Gizemli 4.3 milyar doların sırrı!
Şubatta cari açık 3.2 milyar dolar olurken açığı finanse eden 4.3 milyar dolar ile 17 yılın zirvesini gören ‘net hata noksan’ kalemiydi. Kaynağı belirsiz bu paranın altın ihracatı artarken yükselmesi şüpheleri altının üzerine çekiyor
11.04.2015 09:49
ABONE OL
Cari açık şubatta 3.2 milyar dolar ile beklentilerin üzerinde gelirken Merkez Bankası’nın açıkladığı şubat ayı ödemeler dengesi verisinde en önemli nokta kaynağı belirsiz para giriş çıkışını gösteren net hata noksan kaleminin son 17 yılın rekorunu kırarak aylık 4.3 milyar dolara ulaşmasıydı.
Öyle ki bu rakam aynı zamanda cari açığı da adeta finanse etti. 12 aylık birikimli cari işlemler açığı ocak ayındaki 42.9 milyar dolardan 42.8 milyar dolara gerilerken net hata noksan kalemi ile altın ihracatının başa başa gitmesi daha önce de sabıkalı olan altın ihracatıyla ilgili kuşkuları artırdı.
Şubat ayında altın ihracatı 1 milyar 688 milyon dolara çıkarken yılın ilk ayındaki ihracat tutarı da 2 milyar 986 milyon dolar oldu. Altın ihracatının dip yaptığı 2014 Nisan ayından yıl sonuna kadar uyuyan hatta gerileyen net hata noksan kalemi ocak ayında başlayan altın ihracatı ile birlikte yeniden hareketlendi ve rekor kırdı.
Son 7 yıl incelendiğinde ise durum daha net ortaya çıkıyor. İlk olarak altın ihracatının kayda değer olmaya başladığı Şubat 2009’da net hata 2.4 milyar dolara ulaştı. Mayıs 2010’da yine aynı zirve görülürken Eylül 2012’de altın ihracatı 1.9 milyarı aşarken net hata 2 milyarın üstündeydi. Mart 2014’ün ardından şubat da trend sürdü.
MARTTA OTOMOTİV FREN YAPTIRACAK
12 aylık birikimli enerji hariç cari denge manşet rakamın aksine aylık bazda 800 milyon dolar genişleyerek bir kez daha altın ticaretinin ödemeler dengesi lehine çalıştığını gösterdi. Mart ayına ait öncü dış ticaret rakamları benzer eğilimin devam edeceğine işaret ediyor. Ancak Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın da belirttiği üzere cari açıkta iyileşmenin martta geçici olarak duraksaması bekleniyor. Başçı “Martta otomotiv ithalatındaki artış cari açıktaki iyileşmeyi geçici olarak durduracak” demiş ve petrol fiyatlarındaki düşüşün desteğiyle mart sonrasında cari açıktaki iyileşmenin devam edeceğini belirtmişti.
NET HATA NOKSANDAKİ ŞÜPHELİLER
1- ALTIN
Altın ihracatı ile bağlantılı olarak yurtiçine ihraç edilenden daha fazla para girişinin olması dikkat çekti. Altın ilk şüpheli olarak listede.
2- İHRACAT
Kur yükseldiği için ihracat gelirlerinin yurtiçine getirilmesi çok daha avantajlı oldu. Bu kalem de net hata noksanda kendini gösterebilir.
3- ÖDEMELER
Borcunu ödeyemeyen özel sektörün yutdışındaki parasıyla borç taksidi ödemesi.
Finansman tarafında piyasalardaki dalgalanmanın artması sonucunda kısa vadede 4.2 milyar dolarlık güçlü bir çıkış oldu. Uzun vadeli taraftan gelen girişlerin 2.7 milyar dolar ile sınırlı olması sonucunda ise şubat toplamında 1.5 milyar dolarlık sermaye çıkışı yaşandı. Bankaların 2.5 milyar dolarlık kısa vadeli borçlarını ödemeleri ve şirketlerin 1 milyar dolarlık kısa vadeli ticari kredi ödemeleri dikkat çekti. Bu alanda sevindirici gelişme yurtdışı bankaların yurtiçindeki döviz mevduatlarını artırması oldu.
Uzmanların Avrupa Merkez Bankası ECB’nin uyguladığı tahvil alım programı nedeniyle ellerinde para biriken Avrupalı bankaların bu paraların bir kısmını Türkiye’de mevduat olarak değerlendirdikleri şeklinde yorumladıkları yabancı bankaların mevduatı 2.6 milyar dolar arttı ve 9.4 milyar dolara çıktı. Bu paranın 6.5 milyar doları TL, 3.1 milyar doları ise döviz cinsinden gerçekleşti. Rahim Ak/Habertürk
Öyle ki bu rakam aynı zamanda cari açığı da adeta finanse etti. 12 aylık birikimli cari işlemler açığı ocak ayındaki 42.9 milyar dolardan 42.8 milyar dolara gerilerken net hata noksan kalemi ile altın ihracatının başa başa gitmesi daha önce de sabıkalı olan altın ihracatıyla ilgili kuşkuları artırdı.
Şubat ayında altın ihracatı 1 milyar 688 milyon dolara çıkarken yılın ilk ayındaki ihracat tutarı da 2 milyar 986 milyon dolar oldu. Altın ihracatının dip yaptığı 2014 Nisan ayından yıl sonuna kadar uyuyan hatta gerileyen net hata noksan kalemi ocak ayında başlayan altın ihracatı ile birlikte yeniden hareketlendi ve rekor kırdı.
Son 7 yıl incelendiğinde ise durum daha net ortaya çıkıyor. İlk olarak altın ihracatının kayda değer olmaya başladığı Şubat 2009’da net hata 2.4 milyar dolara ulaştı. Mayıs 2010’da yine aynı zirve görülürken Eylül 2012’de altın ihracatı 1.9 milyarı aşarken net hata 2 milyarın üstündeydi. Mart 2014’ün ardından şubat da trend sürdü.
MARTTA OTOMOTİV FREN YAPTIRACAK
12 aylık birikimli enerji hariç cari denge manşet rakamın aksine aylık bazda 800 milyon dolar genişleyerek bir kez daha altın ticaretinin ödemeler dengesi lehine çalıştığını gösterdi. Mart ayına ait öncü dış ticaret rakamları benzer eğilimin devam edeceğine işaret ediyor. Ancak Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın da belirttiği üzere cari açıkta iyileşmenin martta geçici olarak duraksaması bekleniyor. Başçı “Martta otomotiv ithalatındaki artış cari açıktaki iyileşmeyi geçici olarak durduracak” demiş ve petrol fiyatlarındaki düşüşün desteğiyle mart sonrasında cari açıktaki iyileşmenin devam edeceğini belirtmişti.
NET HATA NOKSANDAKİ ŞÜPHELİLER
1- ALTIN
Altın ihracatı ile bağlantılı olarak yurtiçine ihraç edilenden daha fazla para girişinin olması dikkat çekti. Altın ilk şüpheli olarak listede.
2- İHRACAT
Kur yükseldiği için ihracat gelirlerinin yurtiçine getirilmesi çok daha avantajlı oldu. Bu kalem de net hata noksanda kendini gösterebilir.
3- ÖDEMELER
Borcunu ödeyemeyen özel sektörün yutdışındaki parasıyla borç taksidi ödemesi.
Finansman tarafında piyasalardaki dalgalanmanın artması sonucunda kısa vadede 4.2 milyar dolarlık güçlü bir çıkış oldu. Uzun vadeli taraftan gelen girişlerin 2.7 milyar dolar ile sınırlı olması sonucunda ise şubat toplamında 1.5 milyar dolarlık sermaye çıkışı yaşandı. Bankaların 2.5 milyar dolarlık kısa vadeli borçlarını ödemeleri ve şirketlerin 1 milyar dolarlık kısa vadeli ticari kredi ödemeleri dikkat çekti. Bu alanda sevindirici gelişme yurtdışı bankaların yurtiçindeki döviz mevduatlarını artırması oldu.
Uzmanların Avrupa Merkez Bankası ECB’nin uyguladığı tahvil alım programı nedeniyle ellerinde para biriken Avrupalı bankaların bu paraların bir kısmını Türkiye’de mevduat olarak değerlendirdikleri şeklinde yorumladıkları yabancı bankaların mevduatı 2.6 milyar dolar arttı ve 9.4 milyar dolara çıktı. Bu paranın 6.5 milyar doları TL, 3.1 milyar doları ise döviz cinsinden gerçekleşti. Rahim Ak/Habertürk
