Her çarşamba müdür zirvesi var

Konya Şeker'de her çarşamba kardeş 18 şirketin üst yönetimi toplanıyor. Bu toplantılarda bilgi alışverişi yapılıyor, gidişat gözden geçiriliyor. Yatırım kararlarını ise çatı şirketi olan Anadolu Birlik Holding'in yönetim kurulu alıyor.

Konya Şeker Sanayi ve Ticaret AŞ’nin (Konya Şeker) Fabrikası’nı idare merkezindeyim. Biraz sonra yandaki salonda Anadolu Birlik Holding’in aralarında Türkiye’nin üretimden satışlarda 36. büyük şirketi olan Konya Şeker’in de bulunduğu 18 şirketinin üst yöneticileri bir araya geliyor. Acil bir durum yok. Her çarşamba yapılan bir durum değerlendirme toplantısı bu.

Sahnedeki uzun masada Anadolu Birlik Holding Yönetim Kurulu Başkanı Recep Konuk ve İcra Kurulu Üyesi Sefa Çağlayan var. Aynı masadaki CEO koltuğu bu görevin sahibi bir ay önce ayrıldığı için şimdilik boş. Masadaki diğer iki kişiden biri gündemi okuyor, diğeri ise not tutuyor. Bir önceki çarşamba toplantısında alınan kararlar okunuyor ve “Ne yaptık?” diye soruluyor.
Recep Konuk “Çarşamba toplantıları, birim ve kurumlar arasında varsa eksik koordinasyonun tamamlandığı, müşterek altyapıların kullanıma açıldığı toplantılar” diyor ve şu örneği veriyor: “Örneğin patates işleyen tesisimizin yöneticisi benim şu kadar ton patates kabuğum çıkacak bu yıl diyor. Bunu besi çiftliklerinin başındaki arkadaşımız bilmeyebilir. İşte o zaman konuyla ilgili bilgi sahibi oluyor. “

Konuk’a göre bu toplantıların bir diğer faydalı yanı da şirket körlüğünü ortadan kaldırması. “Belki kendi şirketinizle ilgili göremediğiniz bir konuyu, bir başka şirketimizin yöneticisi fark ediyor ve yeni bir ufuk açılıyor” diyen Konuk, bu toplantıların her çarşamba mutlaka yapıldığını söylüyor. Toplantıların ucu açık. Çok önemli konular gündemde olduğu zaman 10 saatlik toplantılar da olmuş. Ancak Recep Konuk bir bölümüne katıldığım toplantıyı beni uğurlamak için saat 20.30’da erken bitirdi.

1999 yılı milat oldu

Anadolu Birlik Holding denince akıllara Konya Şeker geliyor. 1952’de 10 milyon lira sermayeyle kurulan bu şirketin ortakları arasında Konya, Akşehir-Ilgın, Ereğli Pancar Ekicileri Kooperatifleri, Pancar Yem, Pankobirlik ve diğer Pancar Ekicileri Kooperatifi var. En büyük ortak 55 bin üyeli Konya Pancar Ekicileri Kooperatifi. Kooperatiflerin ortağı üreticiler ‘sözleşmeli tarım’la ürettikleri pancarı Konya Şeker’e satıyorlar.

Türkiye’nin ikinci büyük şeker üreticisi Konya Şeker, Konya ve Çumra’daki iki fabrikasıyla pancar şekeri üretiminin (Türkiye’de kamu ve özel sektöre ait 33 şeker fabrikası var) yaklaşık dörtte birini gerçekleştiriyor.

Kamunun yönetiminde geçen 40 yıl ve ardından 5 yıllık üretici ortakların yönetimi, şirketi erimenin eşiğine getirmiş. Şirketin yatırımlara hız verdiği ve hızla büyüdüğü dönem ise 1999’da Recep Konuk’un başkanlığındaki yeni yönetimin göreve gelmesiyle başlamış. Konuk 1994’te Çumra ilçesinin belediye başkanı seçilmiş. Ardından da ‘dünyada 20 kilometre yarı çaplı alanda 1.5 milyon ton şekerpancarı üretilebilecek ender yerlerden’ biri olarak tanımladığı Çumra’da şeker fabrikası kurmak için kolları sıvamış. Avrupa seyahatlerinde şeker fabrikalarına yaptığı ziyaretlerde işin olabilirliğini görmüş. Ancak belediyenin parasının olmaması Konuk’un ortaklık teklifiyle bir Alman şeker üreticisine gitmesine neden olmuş. “Gelin bu işi ortak olarak yapalım dedik.

Türkiye’ye gelmeye ikna ettik” diyen Konuk o günleri şöyle anlatıyor: “Onlarla Konya Şeker’i bir araya getirdim. Ama Konya Şeker’in yönetim kurulu başkanının anlaşmaya nihai şeklini vermek için gittiği Almanya’da bu işten vazgeçmesi hem onları hem de bizi yıktı. Bu arada Çumra Şeker için 17 arkadaşla 1000’er dolar koyup şirket kurmuş, ruhsat ve şeker kotasını da almıştık. İş imza aşamasında bozulunca ertesi gün arkadaşları topladım. Biz üretici olarak Konya Şeker’in ortaklarıyız. Onlarla uzun süre müzakere ettik. Anlaştık, anlaştırdık. Şimdi anlaşıldı ki bize evet derken hayırı çalışmışlar. Onlarla olmayacağını gördüm, Konya Şeker’in ve kooperatifin yönetimine adayım dedim. Oradan başladık. Almanlarla olan görüşmelerimizi sürdürdük. Bu fabrikayı kendimizin yapabileceğini gördük ve kendimiz Konya Şeker’in bilmediğimiz diğer ayrıntılarına da vâkıf olarak bismillah dedik.”

Konuk, Konya Şeker’de yönetime geldikleri ilk hafta hiç uyumadıklarını söylüyor. “Neden?” diye sorduğumuzda da “Nasıl uyuyacaksın? Şirket ekside. Üretici ortaklardan pancar almışsın borcun var. Personel giderleri, bir sürü masrafın var” yanıtını alıyorum. Konuk öncelikle şirketin enerji ve personel tasarrufunu, verimliliğini sağlamak adına 2-2.5 yıl içinde 50 milyon dolarlık rehabilitasyon yatırımı yaptıklarını söylüyor. Rehabilitasyonun sonuçları hızla dönmeye ve Konya Şeker kâr etmeye başlamış. Bugüne kadar yalnızca Konya Şeker merkez için rehabilitasyonun sağladığı tasarruf miktarı 172 milyon dolara ulaşmış. Gerçekten de sohbet sonrası yaptığım fabrika turunda çocukluğumda yalıtımsız olduğu için dolaşırken hem beni terleten hem de büyük enerji kaybına neden olan sıcak su borularının ısı tasarrufu için giydirilmiş olduğunu gördüm. Konuk bu gelişmeleri “Konya Şeker olağanüstü verimli işletilmeye başlandı” diyerek anlatıyor.

Rehabilitasyon yatırımıyla fabrikanın kapasitesi arttırılırken, birçok bölüm genişletilmiş, birçok bölüm de ilk kez devreye sokulmuş. 1999 sonrası en önemli yatırım 2004’te faaliyete geçen 340 milyon dolarlık Çumra Entegre Şeker Tesisleri. Konuk ve arkadaşlarının değerinin ‘en az 150 milyon dolar’ olduğunu söyledikleri şeker kotasını Konya Şeker’e bedelsiz şekilde devretmelerinin ardından yatırım için düğmeye basılan bu tesisler Türk şirketleri tarafından gerçekleştirilmiş. Bu tesislerde 7 fabrika var. Avrupa’nın en modern şeker üretim merkezi olduğu belirtilen Çumra tesislerinde kristal ve sıvı şekerin yanı sıra Torku (İpek) markalı çikolata, yem, biyoetanol de üretiliyor. Bu arada sütçülük yapılıyor; et, yağ ve besicilik yatırımları da hızla ilerliyor. Konya Şeker, ürün portföyünün artması ve faaliyet alanı olarak yeni sektörlerde yer alması nedeniyle yeni bir yönetim yapılanmasına ihtiyaç duydu ve 2009 yılından itibaren holding yönetim yapısını kurarak işletmelerini Anadolu Birlik Holding çatısı altında birleştirmiş.

‘Kararlarda etkim fazladır’

Çocukluğumun tek fabrikalı Konya Şeker’i yavrulamış, 11 yılda tesis sayısını 650 milyon dolar yatırımla 21’e çıkarmış. 2009’daki 891 milyon 864 bin 138 liralık üretimden satış rakamı, Konya Şeker’i, Türkiye’nin 36. büyük şirketi yapmış. Bu büyümenin mimarı Recep Konuk’a “Konya Şeker’de kararlar nasıl alınıyor? Şirketin bu duruma gelişinde büyük payınız olduğuna göre sizin dediğiniz mi oluyor?” diye soruyor ve şu yanıtı alıyorum: “Günlük işleyişi İcra Kurulumuz götürür. Bu arada her birimin de bir genel müdürü var. Her iş bize gelmez ama yatırım kararlarını holdingde yönetim kurulu verir. Dünyanın her yerinde aynısını gördüm. İşin başında bir sahibi var. Masanın başına otururuz, herkesi dinleriz. Kararda benim etkim çoktur ama kesinlikle aklımıza geleni yapmayız. Aklımıza geleni bin defa tartarız. Yatar üstüne uyuruz, uykumuzda da görürüz onu biz. Ondan sonra o kararı alırız.”

Konya Şeker’in değeri 5 milyar dolar

Recep Konuk bugün Anadolu Birlik Holding bünyesindeki şirketlerin toplam değerinin 5 milyar dolar olduğunu tahmin ediyor. Taze paraya ihtiyaç duymaları durumunda ise halka açılabileceklerini belirterek “Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ’nin 25 şeker fabrikasının özelleştirilmesiyle ilgiliyiz” diyor. Konuk 2010 ciro ve kâr rakamlarını henüz kesinleşmediği için vermiyor, ancak üretimden satışları 1 milyar dolar olarak tahmin ediyor. Şirkete yakın kaynaklar da bu rakamın yüzde 20’si kadar kar edilebileceğini ifade ediyor.

Brezilya’da fabrika alacağız

Konya Şeker Brezilya’da da şekerkamışından şeker üreten bir şeker fabrikası ve benzine katılarak akaryakıt olarak kullanılan biyoetanolü üreten bir tesisi almak için görüşmeleri sürdürüyor. Konuk bu konuda “Kaynak sıkıntımız yok. Kasamızda paramız da, bankalardan borçlanacak kredibilitemiz de var” diyor. Genellikle geri dönüş süresi 5 yılı geçmeyen projelere giriyorlar. Recep Konuk “Bütün projelerimiz doğru. Kararı iyi veriyoruz. Her ürünümüz kapış kapış gidiyor. Yok satıyor” diyor.

Ruhi Sanyer/Radikal