Global, Londra’daki halka arzda 300 milyon sterlin hedefliyor

Malta’dan Singapur’a, İspanya’dan Karadağ’a 8 ülkede 14 kruvaziyer limanı yöneten Global Liman İşletmelerinin, Avrupa’nın finans merkezi Londra’ya yelken açacağı haberleri geçtiğimiz aylarda gündemdeydi.

Ancak bu yılın ilk yarısında Londra Borsası’nda gerçekleşmesi beklenen işlemin tutarı bilinmiyordu. Bu miktarın 300 milyon sterlin civarında olacağı belirtiliyor.

İngiliz basınında da yer bulan bilgilere göre, şirketin 700 milyon sterlin civarında değerlemesinin olacağı (3.2 milyar lira) ve bunun yaklaşık yüzde 40'ının halka arz ya da başka bir yöntemle satılacağı bildiriliyor.

Bilindiği üzere, İstanbul merkezli Global Liman İşletmeleri’nin halka arz ile ilgili çalıştığı kurum dünya devi Goldman Sachs. Global Liman İşletmeleri’nin halka arzdan gelecek parayı finansal yapılanma, borç ödeme ve büyümeye bütçe olarak ayıracağı konuşuluyor.

Kruvaziyerde dünyanın en büyüğü

Global Akdeniz, Atlantik ve Asya-Pasifik’te güçlü bir yapıya sahip. Bu yapı Global’e dünyanın en büyük kruvaziyer liman işletmecisi unvanını kazandırıyor.

2004 yılında kurulan Global, sahip olduğu limanlarda her yıl 3 binden fazla kruvaziyeri ağırlıyor. Bu da yaklaşık yıllık 7.5 milyonun üzerinde yolcuyu misafir etmek anlamına geliyor. 

Akdeniz’deki pazar payını yüzde 25’e ulaştıran şirketin 89.2’sına Mehmet Kutman’ın şirketi Global Yatırım Holding sahip. Kasım 2015 itibariyle kalan yüzde 10.8 hisse ise Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (European Bank for Reconstruction and Development- EBRD) tarafından alındı. (Kerim Ülker/Dünya)

MEHMET KUTMAN KİMDİR?

Her devrin borsacısı!

Eski başbakanlardan Mesut Yılmaz`ın kuzeni Kutman, ANAP zamanı yükselişe geçti. AK Parti iktidarında, Tüpraş`ın % 14`ünü Ofer`e satıp zirve yaptı

Türkiye, Global Menkul Değerler`in sahibi Mehmet Kutman`ı, Mesut Yılmaz`ın kuzeni olarak tanıdı. Borsadaki tüm büyük operasyonlar onun adıyla anıldı. Hatta Meclis Yolsuzluk Komisyonu`nda bile uzun uzun ondan söz edildi.

Bir tek o biliyordu

ANAP gitti, AK Parti tek başına iktidara geldi... Ancak Kutman`ın devri bitmedi. Özelleştirme Yüksek Kurulu`nun 7 Ocak`ta izin verdiği hisse satışını `bir tek o` haber aldı... Tüpraş`ın yüzde 14.76`sının 446 milyon dolara İsrailli Ofer`e satılmasına aracılık etti...

Kutman hızla büyüdü

Son yılların en çok konuşulan ismi Mehmet Kutman`ın sahibi olduğu Global Menkul Değerler, özellikle 1993`ten sonra hızla büyüdü. 1993- 2002 arasında işlem hacminde birinciliği bırakmayan Global`in patronu Mehmet Kutman, bir dönem bankacılık yapmak için girişimde bulundu. Şekerbank ile stratejik ortaklık görüşmeleri yapan Global Menkul, Pamukbank`ın satış süreci ile de ilgilendi. Toprakbank`ın satış sürecinde de, `para sihirbazı olarak` tanınan ünlü spekülatör Mark Mobius`un sahibi olduğu Templeton Strategic Emerging Markets Fund LDC, Avrasya Yatırım Holding ve  Sancak Yatırımlar A.Ş. ile oluşturduğu konsorsiyum ile teklif verdi.

Mesut Yılmaz döneminde patlayan ve borsada `Kara Cuma` olarak nitelendirilen bir günde 172 trilyon liranın el değiştirmesinde Mehmet Kutman`ın da bazı bankalarla birlikte adı geçti. Hatta bu gelişmelerin dönemin bakanlarından Hikmet Uluğbay`ı intihara kadar götüren bir sürece neden olduğu zaman zaman kulislerde konuşuldu. Yılmaz Hükümeti`nin devrilmesine neden olan Türkbank skandalında da adı geçen Kutman`la ilgili olarak işadamı Ali Balkaner, bankasına Yılmaz`ın başbakan yardımcılığı yaptığı Aralık 1999`da el konulduğunu belirterek, `Hayati bir açıklama yapmak istiyorum. Tarihe geçecek bu açıklamayı ilk kez burada yapıyorum. Bizim bankaya el konulmasının nedeni Yılmaz`ın yeğenine verdiğimiz krediyi geri almamızdır. Biz TMSF ile anlaşma yaptığımız halde, malları bankanın içine koyduğum halde bankama el konuldu. Yılmaz`ın kuzeni Global Menkul Değerler`in sahibi Mehmet Kutman için kredi istendi. Ben kredi verme yetkimizin olmadığını anlattım` demişti.

Kutman ile ilgili gündeme gelen iddiaların bir çoğu dehşet verici nitelikleydi. Ancak her  devrin Borsacısı olarak nam salan Kutman nasıl olduysa bu iddiaların tümünden sıyrılmayı başardı. Peki neydi  Kutman ile ilgili o iddialar. Mehmet Kutman hakkındaki arşiv-gazete haberine zoom yapalım;

KUTMAN'IN ADI YÜCE DİVAN`DA GEÇMİŞTİ

`Mesut Yılmaz Başbakan iken, Kutman`ın Global Menkul Değerler`i, TBMM Yolsuzluk Araştırma Komisyonu`nda özel olarak incelemeye alınmıştı. Halen devam eden Yüce Divan`daki yargılamada da Kutman ve şirketinin ismi sıkça geçti.

POAŞ İHALESİNDE KATILIMCIYA TEHDİT İ

şadamı Hayyam Garipoğlu, 1998`de POAŞ ihalesini kazanmasına rağmen şirketin kendisine verilmemesinin nedenini, verdiği ifadede şöyle açıklıyordu: `Mesut Yılmaz`ın akrabası Mehmet Kutman, ihale salonunda beni tehdit etti. `İhaleye girme, kazansan da sana verilmeyecek` dedi. İhalede fiyatı 1 milyar 160 milyon dolara kadar yükselttiğim için, istedikleri şahıslara ucuza veremediler.`

ULUĞBAY İNTİHARI

Ve son arşiv alıntısı; `Mehmet Kutman`ın adı bol bol, `asılsız haberler ve çeşitli söylentilerle borsayı düşürmeye çalışanlar ve manipülasyon yapanlar` arasında geçiyordu. 5 Temmuz 1999 günü `Türkiye`ye devalüasyon önerdiği belirtilen IMF belgesinin sızdığı` tartışması bunlardan biriydi. ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz, IMF belgesini borsacı kuzeni Mehmet Kutman`a sızdırdığının dedikodusu dillere düştü.

Yaşanan skandalda, Global Menkul Kıymetler`in sahibi Mehmet Kutman, İktisat Yatırım`ın sahibi Erol Aksoy, Finansbank`ın sahibi Hüsnü Özyeğin ve Cıngıllı Holding`e ait Alfa Menkul Kıymetler, en karlı çıkan kurumlar olmuşlardı. Hatta bu olayın Hazine`den sorumlu Devlet Bakanı Hikmet Uluğbay`ın 6 Temmuz 1999 günü intihar etmesine neden olduğu da söyleniyordu.`

Tüpraş`ın kârıyla Galataport`a talip oldular

İsrailli Ofer Ailesi`nin Global ile ilişkisi Tüpraş özelleştirmesiyle sınırlı değil. Bu ortaklık sadece akaryakıt değil doğalgaz ve petrokimya alanında da Türkiye`de yatırım hedefliyor. Bu amaçla yatırım kuruluşlarından Galataport ihalesinde `makul fiyatın` ne olduğu soruluyor

Hemen her ihalesi davalık!

İzmir Liman ihalesine açılan davalar nedeni ile devralamayan Mehmet Kutman`ın sahibi olduğu Global Yatırım Holding`in aldığı her ihale Danıştay`a takılıyor. Tüpraş`tan Galataport`a kadar Kutman`ın hayal kırıklıkları şöyle...

Terslikler Tüpraş`la başlamıştI

TÜPRAŞ HİSSESİNİN SATIŞI: Özelleştirme İdaresi`nin Mart 2005`te Tüpraş`ın yüzde 14.76`lık hissesini blok olarak satarken, alıcı tarafa Kutman`ın aracı kurumu Global Yatırım aracılık etti. 446 milyon dolar tutarlı hisselerin daha sonra Kutman`la çeşitli projelerde ortaklık yapan İsrailli işadamı Sami Ofer tarafından satın alındığı ortaya çıktı. Petrol-İş`in açtığı davada hisselerin alcı taraftan geri alınarak Özelleştirme İdaresi`ne iadesi için karar çıktı. Ancak Ofer hisseleri iade etmedi. Bunun üzerine ÖİB, dava açtı.

GALATAPORT İHALESİ

Global, İsrailli ortağı Sami Ofer`le birlikte Galataport olarak bilinen Karaköy Kuruvaziyer Limanı işletmesi ve çevre düzenlemesi projesini kazandı. Eylül 2005`te yapılan ihaleyi 3.5 milyar Euro`luk (bugünkü pariteyle 5.3 milyar dolar) teklifle kazanan Global-Ofer ortaklığının 49 yıl vadeye uzanan ve ilk yıllarda tahsilat miktarı çok düşük olan ödeme planı (ilk 4 yılda ödenecek tutar 3.5 milyar Euro) tepki çekince ihale iptal edildi.

GLOBAL YATIRIM`IN SATIŞI

Kutman`ın İtalyan Sanpaolo IMI Grup`la işbirliğinde de işler yolunda gitmedi. Global Menkul Değerler`in yüzde 20`sinin Banca IMI`ye satışı için 2005`te niyet mektubu imzalandı ve hisse devri aynı yıl yapıldı. 2007`de yüzde 20`lik hisseye ek olarak yüzde 70.1`inin IMI`ye satışı için görüşmeler başladı. Fakat sonra işler tersine döndü. IMI yüzde 70.1`lik hisseyi almadığı gibi yüzde 20`yi de iade etti.

KUŞADASI LİMANI

Kutman, ihalede aldığı Kuşadası Limanı`nın satış sürecinde de büyük problemler yaşadı. Kıyı Kenar Yönetmeliği`ne aykırı uygulamalar yapıldığı iddiasıyla davalar açıldı. Yönetmeliğin alışveriş merkezi yapılmasının önünü açacak şekilde değiştirildiği iddialarının ardından uzun süren hukuki mücadeleyi kazanan Kutman ve Ofer, limanın sahibi oldu.

CLUB MED

Emekli Sandığı`nın Fransız Tatil Köyü olarak bilinen Kuşadası Tatil Köyü(Club Med) Mayıs 2005`te 34.5 milyon dolara Global ve İsrailli ortağı Ofer`in şirketine ihale edildi. 300 milyon dolarlık yatırım planına karşın imar probemleri bitmek bilmeyen projeyle ilgili son olarak idare mahkemesi durdurma kararı verdi.

ORTAKLA İŞLER BOZULDU

Mehmet Kutman`ın İtalyan Sanpaolo IMI Grup`la işbirliğinde de işler yolunda gitmedi. Global Menkul Değerler`in yüzde 20`sinin Banca IMI`ye satışı için niyet mektubu imzalandı ve hisse devri aynı yıl yapıldı. Fakat sonra işler tersine döndü. IMI yüzde 70.1`lik hisseyi almadığı gibi yüzde 20`yi de iade etti.

Şube açtığı yerlere dikkat edin!

Kutman ile ilgili iddialara yönelik yapılan tüm girişimler sonuçsuz kaldı. 1995`te de halka açılan, Türkiye`de 29 şube ve irtibat bürosu, Amerika, Romanya, Kazakistan, Azerbaycan, Bulgaristan ve Mısır`da iştirakleri, temsilcilikleri, ortak girişimleri bulunan Global`in, 4 sene içinde bu olaganüstü gelişmeyi nasıl sağladığı bir meçhul olarak kaldı.

Borsa konusunda uzman bir isim `Global Menkul Değerler`in nerelerde şube ve şirket açtığına bakmak lazım. Mesela eski Sovyet Cumhuriyetleri. Buralarda borsa yok. Sakın Rus mafyasının kara parası olmasın.` diyordu. Başka bir uzman, `Global Menkul değerler Rusya krizinde ciddi sorunlara bulaştı. Bu dönemde bir bankaya olan repo borçlarını ödeyemedi ve 60 Milyon dolara yakın bir para İş Bankası ile Emlak Bankasından aktarıldı` diye Global`den bahsediyordu.

Global`deki ortağı Beyaz Enerji vurgunu

2001`de yapılan ünlü Beyaz Enerji operasyonu kapsamında bir takım kişiler gözaltına alınmıştı. Göz altına alınan isimlerden biri de Karadeniz Enerji`nin ortaklarından Erol Akçal`dı. İstanbul Ticaret Odası kayıtlarına göre, Erol Akçal, Kutman`ın sahibi olduğu Global Yatırım`ın eski ortakları arasında adı geçiyor.  Yine Karadeniz Enerji`ye yönelik operasyon sürecinde şirketin ortakları arasında Mehmet Kutman`ın da olduğu iddiası gündeme geldi. (Dinçer Gökçe'den alıntı)