İran'ın pahalı gazından milyarlarca dolarlık zarar!
Türkiye, ‘eksik teslimat ve pahalı gaz’ nedeniyle İran’ı uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne şikâyet etti. Ancak mahkemenin ilk ayağı olan ‘eksik teslimat’ Türkiye aleyhine sonuçlandı.
03.06.2015 08:41
ABONE OL
Türkiye, ‘eksik teslimat ve pahalı gaz’ nedeniyle İran’ı uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne şikâyet etti. Ancak mahkemenin ilk ayağı olan ‘eksik teslimat’ Türkiye aleyhine sonuçlandı. Adını açıklamak istemeyen bir kaynak, Türkiye’nin fiyat davasını da kaybettiğini ileri sürdü. Enerji Bakanlığı ve BOTAŞ ise davayla ilgili soruları ısrarla cevapsız bıraktı. Türkiye, halen bin metreküpü 431 dolar ile dünyanın en pahalı doğalgazını İran’dan alıyor.
Türkiye, ‘pahalı Doğalgaz ve eksik teslimat’ nedeniyle İran’ı Uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne verdi (Nisan 2012). Mahkeme süreci uzun bir zaman aldı. Ve Tahkim Mahkemesi (ICC) ‘eksik teslimat’ konulu başvuruda kamu şirketi BOTAŞ’ın doğalgazı bazen alıp-bazen almaması nedeniyle Türkiye aleyhine sonuçlandırdı. Adını açıklamak istemeyen Enerji Yönetimi’nden bir kaynak ise Türkiye’nin mahkemenin ikinci ayağı olan ‘fiyat’ kısmını da kayıp ettiğini ve seçim süreci endişesiyle bakanlığın kararı açıklanmadığını ileri sürdü.
İddiaları, davanın tarafları olan Enerji Bakanlığı ile BOTAŞ’a sorduk. Ancak sorular ısrarla cevapsız kalırken Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın 6 Ocak ve 6 Nisan tarihli açıklamaları endişeleri artırır nitelikte. Bakan Yıldız, 6 Ocak 2015’te İran’la devam eden Tahkim davasında kararın Şubat-Mart aylarında açıklanabileceğini duyurdu. Ancak 6 Nisan 2015’te ise kararın nisan-mayısta sonuçlanabileceğini açıkladı. Haziran ayı gelmesine rağmen İran tahkim davasıyla ilgili nihai karar kamuoyuna açıklanmadı. Dava, Türkiye için çok önemli. Çünkü davanın kazanılması halinde BOTAŞ’ın milyarlarca dolar kazancı olacak ve gaz fiyatlarında ciddi indirim sağlanacak. Davanın iddia edildiği gibi kayıp edilmesi ise felaket anlamı taşıyor. Türkiye’yi ve milyonlarca doğalgaz abonesini yakından ilgilendiren ‘İran Tahkim davası ve sonucu’ konusunda Enerji Bakanlığı ve BOTAŞ 3 aydır ısrarlı sorularımızı cevapsız bıraktı.
Türkiye, Rusya’dan sonra en fazla doğalgazı komşumuz İran’dan alıyor. Ancak komşu olması ve iletim hatları yakınlığına rağmen Türkiye, en pahalı doğalgazı İran’dan alıyor. İran’la halen 1996 yılında yapılan ve yıllık 9,6 milyar metreküp gaz alımını öngören anlaşması yürürlükte. İran, kışın aşırı soğuk dönemlerinde kendi iç tüketimine ağırlık verdiğinden Türkiye’ye olan asgari teslimat taahhütlerini yerine getiremiyor. Buna karşın Türkiye’de anlaşmalara aykırı olmasına karşın eksik teslimat gazını zaman zaman alışmak zorunda kaldı. Uluslararası Tahkim Mahkemesi (ICC) bu nedenle Türkiye’yi ‘eksik teslimat ve tazminat talebinde’ gazı bazen alıp-bazen almaması nedeniyle haksız buldu. Zaman, ilk olarak bu gelişmeyi 28 Kasım 2014 tarihinde ‘Pahalı İran doğalgazında ilk karar Türkiye’nin aleyhine’ başlığı ile kamuoyuna duyurmuştu.
MİLYARLARCA DOLAR ZARAR
Türkiye, iddia edildiği gibi İran Tahkim davasını kaybetmesi halinde milyarlarca dolar zarar etmiş olacak. Zarar, 10 milyonu aşan doğalgaz abonesine zam olarak yansıyacak. Nedeni, son aylarda dünya ham petrol varil fiyatları 120 dolar seviyelerinden 50-60 dolar rakamlarına geriledi. Doğalgaz anlaşmalarında yer alan fiyat formüllerinde en belirleyici etken ham petrol ve türevleri olduğu dikkate alındığında Türkiye’nin Rusya’dan aldığı gazın fiyatı bin metreküp için 377 dolara geriledi. Azeri gazında fiyat 290 dolara kadar düşerken özel şirketler de ikili görüşmelerle Rus gazı fiyatını 300 doların altına çekti.
Buna karşın indirime yanaşmayan İran gazı halen 431 dolar gibi çok yüksek fiyattan alınmaya devam ediyor. Ve BOTAŞ’ın pahalı gaz alımı nedeniyle milyonlarca dolar zararı söz konusu. Tahkim Mahkemesi kazanılmış olması halinde İran’dan milyarlarca doları bulan fiyat indirimi alınmış olacak ve kamu şirketinin mali yapısında ciddi iyileşme sağlanacak. Aksi halde, iddiaların doğru çıkması (Davaların kaybedilmesi) durumunda milyonlarca abone doğalgazı zamlı tüketilmeye devam edecek.
Bakan Yıldız kendisiyle çelişti
Türkiye, dünyanın en pahalı doğalgazını İran’dan alıyor. İran gazının fiyatı ham petrolün zamlandığı dönemlerde 500 dolar rakamlarına kadar çıktı. Son aylarda petrol fiyatlarındaki düşüş sonrası İran fiyatı 431 dolara geriledi. Ancak bu rakam halen Avrupa piyasaları ve doğalgaz ithal edilen diğer ülkelere göre çok yüksek. Bu nedenle Tahkim Mahkemesi kararı Türkiye için büyük önem arz ediyor. Bakan Yıldız, uzun bir zamandır devam eden İran Tahkim davasıyla ilgili 6 Ocak 2015’te servise konulan haberde (AA) konuyla alakalı her türlü duruşmanın bittiğini hatırlatması yaparak, “Artık tahkim heyetinin bununla ilgili kararı açıklamasını bekliyoruz, şubat-mart ayında da olabilir dediler.
Bundan sonra herhangi bir müzakere ya da görüşme söz konusu olmayacak. Tahkim heyetinin vereceği kararı göreceğiz’ değerlendirmesi yapmıştı. Bakan Yıldız, 6 Nisan 2015’te ise Reuters’in servise koyduğu haberinde ‘İran’la Türkiye’nin tahkimdeki konusu henüz nihayetlenmedi ama aldığımız bilgiler, beklentilerimiz belki nisan, belki mayısta, belki o tarihe de kalmayacak, tahkimin sonuçlanması bekleniyor’ açıklaması yapmıştı. Ancak haziran ayı gelmesine rağmen İran Tahkim Davası sonucu açıklanmadı.
İsmail Altunsoy/Zaman
Türkiye, ‘pahalı Doğalgaz ve eksik teslimat’ nedeniyle İran’ı Uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne verdi (Nisan 2012). Mahkeme süreci uzun bir zaman aldı. Ve Tahkim Mahkemesi (ICC) ‘eksik teslimat’ konulu başvuruda kamu şirketi BOTAŞ’ın doğalgazı bazen alıp-bazen almaması nedeniyle Türkiye aleyhine sonuçlandırdı. Adını açıklamak istemeyen Enerji Yönetimi’nden bir kaynak ise Türkiye’nin mahkemenin ikinci ayağı olan ‘fiyat’ kısmını da kayıp ettiğini ve seçim süreci endişesiyle bakanlığın kararı açıklanmadığını ileri sürdü.
İddiaları, davanın tarafları olan Enerji Bakanlığı ile BOTAŞ’a sorduk. Ancak sorular ısrarla cevapsız kalırken Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın 6 Ocak ve 6 Nisan tarihli açıklamaları endişeleri artırır nitelikte. Bakan Yıldız, 6 Ocak 2015’te İran’la devam eden Tahkim davasında kararın Şubat-Mart aylarında açıklanabileceğini duyurdu. Ancak 6 Nisan 2015’te ise kararın nisan-mayısta sonuçlanabileceğini açıkladı. Haziran ayı gelmesine rağmen İran tahkim davasıyla ilgili nihai karar kamuoyuna açıklanmadı. Dava, Türkiye için çok önemli. Çünkü davanın kazanılması halinde BOTAŞ’ın milyarlarca dolar kazancı olacak ve gaz fiyatlarında ciddi indirim sağlanacak. Davanın iddia edildiği gibi kayıp edilmesi ise felaket anlamı taşıyor. Türkiye’yi ve milyonlarca doğalgaz abonesini yakından ilgilendiren ‘İran Tahkim davası ve sonucu’ konusunda Enerji Bakanlığı ve BOTAŞ 3 aydır ısrarlı sorularımızı cevapsız bıraktı.
Türkiye, Rusya’dan sonra en fazla doğalgazı komşumuz İran’dan alıyor. Ancak komşu olması ve iletim hatları yakınlığına rağmen Türkiye, en pahalı doğalgazı İran’dan alıyor. İran’la halen 1996 yılında yapılan ve yıllık 9,6 milyar metreküp gaz alımını öngören anlaşması yürürlükte. İran, kışın aşırı soğuk dönemlerinde kendi iç tüketimine ağırlık verdiğinden Türkiye’ye olan asgari teslimat taahhütlerini yerine getiremiyor. Buna karşın Türkiye’de anlaşmalara aykırı olmasına karşın eksik teslimat gazını zaman zaman alışmak zorunda kaldı. Uluslararası Tahkim Mahkemesi (ICC) bu nedenle Türkiye’yi ‘eksik teslimat ve tazminat talebinde’ gazı bazen alıp-bazen almaması nedeniyle haksız buldu. Zaman, ilk olarak bu gelişmeyi 28 Kasım 2014 tarihinde ‘Pahalı İran doğalgazında ilk karar Türkiye’nin aleyhine’ başlığı ile kamuoyuna duyurmuştu.
MİLYARLARCA DOLAR ZARAR
Türkiye, iddia edildiği gibi İran Tahkim davasını kaybetmesi halinde milyarlarca dolar zarar etmiş olacak. Zarar, 10 milyonu aşan doğalgaz abonesine zam olarak yansıyacak. Nedeni, son aylarda dünya ham petrol varil fiyatları 120 dolar seviyelerinden 50-60 dolar rakamlarına geriledi. Doğalgaz anlaşmalarında yer alan fiyat formüllerinde en belirleyici etken ham petrol ve türevleri olduğu dikkate alındığında Türkiye’nin Rusya’dan aldığı gazın fiyatı bin metreküp için 377 dolara geriledi. Azeri gazında fiyat 290 dolara kadar düşerken özel şirketler de ikili görüşmelerle Rus gazı fiyatını 300 doların altına çekti.
Buna karşın indirime yanaşmayan İran gazı halen 431 dolar gibi çok yüksek fiyattan alınmaya devam ediyor. Ve BOTAŞ’ın pahalı gaz alımı nedeniyle milyonlarca dolar zararı söz konusu. Tahkim Mahkemesi kazanılmış olması halinde İran’dan milyarlarca doları bulan fiyat indirimi alınmış olacak ve kamu şirketinin mali yapısında ciddi iyileşme sağlanacak. Aksi halde, iddiaların doğru çıkması (Davaların kaybedilmesi) durumunda milyonlarca abone doğalgazı zamlı tüketilmeye devam edecek.
Bakan Yıldız kendisiyle çelişti
Türkiye, dünyanın en pahalı doğalgazını İran’dan alıyor. İran gazının fiyatı ham petrolün zamlandığı dönemlerde 500 dolar rakamlarına kadar çıktı. Son aylarda petrol fiyatlarındaki düşüş sonrası İran fiyatı 431 dolara geriledi. Ancak bu rakam halen Avrupa piyasaları ve doğalgaz ithal edilen diğer ülkelere göre çok yüksek. Bu nedenle Tahkim Mahkemesi kararı Türkiye için büyük önem arz ediyor. Bakan Yıldız, uzun bir zamandır devam eden İran Tahkim davasıyla ilgili 6 Ocak 2015’te servise konulan haberde (AA) konuyla alakalı her türlü duruşmanın bittiğini hatırlatması yaparak, “Artık tahkim heyetinin bununla ilgili kararı açıklamasını bekliyoruz, şubat-mart ayında da olabilir dediler.
Bundan sonra herhangi bir müzakere ya da görüşme söz konusu olmayacak. Tahkim heyetinin vereceği kararı göreceğiz’ değerlendirmesi yapmıştı. Bakan Yıldız, 6 Nisan 2015’te ise Reuters’in servise koyduğu haberinde ‘İran’la Türkiye’nin tahkimdeki konusu henüz nihayetlenmedi ama aldığımız bilgiler, beklentilerimiz belki nisan, belki mayısta, belki o tarihe de kalmayacak, tahkimin sonuçlanması bekleniyor’ açıklaması yapmıştı. Ancak haziran ayı gelmesine rağmen İran Tahkim Davası sonucu açıklanmadı.
İsmail Altunsoy/Zaman
