerini sorduk...

İLK HABER YOZGAT’TAN

Yozgat Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Metin Özışık, yeni paketten oldukça memnun. Yozgat’ın bir önceki teşvik yasasında mağdur olduğunu düşünen Özışık, yeni pakette Ankara, Kayseri, Konya gibi illerle yarışmak zorunda kalmayacaklarını vurguluyor. Paketin açıklandığı tarihten itibaren yoğun bir telefon trafiğiyle karşılaştıklarını söyleyen Özışık, “Günde ortalama 10 telefon alıyorum. Yatırım yapmak istediklerini bildiriyor, arsa tahsisi ve altyapıyı soruyorlar. Hatta ilk somut yatırımcıyla görüştük. Ankara ve Tokat’ta merkezleri olan Kazova İnşaat, 135 milyon dolarlık bir enerji projesi için dosya bıraktı. Doğalgazdan elektrik üretmek istiyorlar. Paketin detayları açıklandıktan sonra daha büyük yatırımcıların da gelmesini bekliyoruz” diyor. 5. bölgenin ciddi avantajlar sağlayacağını düşünen Özışık, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“KDV istisnası, vergi istisnası önemli konular. Size sadece SGK primlerinden bir örnek vereyim. 1. bölgede bir asgari ücretlinin işverene maliyeti bin 77 TL. Bu bizde 410 TL daha az. Özellikle emek yoğun sektörler için ciddi fırsatlar var. Şu anda OSB’mizde (organize sanayi bölgesi) yer var. Oysa yakın çevremizdeki 5. bölge illerinin OSB’leri neredeyse dolu. Şartlarımız çok uygun. Bin metrekarelik bir fabrika binasına 300-400 bin TL’ye sahip olabilirler. İleriki yıllarda bu imkanlar zor bulunur. Yatırımcılara ellerini çabuk tutmalarını öneriyoruz.”

OSMANİYE ASLAN PAYINI İSTİYOR

Osmaniye, son dönemde demir-çelik yatırımlarıyla öne çıkıyor. Çelik konstrüksiyon ve tarıma dayalı sanayi ön planda görünüyor. Önceki teşvik paketinden en fazla yararlanan illerden biriydi. Yeni pakette de avantajlı iller arasında yer aldı. Osmaniye Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Arif Taşkaya, bölgede yatırım yapacak sanayicilere yönelik avantajları şöyle anlatıyor:

“Osmaniye’nin ulaşım anlamında bir sıkıntısı yok. Kara ve demiryolumuz mevcut. Limana ve havalimanına çok yakınız. Hem yerli hem de yabancı yatırımcılar için çok cazip bir bölgeyiz. Gelen yatırımcılara yer tahsisi konusunda önemli kolaylıklar sağlıyoruz. OSB’mizde halen 106 fabrika var. OSB dışında da 300 civarında küçük imalat tesisi var. Şu sıralar demir-çelik yatırımları nedeniyle yan sanayiye ciddi bir ilgi var. Haddehane yatırımları ilk sırada. Gıda alanında da yatırım talepleri oluyor. Yatırımlarda aslan payını almaya adayız.”

KİLİS’İN AVANTAJI GAZİANTEP

Teşvik paketiyle ilgili belki de en stratejik adım Kilis’te atılıyor. Sanayi kenti Gaziantep’in hemen yanı başında olan Kilis, dezavantaj gibi görünen konumunu avantaja dönüştürecek bir hamleye hazırlanıyor. Kilis Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Özçiloğlu, bu avantajı şöyle yorumluyor:

“Önceki teşvikte 3. bölgedeydik. Bu bizim için haksızlıktı. Şimdi düzeldi. Gaziantep sınırında 25 bin dekarlık arazimiz var. Gaziantep’in de bize komşu 10 bin dönüm arazisi mevcut. Gaziantep’te 5 OSB var, 5’i de dolu. Yatırımcılar sıra bekliyor. Biz şimdi iki arsayı birleştirip Türkiye’nin en büyük OSB’sini kuracağız. Böylece sıra bekleyen yatırımcıları yeni OSB’ye çekeceğiz. İlimizde halı ipliği, çuval, pamuk ipliği, baharat, pekmez yatırımları var. Yine bu alanlarda yatırımlar bekliyoruz.”

ERZURUM’UN ÇEKİNCELERİ VAR

Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Lütfi Yücelik, teşvik paketini genel hatlarıyla olumlu buluyor. Ancak stratejik yatırımlarla ilgili kararın 5. bölgeye yönelik yatırımları olumsuz etkileyeceğini düşünüyor. Yücelik, “Stratejik yatırım İstanbul’da da yapılsa bizimle aynı teşviki alacak. Bu biraz bizi endişelendiriyor. Cazibemizi kaybedebiliriz” diyor. Ardından da paketin yetersiz kaldığını düşündüğü diğer yönlerini şöyle değerlendiriyor:

“Önceki pakette ilave yatırımlarla sağlanan istihdama teşvik vardı. Yeni pakette bu tarafı eksik kalmış. Bu eklenirse daha cazip olur. Bir de mevcut devam eden yatırımları da kapsamasını istiyoruz. Geçen yıl başlayan yatırımlar var. Bu yatırımcılar da gözetilmeli ve teşvik edilmeli. Erzurum 6 ay sert kış yaşayan bir bölge. Bizim aslında 6. bölgede olmamız gerekirdi.”

Erzurum, malum kayak merkeziyle de ünlü bir kentimiz. Geçen yıl üniversitelerarası kış olimpiyatlarına ev sahipliği yapmıştı. Bu sayede kış turizmine dönük ciddi bir altyapıya kavuştu. Lütfi Yücelik, ilde kış turizminin yanı sıra madencilik ve hayvancılık için de cazip yatırım fırsatları olduğunu vurguluyor.

GÜMÜŞHANE YATIRIMCININ AYAĞINA GİDECEK

Gümüşhane’deki yatırımlar daha çok tarım, hayvancılık ve madencilikle ilgili. İki altın madeninin biri faaliyette. Diğeri ise bu yılın ikinci yarısında açılacak. Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İsmail Akçay, yeni paketin kendileri ve yatırımcı için avantajlarını şöyle açıklıyor:

“Para ürkek bir gelin gibidir. Güvenli liman arar. Bizim ilimizde güvenlik sorunu yok. Halen OSB’mizin yüzde 70’i boş durumda. Ancak yeni teşvik paketiyle birlikte yakın zamanda dolduracağımıza inanıyoruz. İlimiz turizm, hayvancılık, eğitim, maden gibi alanlarda yatırıma uygun.”

Akçay, yatırımcıya kolaylık açısından ise oldukça radikal bir çalışma yürüteceklerinin sinyalini veriyor: “Yatırımcı turlarına çıkacağız. Milletvekillerimiz, valimiz, belediye başkanımızla birlikte bu ziyaretleri yapacağız. İlk ziyaret yerimiz Ankara olacak. Önce Gümüşhaneli işadamlarımızı ziyaret edip bölgede yatırım yapmalarını rica edeceğiz. Sonrasında diğer sanayicilerimizi de ziyaret etmeyi. Yatırımcıların ilgisini çekeceğiz.”

AKSARAY 100 PROJE HAZIRLAMIŞ

Önceki yasada Kayseri ve Konya’yla yarışmak zorunda kalan Aksaray da yeni paketle daha avantajlı konuma gelmiş. Nitekim hemen iki büyük yatırımcı, ilde yatırım için temasa geçmiş. Aksaray Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ali Öztürk, iki yatırımcının ismini şimdilik sır olarak saklıyor. Ancak gıda sektöründen bir yatırım olacağının ipuçlarını veriyor.

Paketin açıklanmasıyla birlikte yatırımcıların ilgisinin arttığını vurgulayan Öztürk, üçüncü OSB için hazırlığa başladıklarını açıklıyor. Şehirde kamu, üniversite ve özel sektörün birlikte hareket ettiğini belirten Öztürk, önümüzdeki 10 yıla ilişkin planlarıyla ilgili şu bilgileri veriyor:

“Ahiler Kalkınma Ajansı, valilik, belediye ve odamız, Aksaray Üniversitesi’yle birlikte 10 yıllık bir plan hazırladı. 100 proje ortaya çıkardık. Bu projeler sanayi, tarım ve hayvancılık alanlarında yoğunlaşıyor. Gelen yatırımcılara projelerimizi anlatacağız. Şu anda OSB’mizdeki 145 fabrikada 6 bin 500 çalışanımız var. Yeni yatırımlara bunu katlamak istiyoruz.”

BAYBURT’TA ‘OHB’ KURULUYOR

Bayburt, yatırımcı çekebilmek için uygun koşullarda arsa tahsisi yapıyor. Bürokratik işlemler için de rehberlik yaptıklarını söyleyen Baybur Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İbrahim Yumak, “Para devletten, bürokratik işlemler bizden. İyi niyetli yatırımcılar bekliyoruz” diyor. İllerinde sanayi, tarım ve hayvancılıkla ilgili yatırımlar bekleyen Yumak, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Karadeniz’in diğer illerinde arsa sıkıntısı var. Bizde öyle bir sıkıntı yok. Organize sanayi bölgemizin altyapısı hazır. Ayrıca bir organize hayvancılık bölgesi (OHB) kuruyoruz. Et ve süt sektörüne dönük yatırımlar yapılabilir. Tarıma dayalı sanayinin cazibesi malum. Bölgemiz taş ve mermer yatırımları açısından da cazip fırsatlar sunuyor.”

ÇANKIRI, ANKARA’NIN UYDUSU OLACAK

Çankırı, son dönemlerde en çok yatırım çeken illerden biri. Özellikle tekstil sektöründeki yatırımlar ön plana çıkıyor. Ancak şehirde sadece tekstil yatırımı yok. Tuz, seramik, yem, makarna, un, tıbbi cihaz yatırımları da mevcut. Organize sanayide 180 üretici firma faaliyet gösteriyor. Çankırı Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hayrettin çelikten, yeni paketin en şanslı illerinden biri olduklarını düşünüyor:
“Çankırı Ankara’ya yakın. Ankara’nın uydusu olabiliriz. Birçok yatırımı çekme şansımız var. Bugünden yarına hemen yatırımlarla ilgili somut beklenti doğru olmaz. Ancak şanslı illerden biriyiz. Öncelikle Çankırılı işadamlarımızı ziyaret edip yatırım daveti yapacağız. Halen ilimizde 1.500 kişinin çalıştığı tesislerimiz var. 4 OSB’ye sahibiz. Altyapımız ve üretim kültürümüzle avantajlı bir bölgeyiz.”

GİRESUN İKİNCİ OSB’Yİ KURUYOR

Giresun’da fındık, çay ve hazır giyim şirketleri faaliyet gösteriyor. Giresun Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hasan Çakırmelikoğlu, önce ilin avantajlarını anlatan bir kitapçık hazırlayacaklarını söylüyor. Ardından da mevcut durumu ve yeni teşviklerle oluşan beklentileri şöyle paylaşıyor:
“Giresun’da bir OSB var. İkincisi için hazırlığa başladık. Yeni yasayla birlikte onu da kısa sürede doldururuz. İlk teşvikte hem ayakkabı hem de hazır giyimden yatırımlar çekmiştik. Şimdi de yeni yatırımların gelmesini bekliyoruz. Özellikle emek yoğun sektörlerden yatırım gelecektir. Turizm alanında da yatırım bekliyoruz. Hatta şimdiden bir 5 yıldızlı otel sözü aldık.”

ADIYAMAN’IN OSB SIKINTISI VAR

Adıyaman da ilk bakışta yatırım açısından şanslı illerden biri görünüyor. Ancak bu ilde OSB sıkıntısı yaşanıyor. Son yıllarda tekstil ve hazır giyim yatırımlarıyla öne çıkan Adıyaman’ın merkezinde bir OSB var. Ayrıca o dönemin siyasileri iki ilçede de ayrı ayrı OSB kurdurmuş. Merkezdeki OSB dolmuş. Şimdi ikincisini açmak istiyorlar. Ancak diğerleri yüzde 25’i dolu olduğu için merkezde ikinci bir OSB kurulması kanuna takılıyor. Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Uslu’nun bu konudaki değerlendirmesi şöyle:

“Siyasilerin kararıyla iki ilçemizde OSB açıldı. Ancak oralara yatırımcı gitmiyor. Merkezde yatırım yapmak istiyorlar. Merkezdeki OSB doldu. İkincisi için 25 yatırımcı sırada bekliyor. Mevzuatı aşamıyoruz. Kısa sürede bir çözüm bulunur mu bilemiyorum. Milletvekillerimizle görüşüyoruz. Bu sorun çözülmezse yatırımları kaçıracağız. Bölgemizde mermer, tekstil, hazır giyim ve turizm alanlarında yatırım fırsatları var. Umarım bir çözüm bulur da yatırımları kaçırmayız.”

ORDU’NUN CAZİBESİ ULAŞIMDA

Ordu, özellikle ulaşım alanındaki yatırımlarla birlikte cazip bir şehir haline gelmiş. Ordu Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Servet Şahin, bölgenin sunduğu fırsatları şöyle paylaşıyor:

“Deniz, kara, hava ve demiryoluyla ulaşımın yapılabildiği nadir illerden biri haline geldik. İlimizde fındıkla ilgili olanların yanı sıra sunta, seramik, beton santrali gibi yatırımlar var. Yeni yatırımlar bekliyoruz. Ulaşım avantajı yatırımcıların dikkatinden kaçmayacaktır. Şimdiye kadar 4 yıldızlı üç otel yapıldı. Hilton ve Anemon otel açtı. Şehrin cazibesi giderek artıyor. Biz şanslı bir iliz. İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin, Kültür Bakanı Ertuğrul Günay ve Bilim Teknoloji Bakanı Nihat Ergün Ordulu. Sağlık Bakanı Recep Akdağ da Ordu’dan evli. Ordu sanırım daha önce bu kadar şanslı bir dönemi hiç yaşamamıştır.”

SİNOP’UN DA ŞERHLERİ VAR

Karadeniz’in güzelliğiyle göz kamaştıran ili Sinop, özellikle turizm açısından ciddi potansiyel arz ediyor. Nitekim Sinop Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Erol Derice de “Her yatırımcıyı beklemiyoruz” diyerek ilin önceliklerine vurgu yapıyor:

“Biz de yatırımcı bekliyoruz. Ancak termik santral yatırımı istemiyoruz. Nükleer santral istemiyoruz. Ağır sanayi yatırımı da istemiyoruz. Hazır giyim, turizm ve hafif sanayi yatırımcılarına kapımız açık. Otel yatırımları yapılabilir. Turizm potansiyelimiz yüksek.”

NİĞDE’YE ENERJİK İLGİ

Niğde Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Serdar Ecemiş, somut yatırım kararları için paketin detaylarının ortaya çıkmasını beklediklerini söylüyor. Ardından da ilin potansiyeliyle ilgili şu bilgileri veriyor:
“Niğde’nin 5. bölgede yer alması çok yerinde bir karar. Tekstil, madencilik, özellikle de karsit madeni konusunda ciddi yatırımlar bekliyoruz. Paket açıklandıktan sonra telefonla arayanlar genelde enerji sektöründen. Doğalgazdan elektrik üretmek için yatırım düşünüyorlar. Şu aşamada isim zikretmeyeceğim. Netleştiğinde ilan ederiz.”

TUNCELİ, 7. BÖLGE İSTİYOR!

5. bölgenin en sürpriz ili kuşkusuz Tunceli oldu. Şehirde halen sadece iki süt işleme, bir de su dolum tesisi var. Sanayinin esamesi okunmayan ilin diğer 15 rakibiyle yarışması mümkün görünmüyor. Nitekim Tunceli Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Yusuf Cengiz’in itirazı da bu noktada yoğunlaşıyor:
“Bizim 6. bile değil, ‘7. özel bölge’ olmamız gerekiyordu. Ancak nedense 5. bölgede yer bulabildik. İller değerlendirilirken bütçeden aldığı pay hesap ediliyor. Buraya gelen para ise güvenlik nedeniyle asker ve polise geliyor. TÜİK verilerine göre şehrin serveti yüksek. Bu da asker ve polis sayısından kaynaklanıyor. Şehre kalan bir para yok. Yanlış bir değerlendirme var. Düzeltilmesini umuyoruz. Zaten güvenlik sorunu nedeniyle yatırımcı bulmakta zorlanıyoruz. 6. bölgeye alınırsak belki bu durum değişir.”

Teşviklerde neler var?

* Genel teşvik: KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti
* Bölgesel teşvik: KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hisse desteği, yatırım yeri tahsisi, faiz desteği
* Büyük ölçekli yatırımlar: KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hisse desteği, yatırım yeri tahsisi
* Stratejik yatırımlar: KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hisse desteği, yatırım yeri tahsisi, faiz desteği, KDV iadesi

5. bölge için SGK primi, faiz ve vergi indirimleri

Yeni pakette, sigorta primi işveren hissesi desteği, 31 Aralık 2013’e kadar başlayan yatırımlar için 7 yıl, 31 Aralık 2014’e kadar başlayan yatırımlar içinse 6 yıl devam edecek. Vergi indirimi yatırım katkı oranları ise 31 Aralık 2013’e kadar başlayan yatırımlarda yüzde 40, 31 Aralık 2014’e kadar başlayan yatırımlarda yüzde 30 olacak. Faiz desteği ise TL cinsinde 5 puan, döviz cinsinde 2 puan olarak belirlendi. Ancak bu destek 700 bin TL’yi geçmeyecek.

İdriz Çokal/Para Dergisi

E-Bülten Aboneliği
İş, Ekonomi ve Cemiyet hayatının özel gündemi Patronlar Dünyası'nda... Günlük E-Bülten'imize abone olun, Patronlar Dünyası ayrıcalıklarını yaşayın.
Patronlar Dünyası ile Bir Adım Önde