TeliaSonera’da istifa depremi

Ve beklenen oldu... Özbekistan'daki 320 milyon dolarlık rüşvet skandalı Turkcell'in İsveçli ortağı TeliaSonera'da CEO'yu görevden etti. 60 yaşındaki Lars Nyberg, görevi bırakmasında rüşvet iddialarının etkili olduğunu söyledi ve ekledi: Şirketin CEO'su olarak devam etmek için kurulun desteğine ihtiyacım var. Kurul bünyesinde yapılacak değişiklikler sonucu kuruldan gereken desteği bulamayacağım düşüncesiyle TeliaSonera'daki görevimden ayrılma kararı aldım

 Turkcell'in sorunlu ortaklarına darbe üzerine darbe... Rus Alfa'nın mahkemeden eli boş dönmesinin ardından şimdi de İskandinav TeliaSonera istifa haberiyle sarsıldı. Özbekistan'daki rüşvet skandalının İsveç yargısına taşınmasıyla birlikte suyu ısınan TeliaSonera CEO'su Lars Nyberg, dün öğlen saatlerinde görevinden istifa ettiğini duyurdu. Lars Nyberg, yaptığı basın açıklamasında, İskandinavya'nın en büyük hukuk firması olan Mannheimer Swartling'in TeliaSonera'daki rüşvet ve kara para aklama suçlamalarını destekleyecek bir şey bulamadığına memnun olduğunu söyledi. Nyberg, basın açıklamasında, "Mannheimer Swartling'in raporu yönetim kuruluna ulaştığında kurulun yapısında önemli değişiklikler yapılacağı bilgisi de bana ulaştı. Şirketin CEO'su olarak devam etmek için kurulun desteğine ihtiyacım var. Kurul bünyesinde yapılacak değişiklikler sonucu kuruldan gereken desteği bulamayacağım düşüncesiyle TeliaSonera'daki görevimden ayrılma kararı aldım" dedi.

 HİSSELERİNİN büyük kısmı İsveç devletinin olan TeliaSonera'nın, 2007 yılında faaliyete geçtiği Özbekistan'da 3G lisansları almak için Devlet Başkanı İslam Kerimov'un kızı Gülnara Kerimova'ya 320 milyon dolara yakını rüşvet verdiği iddia edilmişti. Bu iddialar daha sonra derinleştirilmiş ve İsviçre polisi de şüpheliler hakkında kara para aklama suçuyla soruşturma başlatmıştı. Konu yaklaşık 4 aydır İsveç gündemini de yoğun bir şekilde meşgul ediyor... Son olarak İsveç Mahkemesi TeliaSonera'nın rüşvet iddialarında adı geçen ve Gülnara Karimova'nın kontrolünde olduğu iddia edilen Takilant'ın 1.8 milyar kron yani 277 milyon dolarlık banka hesabını dondurdu. Söz konusu kararın dayanağı ise ülkedeki Svea Temyiz Mahkemesi'nin 16 Ocak'ta verdiği karar. Peki bu karar neydi? Takilant yöneticileri davanın İsveç'i ilgilendirmediğini savunurken, konuyla ilgili İsveç mahkemelerinin de hükümlerinin geçersiz olduğunu belirtmişti.

 İSVEÇ'İ İLGİLENDİRİR

 İSVEÇ Temyiz Mahkemesi ise verdiği kararda, şüphelilerin İsveç'e hiçbir zaman adım atmamış olsalar da yine de söz konusu davanın İsveç'i ilgilendirdiğine karar vermiş ve mahkemeyi şirketin yöneticileri hakkında tutuklama emri çıkartmak ya da şirketin banka hesaplarını dondurma konusunda tam yetkili kılmıştı. Temyiz Mehkemesi bu kararı verirken, gerekçe olarak da Takilant'a yapılan ve iddialarda 'rüşvet' olarak geçen ödemelerin TeliaSonera'nın İsveç'teki hesaplarından yapılmış olmasını göstermişti.

 YOK BÖYLE YOLSUZLUK!

 İSVEÇ'te bugüne kadar 1.8 milyar kron yani 277 milyar dolarlık bir hesap dondurulmamıştı. Bu anlamda da İsveç tarihinin rekoru kırıldı. Aynı şekilde soruşturmanın başladığı dönemde Nordea Bank'ta bulunan 200 milyon kronluk (30 milyon dolar)  Takilant hesabı da dondurulmuştu. Geçtiğimiz günlerde konuyla ilgili bir haber yayımlayan Radio Free Europe da mahkeme dosyalarına yeni belgelerin girdiğini ve TeliaSonera'nın artık işinin çok zor olduğunu yazmıştı. Radio Free Europe'un haberinde şu ifadeler kullanılmıştı: İsveçli savcılarca teslim edilen dokümanlarda TeliaSonera'nın 2007 yazışmaları yer alıyor. Yazışmalarda yöneticiler, yönetici elitlerle 'çeşitli kanallar' oluşturmaktan da bahsediyor. Bu kanallar içinde Kerimov'ın 1 numaralı kızı Gülnara Kerimova ve onun telekom çalışanlarıyla ile toplantı yapmak da bulunuyor.

 2007 YILINA DAYANIYOR

 TELIASONERA'NIN Özbekistan pazarına girmesinin geçmişi 5 yıl önceye dayanıyor. Şirket 2007'de Ucell isimli şirketin hisselerini satın alarak ülkeye girdi. Fakat TeliaSonera, şirketi satın aldığında, Ucell'in 3G lisansı bulunmuyordu. Şirket bunun üzerine buradaki büyümesini garanti altına almak için elinde 3G lisansı bulunan bir şirketin kapısını çaldı. Tabii bu noktada hatırlatmakta fayda var. Özbekistan devletinin yasalarına göre telekomünikasyon alanındaki lisanslar şirketten şirketke devredilemiyor. Bunun için tek yetkili makam var o da Özbekistan Devleti. Yani Hükümet parayla ya da parasız lisansları bir şirkete vermekteki tek yetkili kurum. Lisans ticareti gibi konu ülkede söz konusu bile olamıyor.

 Cebelitarık'ta off-shore

 TELIASONERA yetkilileri bu detayı gözden kaçırmış olacak ki, lisans sahibi olan bir şirketin kapısını çalıyor. Şirketin ismi Takilant Ltd. Şirketin kuruluş yeri ise Özbekistan değil, Cebelitarık. Bugün dünyada çoğu şirketin devletlerden vergi kaçırmak için kullandığı İspanya'nın güneyindeki bir bölge. Programda verilen bilgilere göre 2008 yılında bu şirkete 2.2 milyar İsveç Kronu para aktardı. Bunun dolar olarak karşılığı da tam 320 milyon. Yani aslında TeliaSonera, aslında lisans devretme yetkisi olmayan bir offshore şirkete, 320 milyon dolar ödemiş.

 Yine hülle yaptılar

 ANLAŞMADA dikkat çeken bir de madde var: Takilant isterse, 2009 sonunda bu hisselerin bir kısmını önceden belirlenen bir bedel üzerinden TeliaSonera'ya devredebilir. Yani aslında bir nevi hülle... İki taraf da istekli olunca hülle gerçekleşiyor. 2010 başında TeliaSonera şirketteki payını yüzde 74'ten yüzde 94'e çıkarıyor.

 Para transferi Avakyan üzerinden

 KISACA olayın özeti şu: TeliaSonera, aslında lisans devretme yetkisi olmaya bir offshore şirkete, elindeki lisanslar için 320 milyon dolar ödüyor. Yine programda verilen bilgilere göre Takilant'ı patronu 1980'li yıllarda Ermenistan'da doğmuş bir kadın. İsmi Gayane Avakyan. Neredeyse bütün Özbekistan onu, İslam Kerimova'nın büyük kızı Gülnara Kerimova'nın sağ kolu olarak tanıyor. Avakyan'ın özellikle Kerimova'nın finansal işleriyle birebir ilgilendiği konuşuluyor. Avakyan, aynı zamanda Kerimova'nın 2003 yılında kurduğu moda evinin de eski müdürü. Yakınlıkları da buradan doğuyor.

 Bir diğer iddia da kara para

 AVAKYAN'IN sahibi olduğu Takilant'ın adı bugün dünyanın birçok bölgesinde kara para aklama soruşturmalarının içinde geçiyor. Bunun son örneği de İsviçre'de yaşandı. Temmuz başında Kerimova'ya yakınlıklarıya tanına iki Özbek vatandaşı İsviçre'de tutuklandı. Soruşturma geçtiğimiz günlerde genişletilirken, aralarında Avakyan'ın da olduğu birçok ismin toplam 600 milyon dolarlık banka hesapları donduruldu. Soruşturma TeliaSonera ve Kerimova'ya kadar uzanmış durumda...

 320 milyon değil 30 milyon $'mış...

 İŞİN en ilginç yanı ise şu: Takilant'ın hesaplarında yapılan incelemelerde, 320 milyon dolarlık bir gelir göze çarpmıyor. TeliaSonera'nın yaptığı açıklama, Takilant'la aralarında bir anlaşma imzalandığını doğruluyor. Fakat şirketi tarafından ortaya atılan rakam, programın ortaya attığından çok daha farklı. İskandinav şirketin açıklamasına göre, iki taraf arasında 3G lisanslarının ve Özbek telefon numalarının satın alınması için bir anlaşma imzalanıyor. Yine açıklamaya göre, anlaşma kapsamında Takilant 30 milyon dolarlık nakitin yanı sıra Ucell'in de yüzde 26'lık hissesine sahip oluyor.

 'Yapmak zorundaydık'

 TELIASONERA Başkan Yardımcısı Cecilia Edström, İsveç televizyonuna verdiği röportajda skandalı şöyle anlatmıştı:

 - Gayane Avakyan ve Takilant, şu an İsviçre'de çok büyük bir kara para aklama soruşturmasının içindeler. Takilant gibi, TeliaSonera da bu soruşturmanın içerisinde. Siz TeliaSonera olarak Gulnara Karimova ve Özbekistan rejimine rüşvet verdiniz mi?

 Biz sadece Özbekistan'daki frekans ve lisansların gerçek hak sahibine para ödedik. Bu da bizim Özbekistan'da telekomünikasyon işine girmemiz için gerekliydi. Biz şirket olarak, Takilant'ı temsil etme hakkı bulunan kişiyi en ince ayrıntısına kadar inceledik. Fakat bunun dışında şirketin arkasında birilerinin bulunup bulunmadığını ya da böyle ikişiler varsa da bunların kim olduğunu bilmiyoruz.

 - Özbekistan Hükümeti'nden alacağınız bir lisans için neden Gibraltar merkezli bir offshore şirkete 2.2 milyar İsveç Kronu para verdiniz?

 Onların bir varlığı vardı ve biz de operasyonumuzu devam ettirmek zorundaydık. Özbekistan'da geçerli olan prosedürleri takip ettik.

 Ülkede, lisans sahiplerinin kendi aralarında bu lisansları birbirlerine satmaları mümkün değil. Lisans sahibi olan şirket önce o lisansı hükümete devrediyor. Daha sonra hükümet lisansı istediği bir şirkete verebiliyor.

 -Yani siz 2.2 milyar kronu lisans karşılığında bir şirkete verdiniz. Ama lisansı o şirketten değil, yine Özbekistan Hükümeti'nden aldınız. Öyle mi?

 Biz lisansların meşru sahibine para ödedik. Ülkede resmi süreç böyle işliyor; Önce lisans hükümete geri dönüyor. Daha sonra devlet onu yeniden başkasına veriyor.

 'Kanıtlanırsa istifa ederim'

 TELIASONERA CEO'su Lars Nyberg, haber ajansı Reuters'a yaptığı açıklamada İsveç telekom grubunun Özbekistan'da 3G lisans alımı ile ilgili çıkan rüşvet söylentilerini yalanlamış ve şirketin yanlış yapmış olması ihtimalinde istifa edeceğini bildirmişti. Nyberg, yaptığı açıklamada, 'Biz kimseye rüşvet vermedik ve kara para aklamaya yardımcı olmadık. Bu 2.2 milyar kron, bir rüşvet değil yatırım' şeklinde konuşmuştu. Daha sonra da FT'ye konuşan Nyberg, kendisinin istifa edeceği ya da kovulacağı yönünde çok fazla haber olduğunu belirtirken, görev süresi dolmadan şirketten ayrılabileceğinin de sinyallerini vermişti. Görev süresi 2013 yılında dolan 60 yaşındaki Lars Nyberg, 'Zaten yönetim kurulu benim yerime yeni isimler bakmaya başladı. Ben de gelişmelere ayak uydurmak zorunda kalabilirim' ifadelerini kullanmıştı.

Akşam