Şimşek'ten merak edilen sorulara cevap

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, işadamlarıyla bir araya geldiği Zaman Sektörler Buluşması'nda, hükümetin ekonomik politikaları hakkında bilgi verdi ve kendisine yöneltilen soruları cevaplandırdı. 
 
Makro ekonomik politikalarının temelinde güçlü ve sağlıklı büyümenin yattığını belirten Şimşek, Türkiye'nin uluslararası arenada daha yüksek rekabet gücüne erişebilmesi için verimlilik ve inovasyonu çok önemsediklerini kaydetti. "Hükümet olarak biz iki eksenli bakıyoruz." diyen Bakan, bunları "Türkiye'nin rekabet gücünü artırma ve Türkiye'de rekabet ortamını iyileştirme" olarak açıkladı. Birçok yabancı araştırma şirketinin yaptığı öngörülere göre Türkiye'nin 2050 yılında Japonya ve Fransa gibi ülkeleri geride bırakacağını ifade eden Maliye Bakanı, şu değerlendirmeyi yaptı: "Dünyanın dokuzuncu, Avrupa'nın üçüncü büyük ekonomisi olma durumu gibi... Bu dinamizm bizde var. Türkiye'nin bence bu dönemde çok önemli kazanımı güven ve istikrardır. Bu devam ettirilirse tüm sıkıntıları aşacak kapasitemiz mevcut. Mali imkânlar ve bütçe imkânları olursa sektörel bazda büyümeyi sınırlayan vergiler konusunda da adımlar atılabilir. Otomotiv, telekomünikasyon sektöründe veya bazı ürünler üzerinde. Her şey mali imkânlarla ilintili. Türkiye'de bütçe açığı var. Bunu artırmak, gelecekteki yükün çocuklarımızı ipotek altına almak demektir. Bütün bu yaklaşımlarda büyük resmi görmek lazım." Bakan Şimşek, toplantıda işadamlarının yönettiği sorulara da açıklık getirdi. Zaman Ekonomi Editörü Turhan Bozkurt'un moderatörlüğünde gerçekleşen programda Bakan'a yöneltilen sorular ve cevapları şöyle:

KDV iadelerinin erken ödenmesi için çalışmalarınız var mı?

KDV iadesinde gecikmelerin yaşandığının farkındayız. Bakanlık olarak birkaç hususta reform denilebilecek adımlar attık. Kod sistemini gözden geçirdik. Eskiden bir memurun günlerce yaptığı bir işlemi birkaç dakikada yapmaya başladık. Vergi güvenliğini tehlikeye düşürmeden, iş aş üretenlerin işlemlerini hızlı yapmaya devam edeceğiz.

Eximbank'ın ihracatçıya desteğini artırmak için çalışmalar yapıyor musunuz?

Eximbank'ın yeniden yapılandırılması gerektiği konusunda işadamlarıyla aynı düşünceleri paylaşıyorum. Bankanın Batı'da olduğu gibi farklı desteklerle faaliyet göstermesi gerekiyor.

KOBİ'lerin desteklenmesi için teşvikler verilebilir mi?

KOBİ'ler bütün ekonomilerde önemlidir. İstihdam ve ekonomik dinamizm açısından önemli. Finansmana erişim konusunda sıkıntıların olduğunu biliyoruz. Ancak son bir yıl içerisinde bu konuya ilişkin adımlar attık. Birleşenlere üç yıl Kurumlar Vergisi desteği sağladık.

Türkiye'nin çağdaş bir ticaret yasasına ihtiyacı yok mu?

Türk Ticaret Kanunu, Türkiye için elzem bir tasarı. TBMM'de bu yasa görüşülmeye başladığında her madde üzerinde önerge veren muhalefet süreci tıkıyor. Bin 500 madde var. Türkiye'nin bir yasa için bu kadar zamanı yok. Hem de borçlar tasarısını geçirebilsek ülkemizin ticari hayatı daha yasal bir çerçeveye kavuşur. Bugün Türk Ticaret Yasası'nı görüşmeye başladık, maalesef tıkandı.

İç pazarda mobilya ve birkaç sektöre navlun desteği verilemez mi?

Eskiden şehirlerarası ulaşım daha fazla zaman alıyordu. Türkiye çok şeritli yollar konusunda 50 yıl atladı. Demiryollarına da önem vermeye başladık. Denizciliği geliştirmek lazım. Gerekirse ihracatçının ulaşımını ucuza sağlamak için bazı enstrümanlarda (benzin ve mazot) ÖTV desteği gözden geçirilebilir. Birtakım çalışmalar yapılabilir. Ayrıca, bölgesel Katma Değer Vergisi henüz gündemimizde değil. Bu uygulama, radikal ve cömert bir teşvik sistemi.

İşini doğru yapan işadamlarının onore edilmesi gerekmez mi?

Hükümet olarak istihdamın üzerindeki yükleri aşağı çektik. Hükümet olarak işini doğru yapanları ödüllendirdik. Borcu olmayanlara beş puanlık indirim yapıldı. Genel afların vergide uyumu bozduğunu, mükellefiyetlerini zamanında yapanlara haksızlık olduğunu düşünüyorum. Kamu ihalelerine katılmada da vergi ve Sosyal Güvenlik Kurumu'na borcu olmama şartını getirdik.

Alışveriş merkezleri için çağdaş bir kanun tasarısı gerekmiyor mu?

Alışveriş merkezlerine ilişkin olarak ben de sektörden farklı düşünmüyorum. Hükümetin çalışması var, bu konuyu değerlendiriyoruz. Bizim tüketiciyi korumamız lazım. Bizim için önemli olan 72 milyon tüketici. Bunu yapabilirsek ortada bir problem kalmıyor. Türkiye ekonomisi açısından perakende sektörünün öneminin farkındayız. Özellikle istihdam ve ticaret açısından çok önemli bir alan.

Mali kural konusunda yeni düzenlemeler yapılacak mı?

Mali kural konusu Türkiye'nin uzun dönem ekonomik istikrar ve güveni açısından yapılacak en önemli reformlardan birisi. Şu an bunun nihai şeklini veriyoruz. Bu yıl içerisinde yasalaşacak. Bu kural sayesinde Türkiye popülizm tuzağına düşmeyecek. Çünkü bütçe açığı borç demek. Gelecek nesillere ayrılacak kaynakların sınırlı hale getirilmesi demek. Türkiye'nin bugün bir borcu var, ancak ciddi manada azalttık. Günü kurtarma peşinde değiliz, uzun vadeli çözümler peşindeyiz.
 
İşsizliğin azaltılması noktasında neler yapılıyor?

Türkiye'deki işsizlik sorunu kısa vadede çözülemez. GAP, DAP ve KOP gibi projelere öncelik verdik. GAP önemli ölçüde istihdam yoğun bir projedir. 2012 yılına kadar sulama ve diğer altyapılar bitirildiğinde birkaç milyon kişilik bir istihdam sağlanacak. Bütün dünyada işsizlik ciddi bir şekilde yükseldi. Ekonomideki toparlanma bunu telafi edecek boyutta değil.

Sektörlere canlılık getirmesi için vergi indirimlerine gidilemez mi?

Türkiye'de bütün gelirler üzerinden Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi'nin toplamı milli gelire oranı yüzde 5,6. Bu rakam Avrupa'da bizim iki katımız. Dolaylı vergiler bizde yüksek. Türkiye hakikaten şirket ve vatandaş kazançları açısından OECD'nin en düşük ülkesi denilebilir. Bunun artırılması lazım. Bu da vergi tabanının genişletilmesi ve kayıt dışının azaltılmasıyla olabilir. Ben bunlara varım. Ancak önce vergileri indir, ondan sonra diğer işlemleri yap dediğinizde sadece borçlanma gereğini artırıyorsunuz. Hepimiz için sıkıntılı bir önceliklendirme.

Kayıt dışılıkla mücadele konusunda daha ciddi adımlar atılamaz mı?

Kayıt dışını azaltma konusunda bir eylem planı var. Önümüzdeki dönemde hem vergi kaçırmanın sonuçlarını ağırlaştırma hem de idarenin birçok boyutta daha otonom olması anlamında adımlar atacağız. Çapraz denetim konusunu ciddi çalışıyoruz. Vergi kaçırmanın sonuçları daha ağır olmak zorunda. İdareye, mali imkânlarını kullanmada personele ilişkin esneklik tanımayı düşünüyoruz. SGK ve Maliye'ye denetim elemanı almayı genel personel almanın dışına çıkardık. Kayıt dışını azaltma konusunda çalışmalar yapacağız. Eğer köklü bir şekilde bu süreçleri uygulayabilirsek eninde sonunda kayıt dışı azalacaktır.

Anadolu'daki KOBİ'ler teşviklerle desteklenmeli

Recep Ekşi (İŞHAD Başkanı): Anadolu'da üretim yapan KOBİ'lerin devlet teşvikleri ile desteklenmesi gerekiyor. Bu sayede bu şirketler dünya piyasalarına adım atabilir. Pet şişe ile orman yangını sönmez, ancak bir saksıdaki çiçeğe katkı sağlar. Kayıt dışı ekonominin büyük kısmı KOBİ'lerde. Bu arkadaşları okyanusa çağırıyoruz. İşletmelerde, 'her şey kayıt içine girerse ne olacağız?' kaygısı var. KOBİ'ler ön plana alınmalı.

Markalaşma konusunda ciddi adımlar bekliyoruz

Hüseyin Gürer (Deloitte Türkiye Genel Müdürü): 2005, 2006 ve 2007'de Türkiye'de şirketler ciddi büyümeler gösterdi. Kriz döneminde şirketlerin özkaynakları bazı sektörlerde kendilerini piyasaya tutundurdu. Türkiye'ye yabancı yatırımcı çekebilmek için mutlaka şeffaflığa ihtiyaç var. KOBİ'ler içerisinde çok değerli şirketler var. Bunların katma değerleri çok önemli. Bir takım sıkıntılar sebebiyle parasal finansal küçülmeler söz konusu olabilir. Bunların birer marka haline gelmesi önemli. Markalaşma konusunda ciddi adımlar atılmalı.

KDV iadeleri Batı'daki gibi ay sonunda verilsin

Sedat Yalınkaya (Goldaş Genel Müdürü): Lokomotif sektörlerde işlerin iyi olması mücevher sektörüne de yansıyacak. Oralarda canlılık başlarsa bize de olumlu yansıyacaktır. Çünkü biz lokomotifin sonundayız. Son 15 yılda yeterli sayıda kriz yaşadık. Ama son verilere göre baktığımızda en azından biraz daha umutluyuz. KDV'nin iadesi konusu önemli. Batılı ülkelere bakıldığında ay sonunda KDV ödemenizi alırsınız. Bizde bu alışkanlık yok.

İşsizliğin azaltılması noktasında neler yapılıyor?

Türkiye'deki işsizlik sorunu kısa vadede çözülemez. GAP, DAP ve KOP gibi projelere öncelik verdik. GAP önemli ölçüde istihdam yoğun bir projedir. 2012 yılına kadar sulama ve diğer altyapılar bitirildiğinde birkaç milyon kişilik bir istihdam sağlanacak. Bütün dünyada işsizlik ciddi bir şekilde yükseldi. Ekonomideki toparlanma bunu telafi edecek boyutta değil.

Sektörlere canlılık getirmesi için vergi indirimlerine gidilemez mi?

Türkiye'de bütün gelirler üzerinden Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi'nin toplamı milli gelire oranı yüzde 5,6. Bu rakam Avrupa'da bizim iki katımız. Dolaylı vergiler bizde yüksek. Türkiye hakikaten şirket ve vatandaş kazançları açısından OECD'nin en düşük ülkesi denilebilir. Bunun artırılması lazım. Bu da vergi tabanının genişletilmesi ve kayıt dışının azaltılmasıyla olabilir. Ben bunlara varım. Ancak önce vergileri indir, ondan sonra diğer işlemleri yap dediğinizde sadece borçlanma gereğini artırıyorsunuz. Hepimiz için sıkıntılı bir önceliklendirme.

Kayıt dışılıkla mücadele konusunda daha ciddi adımlar atılamaz mı?

Kayıt dışını azaltma konusunda bir eylem planı var. Önümüzdeki dönemde hem vergi kaçırmanın sonuçlarını ağırlaştırma hem de idarenin birçok boyutta daha otonom olması anlamında adımlar atacağız. Çapraz denetim konusunu ciddi çalışıyoruz. Vergi kaçırmanın sonuçları daha ağır olmak zorunda. İdareye, mali imkânlarını kullanmada personele ilişkin esneklik tanımayı düşünüyoruz. SGK ve Maliye'ye denetim elemanı almayı genel personel almanın dışına çıkardık. Kayıt dışını azaltma konusunda çalışmalar yapacağız. Eğer köklü bir şekilde bu süreçleri uygulayabilirsek eninde sonunda kayıt dışı azalacaktır.

KDV iadeleri Batı'daki gibi ay sonunda verilsin

Sedat Yalınkaya (Goldaş Genel Müdürü): Lokomotif sektörlerde işlerin iyi olması mücevher sektörüne de yansıyacak. Oralarda canlılık başlarsa bize de olumlu yansıyacaktır. Çünkü biz lokomotifin sonundayız. Son 15 yılda yeterli sayıda kriz yaşadık. Ama son verilere göre baktığımızda en azından biraz daha umutluyuz. KDV'nin iadesi konusu önemli. Batılı ülkelere bakıldığında ay sonunda KDV ödemenizi alırsınız. Bizde bu alışkanlık yok.

Marka değişikliğine giderek krizi fırsata çevirdik

Fetin Kazancı (Rodi MOOD Yönetim Kurulu Başkanı): 2009 yılında marka değişikliğine giderek krizi fırsata çevirdik. Geçen yıl perakende zincirini de geliştirerek sektördeki payımızı yüzde 100 artırdık. 2010 yılında da büyümemizi sürdüreceğiz. Seramik sektöründe de Graniser olarak devam ediyoruz. Bu alanda da ihracat oralarımızı ciddi olarak artırdık. İhracat ülke genelinde yüzde 22 küçülmesine rağmen biz artırdık. Bu yıl ihracatımızı yüzde 50 artırmayı planlıyoruz.

Vergilendirme yeniden gözden geçirilmeli

Osman Saraç (İstanbul Altın Borsası Başkanı): Mücevherat üretimi ve yatırım rakamlarında bir küçülmenin söz konusu. İhracat yaptığımız ülkelerdeki alım gücündeki düşüşle birlikte ihracat da düştü. Bu durum istihdama da olumsuz yansıdı. 2010 yılıyla birlikte yaklaşık 3 milyar dolarlık mücevher sektörü yatırımlara yoğunlaşacak. Sektörün en önemli sorunu kayıt dışılık. Bu sebeplerden dolayı da sektörde vergilendirme sorunu hâlâ çözüme kavuşmuş görülmüyor.

Devlet kuvvetlerinin giremediği yere giriyoruz

Ali Kahyaoğlu (İstanbul Maden İhracatçıları Birliği Başkanı): Madencilik sektörü 2009 yılını 3 milyar dolar ihracatla kapattı. Hükümet bize iç piyasadan ziyade ihracata dayalı ÖTV desteği vermeli. Bir madenci devlet kuvvetlerinin bile giremediği yerlere giriyor. Bu konular ele alınarak önemsenmek istiyoruz.

Mücevheratçılar da ÖTV düzenlemesi istiyor

Nusret Altınbaş (Altınbaş Kuyumculuk Yönetim Kurulu Başkanı): Altıncılık sektörünün en büyük sorunu Özel Tüketim Vergisi (ÖTV). Sayın Bakan'dan bunun düzenlenmesini talep ediyoruz. 1 milyar dolarlık bir ihracat gerçekleştiren sektör ÖTV'de yapılacak indirimlerle birlikte bu rakamı artıracaktır.

Ekonominin iyi olması için moral çok önemli

Zeki Çaputçu (Altınyıldız Giyim ve Konfeksiyon AŞ Genel Müdürü): Krize rağmen büyümemizi sürdürdük. Bu dönemde istihdama da ciddi katkı sağladık. 2010 yılında ise yüzde 20'lik bir büyüme öngörüyoruz. Ekonomi için pozitif hava her zaman önem taşıyor. Ülke ekonomisine katkı sağlamak için tüm işadamlarının çok çalışması gerekiyor.

İşsİzlİk oranları

Ülke Oran (%)

Güney Afrika 24,5

İspanya 19,5

Türkiye 13,1

Belçika 12,1

Polonya 11,9

Hindistan 10,7

Macaristan 10,5

Çin 10,2

ABD 10

Fransa 10

Not: 2009 yılı beklenen işsizlik rakamları

Türkiye ekonomisinin krizden çıkış verileri

2010 büyüme tahmini yüzde 3,5.

Kapasite kullanım oranı Ocak 2010'da bir önceki yılın aynı ayına göre 6,4 puan arttı.

Sanayi üretim endeksi Aralık 2009'da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 25,2 artış gösterdi.

Otomobil üretimi aralık ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 139 arttı.

Aynı dönemde otomobil satışları yüzde 121 yükseldi.

Aralık ayında beyaz eşya üretimindeki artış yüzde 2,4.

Aralık 2009'da kurulan şirket sayısı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 56,1 arttı.

Temmuz-Aralık 2009 döneminde yeni teşvik sistemi kapsamında bin 523 adet teşvik belgesi düzenlendi.

Bu kapsamda öngörülen sabit yatırım tutarı 22,5 milyar TL.

Güven endeksleri kriz dönemine göre çok daha olumlu.

Reel kesim güven endeksi Ocak 2010'da bir önceki aya göre yüzde 9,8 puan arttı.

Daralan ihracat 2009'un son çeyreğinde artış eğiliminde.

Aralık 2009'da ihracat rakamları geçen yılın aynı ayına göre yüzde 30,3 oranında artış gösterdi.

Enflasyon son 40 yılın en düşük düzeyine indi.

Bütçe açığının GSYH'ye oranı 2009'da yüzde 5,5 oldu.

Türkiye'nin borç stoku, ABD, İngiltere, İtalya, Almanya, Fransa, Yunanistan, Hindistan, Brezilya, Arjantin, Macaristan ve Polonya gibi birçok ülkenin altında.

Ercan Baysal/Bayram Kaya/Zaman