Şahin iflasın eşiğine nasıl geldi?

Şahin iflasın eşiğine nasıl geldi?

Türkiye'de girişimcilere örnek gösterilen Kemal Şahin, nasıl iflasın eşiğine geldi?

Şahin iflasın eşiğine nasıl geldi?
16px
24px
04.11.2008 16:03
ABONE OLgoogle

Jale Özgentürk'ün yazısı

"Ne başarı, ne de başarısızlık tesadüf değildir. Başarılı olmak için bir şeyleri doğru, başarısız olmak için de bir şeyleri yanlış yapıyor olmanız gerekir."

Türkiye'de girişimcilere örnek gösterilen başarı öyküsüne sahip bir işadamı Kemal Şahin. Yaşam öyküsünü anlattığı "Zirvedeki Şahin" kitabında kendi yazdığı özlü sözlerinden birinde bunları söylüyor. 5 bin mark sermaye ile başladığı iş hayatında 1.5 milyar dolarlık bir grup yaratan Şahin'in başı bugünlerde dertte. Bugün 12 bin çalışan ve 46 şirketle ayakta kalmak için alacaklılarından önce davranıp iflas ertelemesi isteyen Şahin, sadece Türkiye değil dünya devi olmaya adayken nerede hata yaptı?

Bu soruya yanıt vermeden önce onun çok ünlü hikayesini hatırlamakta fayda var. Konya'nın Taşlıpınar ilçesinde 1955 yılında Osman Çavuş'la Fatma Hanım'ın yedi çocuğundan biri olarak dünyaya geldi. Çocukluk yılları yoksuklluk içinde hayvan otlatarak geçti. Bu kaderi değiştirmek gerektiğini köyün tek okuma yazma bilen kişisi babası sayesinde öğrendi. Başarılı bir öğrenci oldu. Konya Lisesi'ni bitirdi. Sonra hem Ortadoğu Teknik Üniversitesi'ni hem de Etibank'ın yurtdışı eğitim bursunu kazandı. Onun tercihi yurtdışı oldu.
 
Almanya'da iş hayatına atıldı
1973 yılında gittiği Almanya'da Aachen Üniversitesi metalürji bölümünü hem çalışıp, hem okuyarak bitirdi. 1980 yılında üniversite biterken o Türkiye'ye dönmedi ve Almanya'da kalarak 5 bin mark sermaye ile iş hayatına atıldı.

Bir bavul tişörtle ticarete başlarken sektörünü de seçmişti. 1982 yılında ilk şirketi Santex Moden'i kuran Şahin, 30 yaşına gelmeden ise mark milyoneri oluyordu.

Şahin'in başarısının perde arkasında ise 1980'li yıllara kadar içe dönük ekonomik politikalar uygulayan Türkiye ekonomisinin 24 Ocak istikrar politikalarıyla ihracata dayalı dışa açılma politikaları vardı. Türkiye, ihracatçılar ve imalatçı ihracatçılara sağladığı teşviklerle 2.9 milyar dolar olan ihracat gelirlerini artırmayı hedefliyordu. Verilen teşvikler arasında katma değer vergisi iadesi, Merkez Bankası'nın ihracatçılara sağladığı avantajlı reeskont kredileri, kur garantileri, fabrika yatırımlarına destek yer alıyordu.

İmalatçı ihracatçının seçtiği sektör ise Avrupa'nın yavaş yavaş vazgeçtiği tekstil ve hazır giyim sektörü oldu.

Ve yurtiçinde ve dışında başarı öyküleri ard arda yazılmaya başlandı. İşte Kemal Şahin'in yanı sıra Ali Akkanat, Ahmet Aydın gibi Türk girişimcileriyle böyle tanıştık. O dönemde parlayan işadamlarından Ali Akkanat, bugün hem turizm hem de tekstil alanında 5 bin kişiye istihdam sağlıyor. Faaliyetlerini başarılı bir şekilde sürdürüyor.

Ahmet Aydın ise uzaktan akrabası olduğu Şahin'den çok önce bu sıkıntıları yaşadı. Dövizli öğrenci hakkını elde ederek Almanya'ya giden Aydın, Almanya'daki ilk şirketi Intex'i kurduktan sonra inşaat sektörüne girdi. Antalya'da daha sonra Sheraton Otel olan Falez Oteli açtı. Türkiye ve Avrupa pazarlarından sonra ABD ve Uzakdoğuya da açıldı. New York ve Hong Kong'ta ofisler açan Aydın, 30 şirketli bir holding haline geldiği 1998 yılında iflas etti.

Bugün Almanya'da kendini spora vermiş sakin bir hayat yaşayan Aydın'ın iflasının arkasındaki neden de 1.5 yıl gibi kısa vadeli banka kredileriyle ölçüsüz büyümekti. O yıllarda kur politikalarının da batışını hızlandırdığını iddia eden Aydın, Almanya'da zaman zaman karşılaştığımızda kendisinin yönetim hatası olduğunu da açık yüreklilikle kabul ediyor.
 
Kurumsallaşmada yetersiz kaldı
Tekrar çok sevdiği tanımla "zirvedeki şahine" dönersek Kemal Şahin'in hataları ne?
Sektör temsilcilerine göre Şahin'in tökezlemesinin en önemli nedeni yatırımlarını çok farklı alanlara dağıtması. Yeterli fizibilite yapmadan büyüyen Şahin'in Çerkezköy'de kurduğu Avrupa Serbest Bölgesi'nde yeterince satış yapamaması. Bu arada serbest bölgelerin cazibesinin azalması.

Tekstilcilere göre Şahin'in en önemli hatalarından biri ise kurumsallaşmada yetersiz kalması ve işlerinin başında oturmaması.Sektörün çok düşük kar marjlarıyla çalıştığını, banka kredileriyle yapılan yatırımların ise ciddi maliyet getirdiğini söyleyen işadamları, yabancı alıcıların da Ürdün'e, Mısır'a yatırım yapılmasını teşvik ederek yanlış yönlendirme yaptığını öne sürüyorlar.
Şahin'in yatırımları yaparken öngörüsüz davrandığı eleştirisi haksız görünmüyor. Ancak sadece şirketler mi suçlu derseniz?

Türkiye'de ekonominin sığ olması, şirketleri ekonomik kriz dalgalarına karşı koruyacak mekanizmaların oluşturulmaması da hükümetlerin hatası.

Gelinen nokta Şahin'in başarısız olduğunu söylemeye yetmez tabii ki... Almanya'da Yılın İşadamı olan, Avrupa Onur Girişimcisi seçilen, Devlet Üstün Hizmet Madalyası alan Şahin, Almanya Başbakanı Merkel'in "20 Müthiş Türk" listesine de girdi.

Şahin, yaşadığı krizden çok endişeli görünmüyor. İflas erteleme kararı aldığı gün gittiği Almanya'nın Hamburg kentinde dün katıldığı bir toplantıda gençlere verdiği öğütler de moralinin bozulmadığınının işareti gibi:

"Avrupa tekstilinde çok iyi bir yerdeyiz. Avrupa'nın çeşitli yerlerinde 12 bin çalışanım var. Alman ekonomisine ciromla önemli bir katkı sağlamaktayım. Gelecek kuşaklara ve gençlerimize yol göstermeliyiz. Üniversitede okuyan gençlerimizin sayısı çok az. Bitirenler de iş bulamıyor. Güvenli ve sürekli organizasyonlar düzenleyerek, kalıcılığımızı kanıtlamalıyız."
 
 Tekstil sancılı döneme girdi iflas ertelememiz geçici
Yaklaşık 80 milyon YTL'si bankalara olmak üzere 150 milyon YTL civarında borcu olduğu tahmin edilen Şahinler Holding'in iflas ertelemesi Bilkont İnşaat hariç 11 şirketini kapsıyor. Mahkemenin yeminli mali müşaviri Mehmet Eser, iktisatçı Prof. Haluk Sümer ve hukukçu Metin İşsever'i kayyum olarak atadığı gruptan dün bir açıklama yapıldı.

Dünya çapında bir süredir etkili olan Amerikan kaynaklı mortgage krizinin dünyanın en büyük 150 yıllık dev bankalarının iflası veya devlet koruması altına alınmasına neden olduğu belirtilen açıklamada krizin reel sektörü ciddi şekilde etkilediği dile getirilerek şu görüşlere yer verildi:

"Mal varlıklarımız mevcut borçlarımızın 4- 5 katı olmasına rağmen, piyasadaki nakit darboğazı ve buna ek olarak; tahsilatların gecikmesi, bazı kuruluşların çeklerimizi vadesinden önce yazdırarak tahsil etmesi, tekstil sektöründe faaliyet gösteren birçok firmada olduğu gibi Şahinler Holding'i de nakit darboğazına itmiştir.

Bu noktada Şahinler Grubu'nun tekstille ilgili bazı firmaları da geçici olarak, iflas erteleme sürecine girmiştir. Burada ana amaç müşterilerimizi kaybetmemek, faaliyetlerin durmasını önlemek, ihracat programımıza devam edip, çalışan ve tedarikçilerimizi koruyarak yola devam edebilmektir."
 
 Başarı zinciri nerede kırıldı
 
* 1980'lerde ihracatı teşvik politikalarıyla yatırım başladı. Bu teşvikler zamanla kaldırıldı.
* Özkaynak olmadan kısa vadeli banka kredileriyle entegre tesisler kuruldu, hızlı büyüme yaşandı.
* 1994 ve 2001 krizleri darbe vurdu.
* Tekstil sektöründe Çin ve Uzakdoğu rekabeti başladı. Kârlılık oranları çok düştü.
* Yurtiçinde enerji ve işçilik maliyetleri arttı.
* Düşük kur, yüksek faizle finansman yapısı bozuldu.
* Antalya'da otel yatırımlarıyla yatırım alanları çeşitlendi, dağıldı.
* Kurumsallaşma ve şeffaflaşma gecikti.
 
 Yeni gözdesi inşaat sektörü
Şahinler Holding'in 46 şirketi tekstil dışında turizm, enerji, hazır yemek ve inşaat sektörlerinde faaliyet gösteriyor. Antalya'da Club Mega Saray Tatil Köyü ile turizm sektöründe faaliyet gösteren Şahinler'in tekstil yatırımları Mısır ve Ürdün'de de var. Ancak tekstildeki yatırımlarını bitiren grup son 1 yıldır inşaat sektörüne odaklanmıştı. İstanbul Beylikdüzü'nde 100 bin metrekare büyüklüğünde bir alışveriş merkezi ve üç kuleden oluşan 1 milyar dolarlık rezidans projesi grubun en büyük umuduydu.

Referans

E-Bülten Aboneliği
İş, Ekonomi ve Cemiyet hayatının özel gündemi Patronlar Dünyası'nda... Günlük E-Bülten'imize abone olun, Patronlar Dünyası ayrıcalıklarını yaşayın.
Patronlar Dünyası ile Bir Adım Önde