Sanayi üretiminde düşüş! Ekonomistler sert fren bekliyor
Sanayi üretimi eylülde hem geçen yılın aynı dönemine göre hem de bir önceki aya göre yüzde 2,7 oranında azaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2018 yılı Eylül ayı Sanayi Üretim Endeksi verisini açıkladı.
Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2018 yılı Eylül ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 5 artarken, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 3,2 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 1,3 azaldı.
Sanayi üretimi bir önceki aya göre yüzde 2,7 azaldı.
Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2018 yılı Eylül ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 1,3, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 2,8 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 2,5 azaldı.
2018 yılı 3. çeyrek
2018 yılı üçüncü çeyreğinde takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 1,5 arttı. Bir önceki çeyreğe göre mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretimi ise yüzde 0,2 azaldı.
Ekonomistler sert fren bekliyor
Sanayi üretimi verisinin ardından ekonomistler Türkiye ekonomisinin Yeni Ekonomi Programı'nda çizilen yumuşak iniş senaryosundan daha sert bir şekilde yavaşlama gösterebileceğini belirttiler. Veriler; inşaat, metal, makine teçhizat, mobilya gibi alanlarda belirgin bir yavaşlamaya işaret ediyor.
Büyüme tahminleri açısından önemli bir sinyal niteliği taşıyan sanayi üretiminin eylülde hem aylık hem de yıllık bazda yüzde 2,7 gerilemesinin ardından, ekonomistler bu yıla ilişkin büyüme tahminlerinde revizyona gitti.
Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı, sanayi üretiminde yıllık bazda değişimdeki dalgalanmaların devam ettiğini belirterek, arındırılmış sanayi üretim endeksinin ağustosta kaydedilen yüzde 10,9'luk sert düşüşün ardından, eylülde yüzde 4,6'lık artış kaydedildiğini söyledi.
Bununla birlikte, takvim etkilerinden düzeltilmiş verilerde, ağustos ayındaki yüzde 1,6'lık yıllık artış oranının eylülde yüzde 2,7'lik düşüşe dönüştüğüne işaret eden Tokalı, "Böylece, son iki aylık dönemde yavaşlama eğilimi belirginleşmiş oldu." dedi.
"Son çeyrekte büyüme oranını sıfıra yakın bekliyoruz"
Banu Kıvci Tokalı, eylül verilerinden sonra 3. çeyrek durumunun da netlik kazandığını aktararak, şunları kaydetti:
"Sanayi üretiminin hem düzeltilmiş hem de düzeltilmemiş verilerde yıllık bazda artış yönünde kalmayı başardığını izliyoruz. Bu doğrultuda yılın ilk iki çeyreğinde sırasıyla yüzde 7,3 ve yüzde 5,2 seviyelerinde gerçekleşen büyüme oranının 3. çeyrekte yüzde 1'ler seviyesine gerileyebileceğini tahmin ediyoruz. Ekime ait ilk tahminimiz ise yıllık bazda düşüş rakamının gelebileceği yönünde. Bu durumda, son çeyrekte büyüme oranının sıfıra yakın düşük kalmasını bekliyoruz. Bu görünüm altında da, bu yıla ait büyüme tahminimizi yüzde 3,7'den yüzde 3,2'ye indiriyor, gelecek yıla ait yüzde 2'lik büyüme tahminimizi ise koruyoruz."
Verinin detaylarına bakıldığında, üretimdeki yavaşlamanın yatırım eğilimini yansıtan sermaye mallarında dikkati çektiğini anlatan Tokalı, "Bu durum orta vadeli büyüme görünümü açısından temkinlilik gerektiriyor. Diğer taraftan, yüksek teknoloji ürünlerinin güçlü kalması kısmen rahatlatıcı bir görünüm sunuyor." diye konuştu.
Tokalı, sektörel bazda da üretimdeki yavaşlamanın inşaat, metal, makine teçhizat, mobilya gibi alanlarda belirgin gerçekleştiğini, ekonominin diğer sektörlerini desteklemesi yönünden önemli olan kimya sektöründe yavaşlamanın sınırlı kalmasının ise orta vadeli görünüm açısından endişeleri kısmen azalttığını dile getirdi.
"Büyüme eğilimi güç kaybetti"
Ekonomist Haluk Bürümcekçi, takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin üç aylık hareketli ortalamasının yıllık değişiminin yüzde 1,5'e gerilediğini belirterek, burada kademeli geri çekilmenin devam ettiğini söyledi.
Sanayi üretimi ve katma değer arasında gözlenen ilişki nedeniyle üretimin 3. çeyrekte çok düşük artmasının, milli gelir artışı açısından belirgin yavaşlama sinyali anlamına geldiğini aktaran Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:
"3. çeyrekte, iç talep ve yatırımlarda daralma görüldüğünden milli gelirde de 2016'nın 3. çeyreğinden beri ilk kez yıllık bazda azalış görülme ihtimali bulunmaktadır. Genel olarak öncü göstergeler de 3. çeyrekte büyüme eğiliminin belirgin güç kaybettiğine işaret etmişti. Ayrıca, finansal koşulların da belirgin sıkılaştığı ve bankacılık kredi hacminin daralmaya başladığı görülmektedir. Buna karşılık, son günlerde açıklanan vergi indirimleriyle, diğer teşvik ve tedbirlerin yanı sıra Merkez Bankası'nın makro ihtiyati duruşunu gevşetmeye başlaması bu zayıflamanın hızını sınırlayabilir.
Bu görünüm altında büyüme hızının Yeni Ekonomi Programı'nda çizilen yumuşak iniş senaryosundan daha sert bir şekilde yavaşlama göstermesi ihtimali çok yükselmiştir. Bu bağlamda, 2018 için büyüme tahminimizi yüzde 3'e indirdik, ancak risklerin aşağı yönde devam ettiğini düşünüyoruz. Gelecek yılın büyümesini ise yüzde 1 civarında öngörmekteyiz."
