Krizdekilere kişi bası 800 lira maaş

TÜRKİYE krizi atlatmak için kendine has yöntemler üzerinde çalışıyor. Bunların başında da kriz nedeniyle tam zamanlı çalışamayan şirketlerin işçi atmalarını önleyecek olan 'kısa çalışma ödeneği' geliyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın geçen ay açıkladığı ve Çalışma Bakanlığı ile işçi örgütlerinin üzerinde görüştüğü kısa çalışma ödeneği seçeneğinde şartlar belirlenmeye başladı. Geçen hafta işçi konfederasyonları ve Çalışma Bakanlığı, konunun teknik şartları üzerinde anlaştı. Geriye rakamlar üzerinde görüşmeler kaldı. Bu konu da bu hafta içerisinde tekrar görüşülecek.

ÖDENEK YÜZDE 50 ARTIYOR

KISA çalışma ödeneği, kriz nedeniyle çalışılamayan günler için işçi ücretlerinin belli bir oranda İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanması anlamına geliyor. Bu uygulama ile krizden etkilenerek sıkıntıya giren işverenlerin işgücü maliyetleri azaltılacak ve işçi çıkarmak zorunda kalmayacaklar. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, uygulama süresinin 6 aya çıkarılmasını, verilecek para miktarını da yüzde 40 arttıracaklarını söyledi. Çelik 'Şu anda 3 ay süreyle krizde olan işverenlere brüt ücretin yüzde 40'ı üzerinden destek sağlıyoruz. Biz bunu 5 ya da 6 aya uzatmayı, para miktarını da yüzde 50 arttırmayı amaçlıyoruz. Şimdi 533 bin TL yüzde 50 artışla 800 bin YTL olur. Tabii sosyal çevreler buna ne diyecek. Bunu fazla bulan olabilir. Süreyi az bulan olabilir. Orada netleşecek. Şu anda net bir düzenleme yok' dedi.

Aksi takdirde kısa süre önce işe alınan işçiler kısa çalışma ödeneği kapsanına alınmayacak. Böylece, şirketlerin hem sigorta primlerinin yatırılması teşvik edilecek hem de kısa süre alındığı halde maaşının bir kısmının devletçe ödenmesi gibi bir suiistimale izin verilmeyecek.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR?

KISA çalışma ödeneği 4857 sayılı İş Kanunu'nda düzenleniyor. İş Kanunu'na 1999'da giren düzenleme mevcut kanunun 65.maddesinde 'kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği' adıyla düzenleniyor. Maddeye göre, genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerini geçici olarak önemli ölçüde azaltan veya işyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak durduran işveren, durumu derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumu'na varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazıyla bildiriyor.

Talebin uygunluğunun tespiti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca yapılıyor. İşyerinde geçici olarak en az dört hafta işin durması veya kısa çalışma hallerinde işçilere çalıştırılmadıkları süre için işsizlik sigortasından 'kısa çalışma ödeneği' ödeniyor. Kısa çalışma süresi, zorlayıcı sebebin devamı süresini ve üç ayı aşamıyor. İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanma şartlarını yerine getirmesi gerekiyor. Günlük kısa çalışma ödeneğinin miktarı, işsizlik ödeneğinin miktarı kadar olabiliyor. Zorlayıcı sebeplerle işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durması halinde, işsizlik ödeneği ödemeleri, işçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa, zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödeniyor.

Kısa çalışma ödeneği aldığı süre içinde işçinin hastalık ve analık sigortasına ait primleri İşsizlik Sigortası Fonu tarafından 2/3 oranında Sosyal Sigortalar Kurumu'na aktarılıyor. İşçi, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresini doldurmadan tekrar işe başlayabiliyor. Ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılmasını talep eden işveren, ya form doldurarak ya da internet kanalıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İl Müdürlükleri ya da bölge müdürlüklerine başvuruyor.

NASIL BAŞVURULUYOR?

İŞVEREN kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya yazılı bildirimde bulunuyor. İşveren bildiriminde krizin veya zorlayıcı sebeplerin işyerine etkileri ve zorlayıcı sebebin ne olduğunu, işyerinin unvanı ve adresi gibi bilgileri bildiriyor. Yapılacak inceleme esnasında kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgiler, işveren tarafından, İŞKUR tarafından belirlenen formatta hazırlanarak, manyetik ortamda kuruma, yazılı olarak da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bağlı iş müfettişine teslim ediliyor.

Maaşlar İşsizlik Fonu'ndan

Şirketler ancak ekonomik kriz ya da afetler nedeniyle işlerinin bozulması durumunda 'kısa çalışma ödeneği' almak için başvurabilecek.

Bu nedenle sıkıntıya giren şirket, İşkur'a, işyerini normal çalışma süresinin 3'te 1'i ya da daha fazlası kadar tatil etmek zorunda olduğunu beyan edecek.

İşkur'un görevlendireceği bir iş müfettişi, şirketin söylediklerini yerinde tespit edecek. Şirketin içinde bulunduğu zor durumun alınan yanlış kararlar sonucunda olup olmadığına karar verecek.

İşkur müfettişi şirketin üretimi kısmi ya da tam zamanlı tatil etmesine karar verdiğinde ise kısa çalışma ödeneğine izin verecek.

Halen 3 ay süreyle krizde olan işverenlere brüt ücretin yüzde 40'ı üzerinden destek veriliyor. Bu tasarıyla 5 ya da 6 aya uzatılabilecek. Ödenecek para miktarının da yüzde 50 artırılması hedefleniyor.

Kısa çalışma ödeneği şu anda 533 TL olarak uygulanıyor. Ödeneğin yüzde 50 artırılmasıyla çalışanın eline geçecek para miktarı da 800 lirayı bulacak.

İşsizlik parasını geçemiyor

KISA çalışma ödeneğinin ödeme süresi içinde ödenmesi gereken geçici iş göremezlik ödeneğinin miktarı kısa çalışma ödeneğinin miktarından fazla olamıyor. Geçici iş göremezlik ödeneğinin ödendiği dönemde, bu maddede öngörülen hastalık ve analık sigortası primi ödenmiyor.

Kuş gribi ve savaşta da ödeniyor

Kısa Çalışma Ödeneği'nin uygulanmasına ilişkin yönetmelik 13 Ocak 2009'de değiştirilerek yayınlandı. İşçiye, ekonomik kriz yanında, deprem, yangın, su baskını, salgın hastalık, seferberlik gibi nedenlerle de işverenen faliyetinin durması kısa çalışma ödeneği ödenmesi hakkı doğuyor.

Nevin Bilgin/Star