Hamburger köleleri: Türk çalışanlar son sırada

Amerika, fast-food (hızlı tüketim) çalışanlarının saatlik ücretini 15 dolara çıkarmayı tartışırken, Türkiye bu alanda son sıralarda yer alıyor. 6 milyar dolarlık fast-food pazarının bulunduğu Türkiye’de çalışanların saatlik ücreti 2.31 dolarda (6.3 lira) kaldı. Günde 9 saate yakın ayakta çok zor şartlarda görev yapan bu kişilerin haftalık kazançları ise sadece 283 TL.

TÜRKİYE’de fast-food (hızlı tüketim) sektöründe faaliyet gösteren zincir restoranların sayıları her geçen gün artarken, çalışanların saatlik ücreti dünya ortalamasının altında kalıyor. Amerika’da bu ücretin 15 dolara çıkması tartışılırken, Türkiye 2.31 dolar (6.3 lira) ile gelişmiş ülkeleri yakalayamadı. Çalışanların saatlik ücretinde Türkiye’ye en yakın ülkeler Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Romanya ve Brezilya oldu. Fast-food sektöründe en düşük ücreti ise 1.16 dolar ile Bulgaristan’daki çalışanlar alıyor. 

200 BİN KİŞİ ÇALIŞIYOR

Türkiye’de sayıları 22 bini bulduğu tahmin edilen fast-food restoranlarında 200 bine yakın kişi çalışıyor. Daha çok öğrencilerin ve gençlerin çalıştığı bu restoranların cirosu ise 6 milyar doları buluyor. Ancak çalışanların aldığı saatlik ücret sadece 1 hamburger parasına eşit. 18-25 yaş aralığında gençlerin yoğun olarak çalıştığı sektörde haftada 45 saat çalışan bir işçi ortalama 283 lira kazanıyor. Bu rakam ekonomik krizdeki Yunanistan’da ise 450 liraya kadar çıkıyor. Fast food sektörü resmi olarak 2 vardiya da hizmet veriyor.

İlk vardiya sabah 09.00 ile 16.00 arası, ikinci vardiya ise 16.00 ile 23.00 arası çalışıyor. Ancak bir çok fast food restoranında mesailer 9 saati buluyor. Cumartesi-Pazar izinleri ise bulunmuyor.  Bu alanda çalışanların en büyük şikayeti ise 9 saat boyunca hiç dinlemeden ayakta kalmak.

BAHŞİŞ GELİRİ YOK

Türkiye’de sayıları hızla artan AVM’lerin içerisindeki fast-food restoranları ise en yoğun çalışılan alanların başında geliyor. Gün içerisinde saatlerce ayakta çalışan gençlerin bahşiş geliri de bulunmuyor. Bazı büyük zincirler de ise ‘ayın elemanı’ adı altında prim sistemi uygulaması bulunuyor. Ancak bu da çalışanların gelirini çok fazla arttırmıyor. Sektörde kadın çalışan sayısı da hızla artıyor.

YETENEKLİLER TRANSFER OLUYOR

SEKTÖRDE kalifiyeli elemanların daha çok kazanmak için servis hizmeti de veren restoranlarda çalışmaya başladığına dikkat çeken yetkililer, “Fast-food restoranlarda bahşiş sistemi bulunmuyor. Bu da çalışanların daha az kazanmasına neden oluyor. İyi ve yetenekli çalışanlar ise sektörde kısa bir süre çalıştıktan sonra daha çok kazanacakları restoranlara transfer oluyorlar. Burada ise saatlik ücretler 10 liraya kadar çıkabiliyor.

Hatta lüks semtlerdeki restoranlarda daha da yükselebiliyor. Bu restoranlar ise gündüz saatlerinde çok yoğun bir şekilde çalışmıyor. Akşam ve hafatasonu saatlerinde yoğun oluyorlar. Bu da çalışanlar için restoranları cazip hale getiren nedenlerin başında geliyor” dedi.



RAKAMLARLA...

22 bin Türkiye’deki fast-food restoranlarının sayısı
200 bin Türkiye’de fast-food sektöründe tahmini çalışan sayısı
20 milyar $ Türkiye’de dışarıda yeme-içme sektörünün büyüklüğü
6 milyar $ Fast-food zincirlerinin tahmini cirosu
260 $ Türkiye’de yıllık kişibaşı dışarda yeme-içme harcaması
100 bin Türkiye’de yeme-içme hizmeti veren tahmini mekan sayısı
%12 Türkiye’de sektörün yıllık ortalama büyüme rakamı
%4 Avrupa’da dışarıda yeme-içme sektörünün ortalama büyüme rakamı
2 milyon Türkiye’de yeme-içme sektöründe çalışan tahmini kişi sayısı
127 milyar $ Fransa’da dışarıda yeme-içme sektörünün büyüklüğü



Yeme-içme sektöründe mağaza sayılarının payı (%) (pasta)
Fast-food 24
Restoran 19
Cafe 12
Çay bahçesi 9
Eğitim kurumu 8
Otel 7
Pastane 5
Büfe 3
Diğer 13

Ceyhun Kuburlu/Hürriyet